دکتر سیامک باقری ضمن اشاره به تصمیم رئیس جمهور روسیه برای امضای قانون لغو تصویب معاهده منع جامع آزمایش‌های هسته‌ای (CTBT) که روسیه را ملزم می کرد از انفجارهای هسته‌ای برای اهداف نظامی و غیرنظامی و در هر فضایی، خودداری کند، تصریح کرد: با پایان دوره جنگ سرد، ما شاهد حرکت قدرتهای بین المللی برای دستیابی به توافقات محدود کننده ساخت انواع سلاحهای کشتار جمعی بودیم. این سند نیز قرار بود به ابزار حقوقی بین المللی برای توقف هر نوع آزمایش هسته‌ای تبدیل شود، هر چند که تا به امروز، این معاهده لازم‌الاجرا نشده است.

وی با بیان اینکه هدف اصلی CTBT جلوگیری از گسترش سلاحهای هسته‌ای و پیشبرد تلاشهای خلع سلاح است، گفت: سی و دو ایستگاه از ۳۲۱ ایستگاه نظارتی CTBT در خاک روسیه قرارگرفته است و سخنگوی کرملین نیز عنوان کرد که خروج روسیه از معاهده منع جامع آزمایش‌های هسته‌ای به معنای قصد انجام آزمایش‌های هسته‌ای نیست. با این حال، نوع دکترینی که آمریکا برای تداوم هژمونی خود در جهان در نظر گرفته، در حال از بین بردن و متزلزل کردن رژیم بین المللی کنترل تسلیحات است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: با توجه به افزایش محسوس تنش‌های ژئوپلیتیکی یادآور دوران جنگ سرد و تغییراتی که در ساختار قدرت بین‌المللی در حال ایجاد شدن است، خصوصا شرایطی که روسیه در ارتباط با جنگ اوکراین تجربه می کند، باعث شده روسیه تلاش کند سطح برابری خود را با ناتو حفظ کند و در زمینه توان تسلیحاتی خود، فضای ابهام آلودی را نشان دهد. بدین ترتیب روسیه بعد از لغو این معاهده در وضعیتی مشابه با آمریکا قرار خواهد گرفت؛ به عبارت دیگر هر دو این کشورها CTBT را امضا کرده، اما آن را تصویب نکرده‌اند.

باقری با بیان اینکه در شرایط فعلی، دارندگان سلاح‌های هسته‌ای برای حفظ بازدارندگی خود به دنبال خروج از پیمان‌های بین‌المللی و دوجانبه هستند، گفت: جنگ اوکراین و نحوه مداخلات آمریکا، ناتو و اتحادیه اروپا در موضوع اوکراین، به لحاظ راهبردی، امنیت ملی روس‌ها را به شدت تحت تاثیر قرارداده است. آنها احساس می‌کنند همه رژیمهایی که هدف ایجاد محدودیت و کنترل نظارت بر انواع تسلیحات را دنبال می‌کنند، با هدف اعمال محدودیت برای کشورهایی خارج از ناتو و بلوک غرب است. بازیگرانی که در چارچوب ناتو و یا در حوزه کشورهای غربی قرار دارند، با حمایتهای آمریکا، همه اهداف خود را خارج از مقررات بین المللی پیش می‌برند. به طوریکه توسعه و نوسازی قابلیت‌های هسته‌ای به اشکال مختلف در تمامی 9 کشور مجهز به سلاح هسته‌ای در حال انجام است.

وی به تحولات در روابط روسیه و چین بعد از جنگ اوکراین و همچنین ارسال سلاحهای پیشرفته غربی به کی‌یف اشاره کرد و افزود: اخیرا خبرها دال بر این بود که آمریکا در حال ساخت بمب‌های هسته‌ای کوچکتر است؛ بمب‌های قوی‌تر از آنچه که در هیروشیما و ناکازاکی به کار برد. علاوه بر آن، افزایش مجدد رقابت هسته‌ای و تصمیم ناتو برای پیشروی، در برآورد امنیتی روسیه و همچنین چین تاثیرگذار بوده است.

این استاد دانشگاه سطح تشدید رقابتهای ژئوپلیتیکی و نگرانیهای امنیتی را آنچنان بالا دانست که روسیه را به درگیری در اوکراین واداشت، اظهارداشت: این نگرانیها، همچنان در صدر مباحث راهبردی کلان روسیه و دیگر بازیگران بین المللی و حتی منطقه‌ای قرار دارد تا برای حفظ اقتدار و بازدارندگی در برابر تهدیدات، به سمت خروج از توافقنامه‌های بین‌المللی حرکت کنند.

