هرمز جعفری در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی به تلاش عربستان برای جذب 9 میلیارد دلار سرمایه در حوزه فناوری‌های جدید اشاره کرد و اظهار داشت: کنفرانس فناوری بین‌المللی LEAP که در ریاض برگزار شد، قطعه‌ای از پازل کلان سیاست گذاری این کشور است و این راهبرد کلان در چارچوب راهبرد پوشش ریسک (Hedging Strategy) قابل تحلیل است و سه بعد اساسی داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی دارد.

وی افزود: عربستان بعد از اینکه درک کرد ساختار تک بعدی نظام بین‌الملل به سمت ساختار دوقطبی حرکت می‌کند که چین هم در آن نقش‌آفرین است، به سمت راهبرد Hedging حرکت کرد. این راهبرد در عرصه اقتصاد داخلی برای عربستان تحت عنوان «چشم انداز 2030» عمدتاً در حوزه نظامی و اقتصادی پیشرفت داشته و موفقیت کمتری در اصلاحات فرهنگی و اجتماعی دربرداشته است. سرمایه‌گذاری در حوزه‌های فناوری نیز در همین حوزه «چشم انداز 2030» قرار می گیرد.

این کارشناس مسائل بین‌الملل با یادآوری اینکه در چارچوب این چشم‌انداز که محمدبن سلمان در آوریل 2016 آن را اعلام کرد، ارتقای رتبه اقتصادی از نوزدهمین کشور به پانزدهمین کشور جهان، کسب رتبه پنجم در حوزه دولت الکترونیک و تغییر جایگاه سی و ششم عربستان در جهان در زمینه فضای کسب و کار، رشد درآمدهای غیرنفتی از 163 میلیون دلار به یک تریلیون دلار را از جمله شاخص‌های مورد نظر عنوان کرد و گفت: یکی از مسائل مهم برای رسیدن به اهداف چشم انداز 2030، ورود فناوری‌های جدید و سرمایه‌گذاری شرکت‌های بزرگ در این حوزه در عربستان بوده است.

جعفری با بیان اینکه چینی‌ها در اولین کنفرانس فناوری 2022 که سال گذشته برگزار شد، سرمایه‌گذاری‌های کلانی انجام دادند و برای سرمایه‌گذاری به ارزش 6.4 میلیارد دلار توافق کردند، ادامه داد: در دوره دوم آمریکا حضور پررنگ‌تری داشت و دو شرکت «مایکروسافت» و «اوراکل» که در دنیا رتبه اول و دوم را در حوزه نرم‌افزارهای کامپیوتری دارند، اعلام کردند حدود 9 میلیارد دلار در عربستان سرمایه‌گذاری خواهند کرد.

مسئول امور بین‌الملل پارک علم و فناوری دانشگاه شریف اضافه کرد: عربستان در قالب طرح چشم‌انداز 2023به خوبی توانسته در بحث بسیار راهبردی «فضای کسب و کار»، عملکرد و قوانین بازار بورس و چگونگی ورود سرمایه خارجی را اصلاح کند. «فضای کسب و کار» شاخص‌هایی دارد که اجزای آن در سازمان‌های بین‌المللی روشن شده و تلاشی که چین در سال 2022 و آمریکا در سال 2023 برای سرمایه گذاری در عربستان انجام دادند، نشان می‌دهد ریاض توانسته این شاخص‌ها را ارتقاء دهد و دو قدرت بزرگ را برای سرمایه‌گذاری در این کشور با یکدیگر به رقابت وادارد.

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل ضمن تشریح سرمایه‌گذاری‌های متعدد شرکت‌های بزرگ چین در عربستان گفت: این وضعیت، نشان‌دهنده راهبرد ایجاد توازن در عرصه سیاست خارجی است، به گونه‌ای که راهبرد تعامل با شرق، با در نظر داشتن تعامل درست با غرب، به دستاوردهای مثبتی منتهی خواهد شد.

جعفری با بیان اینکه سرمایه گذاری شرکت‌های بزرگ فناوری در عربستان این کشور را تبدیل به قطب رایانش ابری (Cloud Computing) خواهد کرد، ادامه داد: توازن در سیاست خارجی توانسته منافع اقتصادی کشوری مانند عربستان را تامین کند و این مسئله خود را در تامین منافع سیاسی و امنیتی نیز نشان می‌دهد. ریاض تلاش دارد از وضعیت اتکا به دو محصول نفت و پتروشیمی، خارج و وارد حوزه‌های فناورانه هم بشود. وقتی کشورهای مختلف، چنین سرمایه‌گذاری‌های هنگفتی در عربستان انجام دهند، تامین امنیت آن اهمیت بین‌المللی پیدا می‌کند و در رقابت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی، پشتوانه‌های بیشتری به دست می‌آورد.

