آیا مقدمات صلح پایدار در قفقاز فراهم می شود؟
نجیب میقاتی، نخست وزیر لبنان هنگام استقبال از جورجیا ملونی، نخست وزیر ایتالیا در بیروت گاف عجیبی داد و به اشتباه با یک زن دیگر روبوسی کرد. میقاتی که در مقابل پلههای هواپیما ایستاده بود تصور کرد که یکی از زنان دیپلمات ایتالیایی، جورجیا ملونی است و به گرمی از او استقبال کرد، اما لحظاتی بعد به او گفته شد که این زن نخست وزیر ایتالیا نیست.
دکتر مهدی فاخری در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی، با اشاره به برگزاری اخیر سه اجلاس مهم شرق آسیا، تصریح کرد: نشست آ.سه.آن. ماهیت منطقهای شرق آسیا دارد، نشست «آپک»، ماهیت فرامنطقهای و ویژه آسیاپاسیفیک است و گروه 20 هم که نشست جهانی شامل بیست اقتصاد بزرگ دنیا است، ماهیتا تفاوتهایی دارند که از نظر تصمیمگیری و دامنه تاثیر این تصمیمات نیز متفاوت میشوند، اگرچه هسته اصلی تشکیلدهنده هر سه گروه کشورهای شرق آسیا هستند.
این استاد دانشگاه ادامه داد: در نشست آ.سه.آن بیشتر به مباحثی مانند امنیت غذایی و انرژی که بعد از حمله روسیه به اوکراین تحت تاثیر قرار گرفته، پرداخته شد. علاوه بر آن در این اجلاس به مسئله توانمندسازی زنان در ابعاد مختلف آموزش، بهداشت، مشاغل اجتماعی و مناصب سیاسی توجه بسیاری شده بود. همچنین ضرورت توجه به توسعه پایدار و رشد اقتصادی پساکووید، جامعه اقتصادی شرق آسیا را به این سمت برده که برنامهریزی کلی برای این مسائل داشته باشد.
فاخری گفت: همین گروه در نشستهای آپک و گروه 20 نیز نظرات خود را مطرح کردهاند، اما اولویتها متفاوت بوده است. گرچه 18 کشوری که عضو اجلاس شرق آسیا هستند، چندان مشکلی در برگزاری آن نداشتهاند، اما درباره برگزاری نشست گروه 20، پرسشهای متعددی مطرح بوده و بحث برگزاری یا عدم برگزاری آن در شرایط فعلی، با توجه به مواضعی که آمریکا و روسیه از یک سو و آمریکا و چین از طرف دیگر، در رابطه با هم دارند سبب شده بود درباره مفید بودن این جلسه سوالاتی مطرح شود. اگر تاکید و پیگیری دستگاه دیپلماسی اندونزی و رئیس جمهور آن نبود، شاید خیلیها به این نتیجه میرسیدند بهتر است نشست گروه 20 برگزار نشود.
وی با بیان اینکه نگرانی از ورود به رکود اقتصادی جدید در سال 2023، تبعات ناشی از تجاوز روسیه به اوکراین و مسائل بعد از کرونا که اقتصاد جوامع شرقی و غربی را تحت تاثیر قرار داده، از جمله موضوعاتی بوده که در گفتگوها به آن پرداخته شده است، اضافه کرد: این سازمانها ماهیتهای متفاوتی دارند؛ آ.سه.آن عضو-محور و معاهده-محور است، اما آپک با اینکه 21 کشور عضوش به آن متعهد هستند، تصمیماتش چندان تعهدآور نیست و بیشتر توافقی اخلاقی است تا حقوقی و سیاسی.
این تحلیلگر اقتصاد بینالملل ادامه داد: گروه 20 نیز گردهمایی سران اقتصادهای بزرگ دنیا است و تصمیماتشان هرچند به صورت توصیهای و ارشادی است، اما هرکدام از کشورها در آن تحت تاثیر منافع ملی خود، مواضعشان را انتخاب میکنند. حتی با اینکه خطر صادر نشدن بیانیه وجود داشت، اما در نهایت این کشورها با سختی در مورد صدور بیانیه به توافق رسیدند و در آن سعی کردند هیچ یک از کشورهای روسیه، چین و آمریکا را محکوم نکنند و تنها نگرانی خود را اعلام کرده باشند.