باقری با تاکید بر تاثیر عملکرد آمریکا برای حفظ سلطه خود در جهان و تثبیت موقعیت بین‌المللی‌اش بر تضعیف قوانین بین‌المللی، یادآورشد: در سالهای اخیر، با بازگشت عناصر دوره جنگ سرد، تهدید به استفاده از سلاحهای هسته‌ای به خط مقدم بازگشته و مکرر شاهد تهدید به استفاده از سلاح هسته‌ای از سوی برخی از دارندگان این سلاحها در انواع مناقشات و درگیریهایی که پیش آمده هستیم. در هر نوع چالش و بحرانی که رخ می‌دهد قطعا تهدید به استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی مطرح می‌شود. در واقع، شرایط بین‌المللی از ارجحیت دادن به گفتگو در روابط بین‌الملل به ارجح دانستن تولید موشک‌های بالستیک رسیده است و شاهد رویکردهای سخت‌افزارانه در روابط بین‌الملل به جای رویکردهای مبتنی بر گفتگو و دیپلماسی هستیم.

وی با بیان اینکه رقابت در حوزه سلاح هسته‌ای خطرناک‌ترین رقابت‌ها در جهان محسوب می‌شود و این زنگ خطر برای همه بشریت به صدا درآمده است، خاطرنشان کرد: چشم انداز تهدیدات هسته‌ای در حال تغییر است. ما در سالهای گذشته، شاهد گامهای بلندی برای تضعیف توافقات بین المللی درباره عدم گسترش سلاحهای کشتار جمعی هستیم.به نظر می رسد این شرایط، نشانه مسابقه تسلیحاتی چند قطبی جدید، همراه با افزایش نگرانیها نسبت به احتمال از سرگیری آزمایش‌های هسته‌ای است.

این استاد دانشگاه ضمن یادآوری اینکه از سال 1945 تا 1992، آمریکا 1030 آزمایش هسته‌ای انجام داد که بسیار بیشتر از دیگر کشورها بود و رقابت در انجام این آزمایشها با مذاکرات موفقیت‌آمیز معاهده ممنوعیت جامع آزمایشCTBT) ) در دهه 1990 متوقف شد، اضافه کرد: CTBT به تعریف تنش‌زدایی هسته‌ای پس از جنگ سرد کمک کرد، که طی آن ایالات متحده و روسیه به طور چشمگیری تعداد کلاهک‌های موجود در انبارهای خود را کاهش دادند و توسعه طرح‌های جدید را متوقف کردند. اکنون با کاهش تعهدات دو طرف نسبت به این معاهده، ممکن است گمانه زنیها درباره احتمال آزمایش های هسته‌ای آغاز شوند.

باقری با بیان اینکه سال 2019 نیز آمریکا با اعلام خروج از معاهده نیروهای هسته‌ای میان‌برد (INF) مدعی شد روسیه در حال توسعه این کلاس از تسلیحات هسته‌ای خود با بردی است که می‌تواند بیشتر اروپای غربی را هدف قراردهد و همچنین در حال ساخت و مدرنیزه کردن زرادخانه هسته‌ای خود و توسعه سیستم‌های جدید و فوق سریع حمل تسلیحات مافوق صوت است، اظهارداشت: باید دولت‌های صلح‌گرای واقعی در نظام بین‌الملل، پیگیر تحکیم قوانین بین‌المللی برای دوری از تهدید استفاده از سلاح‌های هسته‌ای باشند و با طرح این مباحث و ارائه ایده‌های نو در سازمان ملل و مجمع عمومی، دیگر کشورها و افکارعمومی دنیا را نسبت به این موضوع آگاه و حساس کنند و با هشدارهای جدی، هزینه افزایش خروج از توافقات بین المللی درباره سلاحهای کشتار جمعی را بالا ببرند.

وی گفت: درحالیکه اکنون شاهد برخی تهدیدها به استفاده از سلاح‌های هسته‌ای هستیم، اما در سازمان ملل هیچ موضع‌گیری جدی علیه آنها نمی‌شود و اکثر دولت‌ها هم راجع به این اظهارات خطرناک موضع‌گیری نمی‌کنند.