جدیدترین مطالب
بریکس؛ توانمندیها و محدودیتها
شورای راهبردی آنلاین -رصد: برخی از ناظران به بریکس با نگاهی امیدوار و حتی به دیده تحسین به آن مینگرند و بریکس را نمادی از تغییرات موردانتظار در نظام بینالملل میدانند که باید این نظام را دموکراتیکتر و منصفانهتر سازد. برخی دیگر تردید و نگرانیهای خود را درباره خیزش سریع بریکس ابراز میکنند. آنها نگرانند که این خیزش باعث یک رویارویی میان غرب و باقی کشورها شود و در پی آن سیاست و اقتصاد جهانی دچار گسست شود. اغلب به نظر میرسد که این امیدها و بیمها بار سیاسی دارند و درباره آنها بیش از حد معقول اغراق شده است. بیایید نگاهی دقیقتر به گروه بریکس بیندازیم و بین آنچه این گروه نمیتواند و آنچه که میتواند در آینده نزدیک ارائه دهد تمایز قائل شویم.
چشمانداز تبدیل پول بریکس به ارز مورد پذیرش همگان در اقتصاد جهانی
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: نشست اخیر بریکس با تصویری نمادین از پول بریکس در دستان ولادیمیر پوتین، رئیس جمهورروسیه پایان پذیرفت. شاید تا پیش از این نشست، عدهای از کارشناسان به استمرار بریکس به مثابه یک بلوک (یا شبکه نوپدید) باور چندانی نداشتند. اگرچه وتوی عضویت ترکیه از سوی هند نشان داد که بریکس برای قدرتگیری از مجرای گسترش ائتلاف، راهی بهنسبت طولانی در پیش دارد، اما نگاهها به بریکس آن را تا حد زیادی موفق نشان میدهد. پول بریکس و نمایش آن در دستان پوتین، یکی از نشانههای جدیت در بریکس و افزایش اهمیت آن در آینده است.
نظامیسازی فضا و تسلیحات هستهای
شورای راهبردی آنلاین-رصد: آمریکا در فوریه 2024 در بحبوحه تنشها و خطرات مناقشه هستهای، روسیه را به توسعه یک سلاح ضد ماهواره (ASAT) با خرج هستهای برای مدار پایین زمین متهم کرد. این گزارش به بررسی اتهامات، قوانین بینالمللی علیه تسلیحات کشتار جمعی مستقر در فضا و تلاشهای تاریخی برای جلوگیری از رقابت تسلیحاتی در فضا میپردازد.
آیا نشست بینالافغانی استانبول، اتاق فکر نشست دوحه است؟
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: در اخبار آمده است که پنجشنبه و جمعه، ۱۰ و ۱۱ آبانماه، حدود ۵۰ تن از فعالان سیاسی و مقامات حکومت پیشین افغانستان در نشستی دو روزه در استانبول ترکیه، پشت درهای بسته، گردهم آمدهاند تا درباره «امکان ازسرگیری مذاکرات بینالافغانی» بحث و گفتوگو کنند. این نشست که با حمایت دولت ترکیه و به ابتکار «مجمع گفتمان ملی» برگزار شده، توسط حکمت کرزی، مصطفی مستور، ذبیحالله زیارمل، نبیلا مصلح، ادریس زمان، ایوب عرفانی و فریما نوابی از مقامات پیشین حکومت افغانستان، در سال ۲۰۲۲ تأسیس شده است.
