علیرضا ثمودی در گفتگو با سایت شورای شورای راهبردی روابط خارجی اظهار داشت: «چین و ایتالیا از دیرباز روابط اقتصادی پویایی در حوزه‌های مختلف داشتند و ایتالیا شریک و بازیگر مهمی برای چین بود؛ درواقع پکن با هدف آنکه بتواند در شبکه تجارت اروپایی حضور بیشتری داشته باشد به این مناسبات تمایل داشت. از طرفی چین به یک بازار مهم برای کالاها و سرمایه‌گذاری‌های ایتالیا تبدیل شده است.»

ثمودی با اشاره به چند مقطع مهم تاریخی در روابط رم – پکن گفت: «سال ۲۰۲۰ پنجاهمین سالگرد آغاز روابط دیپلماتیک بین چین و ایتالیا بود. سال ۲۰2۴ سالی است که روابط بین ایتالیا و چین به سطح شراکت راهبردی جهانی می‌رسد. یعنی روابط دوجانبه از بحث‌های دو طرفه فراتر رفته و بحث های کلان‌تری را از جمله در خصوص روابط چین و اتحادیه اروپا یا مثلاً روابط ایتالیا و چین در مسائل جهانی و چند جانبه یا مدیریت مسائل جهانی در بر می‌گیرد.»

این کارشناس درباره اهمیت سفر خانم ملونی به چین توضیح داد: «اول اینکه این نخستین سفری بود که وی از زمان به قدرت رسیدن، به چین داشت. از طرف دیگر به دلیل خروج ایتالیا از پروژه کمربند – راه، این سفر یک تحول مهم در روابط دوجانبه به‌شمار می‌رود. همچنین روابط چین و اتحادیه اروپا طی چند سال اخیر از شراکت تجاری به این سمت رفته که اروپایی‌ها، چین را یک رقیب جدی می‌بینند. حتی ناتو آن را یک تهدید تلقی کرده است. در این شرایط که اروپا می‌خواهد از روابطش با چین ریسک‌زدایی کند، این سفر اهمیت دوچندانی پیدا می‌کند.»

وی افزود: «غرب به صورت کلی در حوزه‌های مختلف به ویژه تجاری، جنگی را با چین آغاز کرده که هنوز ادامه دارد و لذا در  چنین موقعیتی سفر نخست وزیر ایتالیا مهم تلقی می‌شود.»

ثمودی با بیان اینکه یکی از مسائل مهم در روابط چین و ایتالیا، موضوع پیوستن رم به کمربند و راه است، تشریح کرد: «این پروژه یک طرح بلندپروازانه از سوی چین است که از سال ۲۰۱۳ آغاز شد و کشورهای مختلفی را در آن دخیل کرده است. اهمیت پیوستن ایتالیا از این جهت است که ایتالیا نخستین کشور یا تنها عضو گروه هفت بود که به کمربند و راه ملحق شد و بسیاری معتقد بودند که این اقدام یک کودتای سیاسی در اروپا یا حمله به اروپای غربی از جانب چین آن هم در بحبوحه جنگ تجاری غرب و چین بود. لذا این اقدام با انتقاد آمریکا و برخی دیگر از کشورهای غربی و اروپایی همراه شد.»

وی با اشاره به اینکه این تفاهم‌نامه در مارس ۲۰۱۹ امضا شد، تاکید کرد که ایتالیا در دسامبر ۲۰۲۳ از این پروژه خارج شد. همچنین هدف ایتالیا از پیوستن به ابتکار کمربند و راه، تقویت روابط تجاری بود و زمانی این اتفاق افتاد که چین تا حد زیادی در نهادهای بین‌المللی ادغام شده بود.

ثمودی همچنین گفت: «زمانی که شی‌جین پینگ در چین به قدرت رسید، چند طرح ابتکاری را به مرور اجرایی کرد و یکی از مهمترین پروژه‌ها و طرح‌ها ابتکار کمربند و راه بود. چین در سال‌های 2015 تا 2018 در نهادهای غربی ادغام می‌‌شود، اما بعد از نوزدهمین کنگره حزب کمونیست در چین، بحث ایدئولوژی بیش از گذشته وارد سیاست خارجی چین می‌شود و بعد از آنکه دونالد ترامپ در سال 2018 جنگ تجاری را علیه چین آغاز می‌کند، مشاهده می‌کنیم که در اسناد اروپایی هم چین دیگر آن شریک تجاری قبلی تلقی نمی‌شود و اغلب به این موضوع اشاره می‌شود که چین در حال تبدیل شدن به یک رقیب و در نهایت یک تهدید است.»

وی افزود: «لذا ایتالیا زمانی به طرح کمربند و راه می‌پیوندد که یک رقابت بین‌المللی شکل گرفته تا روابط با چین تقویت شود و هدف آن نیز کسب منافع اقتصادی از رابطه با چین بود.»