وی گفت: ریاض توانسته دو ابرقدرت جهانی را وادار به سرمایه‌گذاری هنگفت در حوزه‌های فناوری در عربستان کند. حوزه‌های فناورانه برای آمریکا اهمیت زیادی دارد و در شرایط فعلی که چین در حال ربودن گوی سبقت است، به این نتیجه رسیده که نمی‌تواند تنها با تهدید کردن، منافع خود را در عربستان تامین کند. از دید کاخ سفید، تعاملات عمیق عربستان با چین در حوزه فناوری قابل تحمل نیست. از این رو، با وجود این که عربستان در بحث تولید نفت با آمریکا همراهی نکرد، اما در LEAP 2023، شرکت‌های قدرتمند آمریکایی به طور جدی وارد شدند. آن هم در شرایطی که تعاملات دولت بایدن با ریاض، چندان مثبت نیست.

مسئول امور بین‌الملل پارک علم و فناوری دانشگاه شریف با بیان اینکه عربستان در دوسال گذشته حدود 20میلیارد دلار تنها در حوزه فناوری جذب سرمایه داشته است، تصریح کرد: محمدبن سلمان بعد از قتل فجیع جمال خاشقچی در کنسولگری عربستان در ترکیه، از سوی غربی‌ها بسیار تحت فشار بود؛ اما اکنون توانسته بایدن را وادار به سفر به عربستان و دست دادن و صحبت با خود کند و شرکت‌های آمریکایی نیز برای سرمایه‌گذاری در عربستان با چین رقابت می‌کنند.

وی با بیان اینکه ظرفیت عربستان قابل مقایسه با برخی کشورهای منطقه از جمله ایران که ظرفیت‌های بسیار بالاتری در حوزه فناوری دارند، نیست، خاطرنشان کرد: ایران نیز باید تلاش مضاعفی برای پیگیری سیاستی جامع در حوزه راهبرد سرمایه‌گذاری در بخش فناوری داشته باشد. ارقامی بیشتر از این سرمایه‌گذاری‌ها می‌تواند در ایران انجام گیرد، چرا که ظرفیت و بازار کار ایران و اقتصاد 85 میلیونی آن قابل مقایسه با عربستان نیست. اما تحقق چنین امر مهمی بهبود فضای کسب و کار و ارتقاء جایگاه بین المللی کشور است. در شرایط فعلی، جایگاه بین المللی کشور با رتبه معمولا بالای 112 به هیچ عنوان زیبنده نیست. ایران، حتی بدون نیاز به سرمایه‌هایی که عربستان جذب می‌کند، با اتکا به توانمندی داخلی نیز می‌تواند چنین مسیری را تا حد زیادی طی کند. در این راستا، تصمیم سازان کشور  باید در مشورت با مراکز پیشرو علم و فناوری کشور، زمینه داخلی و بین المللی برای فعالیت نخبه های علمی کشور را فراهم نمایند.

جعفری گفت: مطمئنا چین و آمریکا در عربستان به دنبال تامین منافع خود هستند. علاوه بر آن‌ها، عربستان میزبان ژاپن، فرانسه، آلمان، انگلیس و دیگر کشورهای فعال در این حوزه است. عربستان نیز حتما منافع خود را در نظر گرفته است. این حضور حتی اگر فقط منجر به ایجاد شغل در عربستان شود، وضعیت اقتصادی این کشور را بسیار بهبود خواهد داد.

وی با بیان اینکه این همکاری تنها در زمینه اقتصادی نیست و عربستان در حوزه‌های فناوری نظامی و موشکی نیز با چین و آمریکا همکاری می‌کند، به مقاومت‌های ریاض در برابر فشار آمریکا برای ممانعت از همکاری با چین اشاره کرد و ادامه داد: آمریکا می‌داند اگر به بازار عربستان وارد نشود، این کشور تحت نفوذ جدی چین قرار می‌گیرد و با توجه به نقش محوری این کشور در دنیای عرب، موقعیت خود را از دست خواهد داد.