جدیدترین مطالب
فصل جدیدی در انتظار روابط تهران – ریاض
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: سفر خالد بن سلمان، وزیر دفاع عربستان به ایران، تقدیم پیام پادشاه عربستان به رهبر معظم انقلاب و دیدار با مقامات عالیرتبه جمهوری اسلامی ایران افزون بر اینکه نقش مؤثری در تقویت و تحکیم روابط دوجانبه دارد، میتواند در فراهم نمودن بسترها و شرایط لازم برای پیشبرد همکاریهای جمعی در منطقه موثر باشد.
نظم جدید منطقهای و الزام آسیب شناسی راهبرد ایران
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت مهمان: بعد از تحولات سوریه و چالشهایی که محورمقاومت تا به امروز با آنها مواجهه شده است، سیاستگذاران و تحلیلگران بر این شدهاند که بازنمایی جدید از نظم منطقهای خاورمیانهای ارائه، و ابعاد جدیدی را در تصمیمگیری خود مدنظر قرار دهند. تغییر و ترکیب جدید همکاریها و اتحادها، نشانگر درک تغییرات در نظم منطقهای است؛ و در نتیجه تحول در راهبردها را شاهد هستیم که این امر نیز الزام تغییر در نوع اقدام و رویکردشان را ایجاب میکند.

أحدث المقالات
فصل جدیدی در انتظار روابط تهران – ریاض
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: سفر خالد بن سلمان، وزیر دفاع عربستان به ایران، تقدیم پیام پادشاه عربستان به رهبر معظم انقلاب و دیدار با مقامات عالیرتبه جمهوری اسلامی ایران افزون بر اینکه نقش مؤثری در تقویت و تحکیم روابط دوجانبه دارد، میتواند در فراهم نمودن بسترها و شرایط لازم برای پیشبرد همکاریهای جمعی در منطقه موثر باشد.
نظم جدید منطقهای و الزام آسیب شناسی راهبرد ایران
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت مهمان: بعد از تحولات سوریه و چالشهایی که محورمقاومت تا به امروز با آنها مواجهه شده است، سیاستگذاران و تحلیلگران بر این شدهاند که بازنمایی جدید از نظم منطقهای خاورمیانهای ارائه، و ابعاد جدیدی را در تصمیمگیری خود مدنظر قرار دهند. تغییر و ترکیب جدید همکاریها و اتحادها، نشانگر درک تغییرات در نظم منطقهای است؛ و در نتیجه تحول در راهبردها را شاهد هستیم که این امر نیز الزام تغییر در نوع اقدام و رویکردشان را ایجاب میکند.