ثمودی تشریح کرد: «البته در آن مقطع به غیر از کشورهای غربی، در داخل خود ایتالیا هم مخالفت‌هایی با این مسئله وجود داشت، اما دولت ایتالیا خیلی تمایل داشت که این گام را بردارد تا بتواند از سرمایه‌گذاری‌هایی که چین در کشورهای مختلف انجام می‌دهد، بهره‌مند شود و ضمنا بتواند از بازار داخلی چین هم استفاده کند و فرصت‌های صادراتی خود را افزایش دهد.»

این کارشناس مسائل اروپا در خصوص دلایل پیوستن ایتالیا به طرح کمربند و راه گفت: «ایتالیا در آن دهه چند رکود اقتصادی بزرگ را تجربه کرده بود و یک دولت پوپولیستی سر کار بود که خیلی مناسبات خوبی با اتحادیه اروپا نداشت. ضمن اینکه اساساً ایتالیا تصور می‌کرد که اتحادیه اروپا این کشور را نادیده گرفته و به همین خاطر هم دولت رم تمایل داشت به این طرح ابتکاری ملحق شود.»

وی درباره چرایی خروج ایتالیا از این ابتکار چینی گفت: «هدف ایتالیا از پیوستن به این پروژه، استفاده از مزیت‌های اقتصادی بود و تصور می‌شد که سرمایه‌گذاری‌های چین در این کشور افزایش پیدا کند. اما نتیجه آنگونه نبود که مورد انتظار ایتالیا باشد. خانم ملونی زمانی که به قدرت رسید، تلاش کرد که برخلاف دولت‌های قبلی، سیاست‌ خارجی ایتالیا را به کشورهای غربی و ناتو نزدیک کند. به همین دلیل او پیوستن به این طرح ابتکاری را یک تصمیم اشتباه عنوان کرد.»

به گفته ثمودی، همچنین اتفاقات دیگری را هم شاهد بودیم، از جمله اینکه اجازه ندادند که چین کنترل شرکت بزرگ تولید لاستیک در ایتالیا را برعهده بگیرد، یا از اعمال تعرفه نزدیک به ۳۷.۶ درصد کمیسیون اروپا بر برخی اقلام صادراتی چین به اروپا حمایت کردند. در نهایت در دسامبر ۲۰۲۳، نماینده‌های ایتالیا در پکن بدون اعلام رسمی به چین اعلام کردند که تمایلی به تمدید این تفاهم‌نامه ندارند. این در حالی است که این تفاهم‌نامه یک تفاهم‌نامه پنج ساله بود که باید هر پنج سال یک بار تمدید می‌شد.»

وی در جمع‌بندی دلایل خروج ایتالیا از طرح کمربند و راه گفت: «اول اینکه برخلاف تصور رم، مزیت‌های اقتصادی وعده‌داده شده محقق نشد، ضمن اینکه حضور در این طرح باعث بروز اختلافاتی بین ایتالیا و برخی دیگر از کشورها و همچنین اختلافات داخلی شده بود.»

ثمودی در مورد سفر اخیر خانم ملونی به چین و ازسرگیری روابط تشریح کرد: «این سفر تلاشی بود از جانب ایتالیا برای از بین بردن سوء تفاهماتی که در مورد خروج ایتالیا از طرح کمربند و راه به وجود آمده بود و تلاش بر آن بود که به این روابط یک سازماندهی مجددی داده شود. از نظر ایتالیا، چین با  توجه به وزنی که در عرصه بین‌المللی پیدا کرده، می‌تواند یک واسطه و میانجی برای مدیریت تنش‌های بین‌المللی از جمله بحرانی که با حمله روسیه به اوکراین اتفاق افتاده و همچنین چشم انداز تیره‌وتاری که در مورد خاورمیانه وجود دارد، باشد.»

وی افزود: «امکان حل و فصل تنش‌هایی که در هندوپاسیفیک اتفاق افتاده نیز با کمک چین بیشتر خواهد بود.»

این کارشناس با بیان اینکه ایتالیا چهارمین شریک بزرگ چین در اتحادیه اروپا به شمار می‌رود، گفت: «طی سفر اخیر ملونی به چین، یک طرح اقدام سه ساله بین پکن و رم امضا شد و هدف از آن مدیریت روابط اقتصادی فیمابین است. ایتالیا همچنان علاقه‌مند است از سرمایه‌های چینی استفاده کند؛ هرچند نگرانی‌هایی درباره جنگ تجاری بین چین و اتحادیه اروپا دارد.»

وی در نهایت تاکید کرد: «سرمایه‌گذاری چین در ایتالیا یک سوم سرمایه‌گذاری ایتالیا در چین است و به همین خاطر ایتالیا با توجه به مشکلات اقتصادی‌اش تلاش دارد که این شکاف هر چه زودتر پر شود.»