جدیدترین مطالب
أحدث المقالات
کارشناس مسایل آمریکا تحليل کرد
سرنوشت «مقررات بازدارنده» اروپا
امیرعلی ابوالفتح در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی به ارزیابی نتایج و پیامدهای تصمیم اخیر دولت های اروپایی برای احیای قانون «مقررات بازدارنده» در برابر تحریم های آمریکا پرداخت و در این باره گفت، این قانون میتواند باعث شود، شرکتهای متوسط و کوچک در ایران باقی بمانند و خسارات خروج آمریکا از برجام به حداقل برسد.
در ادامه، متن کامل این گفتگو از نظرتان میگذرد:
پرسش: پس از جلسه اخیر سران اتحادیه اروپا، رئیس کمیسیون اروپا اعلام کرد این اتحادیه برای مقابله با تحریمهای آمریکا علیه ایران بار دیگر روند حقوقی «مقررات بازدارنده» را کلید خواهد زد. این قانون چیست و چگونه عمل میکند؟
سابقه قانونهای بازدارنده اروپا به سال 1996 و زمانی که قانون تحریم علیه کوبا در ایالات متحده آمریکا به تصویب رسید، بازمیگردد. در آن مقطع شرکتهای اروپایی مورد تهدید قرار گرفتند، به طوری که اگر با کوبا همکاریهای اقتصادی انجام میدادند، تحریم میشدند. اتحادیه اروپا برای حفظ منافع شرکتهای اروپایی، قانونی تصویب کرد که این شرکتها را از تبعیت از تحریمهای آمریکا منع و زمینه اعلام شکایت از دولت آمریکا در دادگاههای اروپایی را فراهم میکرد. در چنین شرایطی، در صورتی که شرکتهای اروپایی متحمل خساراتی میشدند، میتوانستند به دادگاه مراجعه کنند و بدین ترتیب اموال آمریکا توقیف و خسارت آنها پرداخت میشد.
البته به دلیل آنکه در آن زمان، بیل کلینتون در راس کار بود و نگرش وی تاکید بر چندجانبهگرایی و ایجاد ائتلافهای بزرگ برای حل مشکلات جهانی بود، این قانون تحریم علیه کوبا به اجرا گذاشته نشد و عملا هیچ اتفاقی مبنی بر اینکه شرکتهای اروپایی تحریم شوند یا متقابلا به دادگاه مراجعه کنند و ادعای خسارت کنند، مشاهده نشد.
باید توجه داشت که این قانون اگرچه به اجرا گذاشته نشد، ملغی هم نشد و اقدامی که اتحادیه اروپا انجام داد یعنی قانون 1996 مبنی بر اقدام متقابل علیه تحریمهای آمریکا در مورد کوبا، امروز در مورد ایران و برجام از سر گرفته شده است؛ لذا همان ضوابطی که در مورد کوبا مدنظر بود در مورد ایران نیز به کار گرفته خواهد شد.
پرسش: با توجه به وضعیت کنونی روابط اروپا و آمریکا در مقایسه با بیش از دو دهه گذشته، این قانون همچنان می تواند موثر باشد؟
یک تفاوت مهم نسبت به آن زمان مشاهده میشود و آن اینکه در هم پیوستگی اقتصادی ایالات متحده آمریکا و اروپا در حال حاضر به مراتب گستردهتر از 20 سال پیش است و شرکتهای خصوصی بزرگ به دلیل نگرانی از اینکه منافعشان در آمریکا به خطر بیفتد و یا دسترسیشان به نظام مالی دلار قطع شود، احتمالا از مقررات جدید اتحادیه اروپا در مورد ایران پیروی نکرده و حاضر به ماندن در بازارهای ایران نمیشوند، اما با این حال، این وضعیت حفاظتی باعث میشود شرکتهای کوچک و متوسط اروپایی که در بازار آمریکا حضور ندارند، بتوانند در ایران باقی بمانند.
در این رابطه امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه اعلام کرده است اگرچه هیچ قدرتی برای حفظ شرکتهای بزرگ اروپایی مانند توتال در بازار ایران وجود ندارد، اما این مقررات میتواند باعث شود، شرکتهای متوسط و کوچک در ایران باقی بمانند و خسارات خروج آمریکا از برجام را به حداقل برسانند.
پرسش: این اقدام اروپا تاچه حد میتواند رضایت ایران را به همراه داشته باشد و آنچه را که تحت عنوان تضمین عینی مطرح شده، محقق کند؟
این مسئله که این وضعیت تا چه اندازه باعث رضایت ایران خواهد بود و اینکه آیا بحث تضمینهای عینی را محقق میکند یا خیر بستگی به ادامه مذاکرات ایران و اروپا و همچنین مذاکرات اروپا با آمریکا دارد و اینکه آیا در نهایت اروپاییها قادر خواهند بود معافیتهایی را از آمریکا برای فعالیتهای شرکتهای بزرگ دریافت کنند یا خیر، اما به هر حال این اقدام قدم بزرگی برای نمایش نوعی استقلال عمل اقتصادی و سیاسی اروپا و تاکید بر هویت اروپایی در برابر موج یکجانبهگرایی است که توسط ملیگرایان آمریکایی به نمایندگی دونالد ترامپ در جهان گسترش پیدا میکند.
پرسش: واکنش آمریکا به این اقدام اروپا را چطور پیشبینی میکنید؟
برای پیشبینی واکنش واشنگتن به این اقدام هنوز زود است، زیرا از جمعه تازه این مقررات اعمال شده است. من تصور میکنم شاید در نهایت اروپا و آمریکا به نوعی مصالحه دست یابند. چون امروز دیگر بحث برجام و فعالیتهای ادعایی بیثباتکننده ایران مطرح نیست، بلکه بحث منافع اقتصادی ایالات متحده و اروپا مطرح است. خیلی از کارشناسان هشدار دادهاند که اجرای سرسختانه برنامه ترامپ علیه ایران باعث میشود اروپاییها منافعشان را از دست بدهند و دست به اقدام متقابل بزنند. در حال حاضر فقط روی کاغذ این اتفاق افتاده است حال درمورد اینکه تا چه اندازه ترامپ مصر خواهد بود که حتما تحریمها را علیه شرکتهای اروپایی اجرا کند و یا اروپاییها حاضر شوند ریسک دعوای حقوقی را با آمریکا بپذیرند، تردید وجود دارد.
آنچه اکنون برای ایران اهمیت دارد اینکه این قوانین حفاظتی نیز نمیتواند تضمین کننده ادامه حضور شرکتهای بزرگ اروپایی در ایران باشد. این مسئله که مناسبات آمریکا و اروپا چگونه خواهد بود و آیا دعواها میان دو طرف افزایش پیدا میکند و درحقیقت جنگ دوسوی اقیانوس اطلس علیه منافع اقتصادی طرفین شکل خواهد گرفت یا خیر، بحثی ثانویه است و خیلی برای ایران دغدغه نیست، اما به نظر میرسد که آن اندازهای که تصور میشد اروپاییها واقعا میتوانند خسارات آمریکا از برجام را به صفر برسانند، محقق نخواهد شد و بدون شک اعمال تحریمهای آمریکا میتواند خسارات سنگینی به اقتصاد اروپا هم وارد کند.
0 Comments