عربستان جدید؛ ضرورت تدوین راهبردی مناسب

این سفر با اینکه در ظاهر بیشتر ارزش نمادین دارد؛ اما به نوعی نمایش قدرت عربستان سعودی است که در سالهای اخیر تلاش کرده خود را به عنوان رهبر جهان اسلام معرفی کند و تصویر یک بازیگر موازنه گر و توسعه طلب را از خود به نمایش بگذارد. بر این اساس، سفر هیات عربستانی به سرزمینهای اشغالی فلسطین تنها دارای جنبههای نمادین نیست؛ هیئت سعودی قرار است در رامالله با محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین دیدار کند و برنامهریزی چنین دیدارهایی در واقع نوعی تمهید شرایط برای دستیابی به توافقاتی است که به نوعی حل و فصل احتمالی مسأله فلسطین و پس از آن، درصورت امکان زمینه عادی سازی روابط عربستان با رژیم اسرائیل را فراهم کند. در واقع محمد بن سلمان که مدتی پیش به دلیل قتل جمال خاشقچی و مشکلات داخلی ناشی از بحران جانشینی به شدت منفور و تحت فشار بود، حال موفق شده با اتخاذ رویکردهای جدید و مورد پسند عرصه بین المللی، خود و کشورش را در جایگاه یک بازیگر کلیدی و اثرگذار قرار دهد به طوری که ظاهراً همه رویاهای صلح به آنها ختم می شود!
در این راستا عربستان در حال تلاش و رایزنی است تا در بحبوحه تلاشهای دیپلماتیک برای دستیابی به توافقی با رژیم صهیونیستی، از یکسو مقامات این رژیم را تحت فشار قرار داده و امتیازاتی هرچند اندک برای فلسطینیها بگیرد و از سوی دیگر ضمن رایزنی با مقامات فلسطینی، آنها را نیز به سمت عملگرایی و حرکت به سوی توافقات صلح ساز ترغیب نماید. البته حل و فصل مسأله فلسطین و میانجیگری به منظور ثبت سند پایان منازعات تاریخی فلسطین و رژیم اسرائیل به نام عربستان، تمام تلاش و هم و غم سعودیها نیست، عربستان جدید در حال تلاش است تا به قدرت برتر منطقه غرب آسیا تبدیل شود و تحقق این هدف مستلزم برخورداری از تمامی ابزارهای قدرتی است که بعضا رقبا در اختیار دارند و یا ندارند.
در راستای چنین رویکردی است که این کشور به دنبال دستیابی به فناوری هایی است که می توانند صحنه بازی استراتژیک را در منطقه و جهان تغییر دهند؛ از انرژی هسته ای گرفته تا هوش مصنوعی. در نتیجه، از اواخر سال ۲۰۲۰، عربستان سعودی با هدف جذب ۲۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری خارجی و داخلی تا سال ۲۰۳۰، استراتژی ملی خود را در حوزه داده ها و هوش مصنوعی طراحی کرده و رقابتی تنگاتنگ با جمهوری اسلامی ایران، مصر، امارات، ترکیه و قطر که از بازیگران مطرح منطقه ای در این حوزه هستند و همچنین رژیم اسرائیل، آغاز نموده است. حاصل این برنامه ریزیها این بود که در سال 2023 عربستان در صدر جدول جهانی «استراتژی دولتی هوش مصنوعی» قرار گرفت که نشان دهنده عمق اراده و جدیت این کشور در اجرای استراتژی ملی است.
علیرغم اینکه بلند پروازیهای عربستان در زمینه هوش مصنوعی با مانع جدی از سوی قدرتهای بزرگ مواجه نشده، درخواستهای این کشور برای دستیابی به غنی سازی اورانیوم و فناوری هستهای، مخالفان جدی و سرسختی دارد. آمریکا و رژیم اسرائیل در صدر این مخالفان قرار دارند؛ چرا که معتقدند اعطای اجازه غنی سازی اورانیوم به عربستان خطری علیه رژیم اسرائیل است و منجر به رقابت تسلیحاتی در خاورمیانه میشود. وجود اختلاف در همین زمینه هاست که در کنار درخواست عربستان برای ایجاد توافق دفاعی با واشنگتن سبب شده مقامات آمریکایی اعلام کنند که عادی سازی روابط عربستان و اسرائیل هنوز دور از دسترس است. رژیم اسرائیل اما همچنان امیدوار است و یا حداقل تلاش می کند باب مذاکرات برای عادی سازی روابط با عربستان را باز نگه دارد؛ در نتیجه اعلام کرده نه تنها توافق با عربستان سعودی در سه ماهه نخست ۲۰۲۴ در کاخ سفید امضا خواهد شد، بلکه این سازش تنها شامل عربستان نخواهد بود، بلکه شش یا هفت کشور دیگر نیز به آن ملحق خواهند شد.
حال اعم از اینکه نگرش بدبینانه آمریکا را بپذیریم و یا رویکرد خوشبینانه رژیم اسرائیل را باور کنیم، یک حقیقت قابل انکار نیست و آن اینکه عربستان سعودی وارد یک بازی رقابت جویانه جدی با قدرتهای منطقه ای شده است و خیزی بلند برای تبدیل شدن به قدرت برتر منطقه و به اصطلاح رهبر بلامنازع جهان اسلام برداشته است. برخلاف سایر کشورهای منطقه که تنها به طراحی چشم انداز می پردازند و در تحقق آن مصمم و جدی نیستند، عربستان عملکردی قوی در اجرایی کردن برنامه «چشمانداز ۲۰۳۰» خود داشته که با هدف تبدیل این کشور به موفقترین کشور منطقه در کاهش وابستگی به نفت، تنوع بخشیدن به اقتصاد و توسعه بخشهای خدماتی نظیر بهداشت، زیرساخت، آموزش، تفریح و گردشگری طراحی شده است. در چنین شرایطی تنها نگرانی توسعه پیمان ابراهیم و عادی سازی روابط عربستان و برخی دیگر از کشورهای عربی و اسلامی با رژیم اسرائیل نیست؛ بلکه با توجه به شرایط جدید منطقه و تهدید موقعیت راهبردی ایران، چنانچه تمهیدات جدی برای هماوردی و مهار آن اندیشیده نشود، کشورمان میتواند در آینده ای نه چندان دور جایگاه و اهمیت کلیدی و در نتیجه قدرت چانه زنی خود در منطقه را از دست بدهد و به بازیگری منفعل و تماشاگر تحولات تبدیل شود.
0 Comments