أحدث المقالات
بریکس؛ توانمندیها و محدودیتها
شورای راهبردی آنلاین -رصد: برخی از ناظران به بریکس با نگاهی امیدوار و حتی به دیده تحسین به آن مینگرند و بریکس را نمادی از تغییرات موردانتظار در نظام بینالملل میدانند که باید این نظام را دموکراتیکتر و منصفانهتر سازد. برخی دیگر تردید و نگرانیهای خود را درباره خیزش سریع بریکس ابراز میکنند. آنها نگرانند که این خیزش باعث یک رویارویی میان غرب و باقی کشورها شود و در پی آن سیاست و اقتصاد جهانی دچار گسست شود. اغلب به نظر میرسد که این امیدها و بیمها بار سیاسی دارند و درباره آنها بیش از حد معقول اغراق شده است. بیایید نگاهی دقیقتر به گروه بریکس بیندازیم و بین آنچه این گروه نمیتواند و آنچه که میتواند در آینده نزدیک ارائه دهد تمایز قائل شویم.
چشمانداز تبدیل پول بریکس به ارز مورد پذیرش همگان در اقتصاد جهانی
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: نشست اخیر بریکس با تصویری نمادین از پول بریکس در دستان ولادیمیر پوتین، رئیس جمهورروسیه پایان پذیرفت. شاید تا پیش از این نشست، عدهای از کارشناسان به استمرار بریکس به مثابه یک بلوک (یا شبکه نوپدید) باور چندانی نداشتند. اگرچه وتوی عضویت ترکیه از سوی هند نشان داد که بریکس برای قدرتگیری از مجرای گسترش ائتلاف، راهی بهنسبت طولانی در پیش دارد، اما نگاهها به بریکس آن را تا حد زیادی موفق نشان میدهد. پول بریکس و نمایش آن در دستان پوتین، یکی از نشانههای جدیت در بریکس و افزایش اهمیت آن در آینده است.
نظامیسازی فضا و تسلیحات هستهای
شورای راهبردی آنلاین-رصد: آمریکا در فوریه 2024 در بحبوحه تنشها و خطرات مناقشه هستهای، روسیه را به توسعه یک سلاح ضد ماهواره (ASAT) با خرج هستهای برای مدار پایین زمین متهم کرد. این گزارش به بررسی اتهامات، قوانین بینالمللی علیه تسلیحات کشتار جمعی مستقر در فضا و تلاشهای تاریخی برای جلوگیری از رقابت تسلیحاتی در فضا میپردازد.
آیا نشست بینالافغانی استانبول، اتاق فکر نشست دوحه است؟
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: در اخبار آمده است که پنجشنبه و جمعه، ۱۰ و ۱۱ آبانماه، حدود ۵۰ تن از فعالان سیاسی و مقامات حکومت پیشین افغانستان در نشستی دو روزه در استانبول ترکیه، پشت درهای بسته، گردهم آمدهاند تا درباره «امکان ازسرگیری مذاکرات بینالافغانی» بحث و گفتوگو کنند. این نشست که با حمایت دولت ترکیه و به ابتکار «مجمع گفتمان ملی» برگزار شده، توسط حکمت کرزی، مصطفی مستور، ذبیحالله زیارمل، نبیلا مصلح، ادریس زمان، ایوب عرفانی و فریما نوابی از مقامات پیشین حکومت افغانستان، در سال ۲۰۲۲ تأسیس شده است.
پارادوکس اقدامات یکجانبهگرایانه آمریکا و نقش شورای امنیت
استراتژی مداخلهگرایی و یکجانبهگرایی عملگرایانه آمریکا، خصوصا پس از حادثه تروریستی یازده سپتامبر ، سبب کم رنگ شدن نقش شورای امنیت شده است. اشغال افغانستان در سال 2001 و متعاقب آن حمله به عراق در سال 2003، خروج آمریکا از پیمان پاریس، به رسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت اسرائیل، حمله یکجانبه به سوریه و هم اکنون خروج آمریکا از توافق هستهای ایران، شواهد بارزی از عدم توانایی آمریکا در حل و فصل مسالمت آمیز موضوعات جهانی و اقدامات یکجانبهگرایانه این کشور است. در عین حال، ناکارآمدی شورای امنیت سازمان ملل در عمل به تعهدات خود در زمینه حفظ صلح و ایجاد امنیت بر اساس فصل هفتم منشور سازمان ملل و با استناد به مواد 41 و 42 را نشان میدهد.