فاخری با بیان اینکه روند کلی اقتصاد جهانی تحت تاثیر رقابت چین و آمریکا قرارگرفته و ترامپ با علنی کردن دغدغههای قبلی آمریکا، مسائل را به جنگ تجاری تبدیل کرد، توضیح داد: در این سه سازمان لیکن چین و آمریکا هر دو حضور دارند، نوع تفاهم و مذاکرهای که با یکدیگر داشتند مجددا نشان داد چینیها به هیچ عنوان تمایلی به جنگ با آمریکا ندارند، اما هرگز از منافع ملی خود نمیگذرند و ابایی از اتخاذ تصمیمات خصومت آمیز هم ندارند.
وی یادآور شد: آمریکاییها در دولت بایدن متوجه شدند، هزینه مخاصمه مستقیم رودررو برای اقتصاد و سیاست آنها بسیار بالا خواهد بود و محاسبات نیز نشان داده آخرین کشوری که از این جنگ تجاری صدمه دیده، چین بوده و بیشترین ضررها متوجه مردم آمریکا است.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه اعضای «اپکِ» آمریکا-محور و توافقنامه «مشارکت اقتصادی جامعه منطقهایِ» (RCEP) چین-محور در شرق آسیا، سعی میکنند اقتصاد و تجارت جهان را به سمت منافع خود بکشانند، گفت: در این میان، کشورهای جنوب شرق آسیا در پنج سال گذشته در مواضعی که اتخاذ کردهاند تلاش داشتهاند از موضعگیری به نفع آمریکا، چین یا روسیه خودداری کنند. با اینکه تجاوز روسیه به اوکراین محکوم شد، اما تصمیمات عملی درباره آن اتخاذ نشد. در رقابت میان آمریکا و چین نیز از موضع گیری مستقیم در تائید یا محکومیت یک طرف جلوگیری میشود.
فاخری تصریح کرد: با اینکه همه کشورهای عضو آ.سه.آن، رشد اقتصادی خود در نیمه دوم قرن بیستم را مدیون دسترسی به بازار آمریکا هستند، اما واقعیت قرن بیست و یکم شرق آسیا این است که سرمایه و فناوری چینی به کمک کشورهای شرق آسیا و دیگر نقاط دنیا آمده و در حالی که آمریکا در دورههای مختلف درگیر مسائل متعدد بوده، چین با سرمایه کافی اقتصاد این کشورها را تاحد قابل توجهی تحت تاثیر منابع خود قرار داده و اکنون نیز تقریبا شریک اول تجاری 120کشور دنیا است.
وی با تاکید بر اینکه سیاستهای اقتصادی و تجاری کشورهای شرق آسیا و حتی آسیاپاسیفیک، سعی دارد تعادلی میان دسترسی به منابع مالی و فنی چین و دسترسی به بازار آمریکا برقرار کند، گفت: براین اساس این کشورها از اتخاذ مواضع تند و یا سیاستهایی که ممکن است باعث رنجش یکی از این کشورها شود، دوری میکنند. با اینکه کشورهای آ.سه.آن نگران سیاستهای تهاجمی چین در دریای جنوبی هستند و از طریق کشورهای مختلف نیز این نگرانی به اطلاع مقامات چینی رسیده است، اما تاکید دارند منافع مردمشان ایجاب میکند که از کمکهای چین بهرهمند شوند.
این تحلیلگر مسائل اقتصاد بینالملل افزود: سازمانهای فعال در شرق آسیا، مانند حلقههای یک زنجیر دست به دست هم دادهاند تا روند همگرایی منطقه را به دور از تنشهایی که ممکن است توسعه اجتماعی- اقتصادی را تحتتاثیر قرار دهد، دنبال کنند.
فاخری با اشاره به ایجاد ائتلافهای مختلف در شرق آسیا با محوریت آمریکا و چین برای مقابله با یکدیگر و رقابتهای اقتصادی و تجاری، خاطرنشان کرد:کشورهای این منطقه، واقعیت قدرت اقتصادی چین را پذیرفتهاند و با وجود تحریمهایی که چین علیه برخی از آنها تصویب کرده، همچنان کنار یکدیگر مینشینند و سعی میکنند همگرایی اقتصادی-سیاسی خود را تقویت کنند. آنها با وجود همه فرازو نشیبها، هیچ گاه از روند همگرایی جدا نشدهاند و همین مشارکت و رقابت در زمینه اقتصادی باعث تقویت مواضع آنها در یارگیریهای سیاسی شده است. طبیعتا برای همه این کشورها، منافع ملی فراتر از منافع ایدئولوژیک دیده شد که باعث شده هزینههای کمتری در ائتلافها بپردازند و از منافع آن بهرهمند شوند.
0 Comments