اقدامات یکجانبه آمریکا در خصوص افغانستان و عراق
نقش شورای امنیت سازمان ملل در مسائل و مناقشات جهانی به عنوان یک متغیر مستقل در سرنوشت کشورها و حاکمیت دولتها بسیار تأثیرگذار است. سازمان ملل متحد به منظور ممانعت از تکرار جنگ جهانی دوم در سال 1945 تأسیس شد که با فروپاشی شوروی و با خاتمه جنگ سرد و حادثه یازده سپتامبر نقطه عطفی در تاثیرگذاری این سازمان بر موضوعات بینالمللی شد. در اشغال افغانستان، سازمان ملل و شورای امنیت سازمان ملل برای اولین بار مجوز حمله آمریکا و متحدانش را به افغانستان صادر و از حکومت جایگزین طالبان حمایت کردند. با این وجود سازمان ملل در مورد عملکرد طالبان نسبت به کشتار اقوام و حتی در مورد قتلعامهای سیستماتیک اقوام هزارهها در مزارشریف و یکاولنگ، سیاست کوچ اجباری واکنش جدی نشان نداد. به طوری که تحریمهای اقتصادی، سیاسی و نظامی که از سوی این سازمان علیه طالبان صورت گرفت، غالبا به دلیل حمایت طالبان از شبکه القاعده بود تا کشتار برنامهریزی شده اقوام مختلف افغانی (1). سرنگونی حکومت طالبان مورد استقبال سازمان ملل قرار گرفت. اشغال افعانستان یکی از طولانیترین جنگها در تاریخ ناتو محسوب میشود. به طوریکه پس از گذشت حدود 17 سال هنوز نیروهای آمریکایی در این کشور حضور دارند و هنوز این کشور امنیت کامل ندارد (2).
پیمان پاریس و بهرسمیتشناختن قدس
در سال 2015، توافق تغییرات آب و هوایی یا اقلیمی میان ۱۹۵ کشور جهان در شهر پاریس امضا شد. در همان سال تنها دو کشور نیکاراگوئه و سوریه از تصویب این موافقتنامه سر باز زدند و باراک اوباما نیز به نمایندگی از سوی ایالات متحده آمریکا این پیمان را امضا کرد. این پیمان سپس به تصویب اکثریت مطلق مجلس سنای آمریکا در آمد که تعهدی 25 ساله برای آمریکا ایجاد میکرد. دونالد ترامپ رئیس جمهوری ایالات متحده، تصمیم آمریکا به خروج از توافق تغییرات اقلیمی پاریس را در اول ژوئن سال 2017 اعلام کرد. به گفته رئیس جمهور آمریکا، این توافق عادلانه نبوده و بر طبق ماده 28 این پیمان به اقتصاد آمریکا لطمه میزند و آن را محدود میکند اما به کشورهای آلوده کننده مثل چین بیش از ده سال فرصت میدهد. نزدیکترین زمان ممکن برای کنار کشیدن آمریکا نمیتواند قبل از 4 نوامبر سال 2020 باشد. در این پیمان آمریکا متعهد شده بود تا میزان آلایندههای خود را کاهش دهد و به یک چهارم سطح آن از سال 2005 تا 2025 برساند. آمریکا جزء بزرگترین کشورهای صنعتی و آلوده کننده در جهان است و در حال حاضر در حدود 5833 میلیون تن انواع گازهای گلخانهای را تولید میکند که در رتبه دوم جهان قرار دارد (5). اقدام یکجانبه آمریکا در خروج از توافقنامهای که 196 کشور جهان آن را امضا کردهاند و لازالاجرا شده است تبعات منفی زیادی را برای جامعه جهانی به همراه دارد. با توجه به توجیه خروج آمریکا از این پیمان، آشکار است که منافع جامعه جهانی برای آمریکا مهم نیست زیرا انصراف آمریکا از این توافقنامه و استمرار استفاده این کشور از سوختهای فسیلی به گرمای بیشتر کره زمین منتهی میشود که البته ایلات متحده نیز از آن بیبهره نخواهد بود.
از سوی دیگر، دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا در کمپین تبلیغاتی خود اعلام کرد که قصد دارد سفارت آمریکا را از تل اویو به به بیت المقدس منتقل کند. بدنبال آن در 14 می سال جاری وی به این امر مبادرت ورزید. اقدام رئیسجمهور آمریکا در انتقال سفارت ایالات متحده از تل اویو به بیت المقدس (قدس) بر خلاف قطعنامه مصوب شورای امنیت سازمان ملل متحد (قطعنامه 2334) در 23 دسامبر سال 2016 است که در آن تاکید شده است “هیچ تغییری در مرزهای قبل از چهارم ژوئن 1967 از جمله در رابطه با بیتالمقدس به رسمیت شناخته نخواهد شد، مگر اینکه طرفها در مذاکرات بر سر آن به توافق برسند.” با این وجود در 14 می 2018 در هفتادومین سال تاسیس اسرائیل، آمریکا به صورت رسمی سفارت خود را از تل اویو به بیت المقدس منتقل کرد. مجمع عمومی سازمان ملل ۲۱ دسامبر سال جاری میلادی با ۱۲۸ رأی موافق، ۹ رأی مخالف و ۳۵ رأی ممتنع، پیشنویس قطعنامه مربوط به وضعیت قدس را علیه اقدام یکجانبه ترامپ به تصویب رساند. کشورهای مخالف با این قطعنامه، آمریکا، گواتمالا، هندوراس، جزایر مارشال، میکرونزی، نائورو، پالائو، توگو و رژیم صهیونیستی بودند. بیتفاوتی آمریکا نسبت به قطعنامه مصوب شورای امنیت و اقدام این کشور در به رسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت رژیم اشغالگر، در حقیقت، نقض آشکار قطعنامههای سازمان ملل متحد و قوانین بینالمللی میباشد (6).
در 13 مارس 2018 (22 اسفند 1396)، نیکی هیلی، نماینده آمریکا در سازمان ملل، ضمن ارائه پیش نویس جدیدی از یک قطعنامه آتش بس فوری به اعضا شورای امنیت هشدار داد که ایالات متحده «آماده است در صورت لزوم خود اقدام کند. اقدام یکجانبه آمریکا در حمله به سوریه با مشارکت فرانسه و انگلیس در تاریخ شنبه 14 آوریل 2017 مصادف با (25 فروردین ماه 1396) صورت گرفت. این اقدام به بهانه استفاده دولت سوریه از سلاح شیمیایی در شهر دوما در غوطه شرقی بود که آمریکا و متحدانش در پاسخ به این اقدام، دمشق پایتخت و استان حمص سوریه را هدف حملات موشکی قراردادند. به دنبال این حمله وزارتدفاع سوریه اعلام کرد 110 موشک به خاک این کشور شلیک شده است. اقدامات شورای امنیت سازمان ملل از شروع بحران سوریه، صدور 20 قطعنامه بوده است که میتوان آنها را در 5 طبقه دستهبندی کرد که عبارتند از: قطعنامههای شورای امنیت در حوزه بشردوستانه، قطعنامههای شورای امنیت در حوزه تروریسم، قطعنامههای شورا که ایجادگر مکانیسم خاص یا مأموریت ویژه است، قطعنامههای شورا در خلع سلاح شیمیایی سوریه و قطعنامههایی که اقدامات صورت گرفته در مورد سوریه در خارج از شورا را مورد تایید قرار داده است (7). اقدام آمریکا در حمله به سوریه بدون مجوز شورای امنیت نقض آشکار قوانین بین المللی بوده است که هیچگونه مشروعیتی را نداشته است.
برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در تیرماه سال ۱۳۹۴، یکی از مهمترین توافقهایی بوده است که بین پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل (امریکا، فرانسه، بریتانیا، روسیه و چین) با ایران به تصویب رسیده است که مورد توافق تمامی طرفین قرار گرفته است. از زمان اجرایی شدن این توافق تاکنون دولت آمریکا تمام تلاش خود را به کار برد تا دسترسی ایران را از مزایای این توافق محدود کند و یا بکلی ایران را از منافع آن محروم کند. تاکید ترامپ به خروج از برجام تا بدانجا پیش رفت که به کنگره آمریکا مهلتی 60 روزه برای اصلاح برجام و یا خروج امریکا از آن داد. در اواسط ژانویه سال جاری رئیس جمهور آمریکا، خواستار تحریمهایی در خصوص برنامههای هستهای ایران به عنوان اولین گام برای حفظ برجام شد (8). خروج آمریکا از توافق بین المللی که اعضای دائم شورای امنیت آن را امضا کردهاند و توافقی که به منظور گسترش صلح و امنیت جهانی بوده است که کاملا در راستای منشور سازمان ملل تدوین شده است الزامی است و خروج از آن خلاف منشور است و بر آن تاثیرگذار میباشد (9). رئیس جمهور آمریکا از متحدان اروپایی خود خواست تا ایران را متقاعد کنند تا شروط جدیدی را در خصوص برنامههای موشکی ایران در مذاکرات مجدد با ایران بگنجانند تا این کشور تصمیم خود را در خروج از برجام تغییر دهد. در هر صورت برجام یک توافق بین المللی است که قبلا به تصویب تمام طرفهای توافق رسیده است و بنابراین قابل مذاکره مجدد نیست (10).
با توجه به موارد اشاره شده، تصمیمات یکجانبه آمریکا در مسائل بینالمللی چالش بزرگی را در ایفای نقش اصلی شورای امنیت سازمان ملل که برقراری صلح و ایجاد امنیت است ایجاد میکند. استراتژی جدید آمریکا کاملا ماهیتی امپریالیستی دارد که در آن اقدامات یک جانبه آمریکا نقش اساسی در پیشبرد اهداف امپریالستی و توسعهگرایانه این کشور ایفا میکند. متاسفانه بیم آن میرود که اگر این اقدامات ادامه یابد، هریک از پنج عضو دائم شورا این رویه را به کار گیرند که قطعا نتیجه آن عدم ثبات در جامعه جهانی خواهد بود و شورای امنیت سازمان ملل کارآمدی خود را از دست خواهد داد.
پی نوشت:
1-https://www.globalpolicy.org/security-council/index-of-countries-on-the-security-council-agenda/afghanistan.html
2- بخشی، جواد (1391). همکاری استراتژیک، سندی برای امنیت افغانستان یا اهداف آمریکا، مرکز مطالعات صلح- IPSC
3- Glennon J. Michael (2003). Why the Security Council Failed, Showdown at the Turtle bay.
4-From :https://www.foreignaffairs.com/articles/iraq/2003-05-01/why-security-council-
5- Scott, Dean (2016). U.S. Climate Envoy’s Future Uncertain with Paris Pact in Doubt, from: https://www.bna.com/us-climate-envoys-n73014449202/
6- http://undocs.org/S/RES/2334(2016)
7- جلیلی، طاهره (1396). نقش شورای امنیت سازمان ملل متحد در مورد وضعیت سوریه، مرکز بین المللی مطالعات صلح- IPSC
8- Jahanbegloo, R. (2018). “In Iran, trouble still lurks on the horizon.”
9- Kimball, D. G. (2018). “Trump Hurtles Toward Three Nuclear Crises.” Arms Control Today 48(3): 3-3.
10- Cole, J. (2018). “The Cost of Trumpism in US Policy toward the Middle East.
0 Comments