ضرورت بازخوانی روایت نوروز
سالار سیف الدینی در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی با اشاره به دیدار نخست وزیر ارمنستان و رؤسای جمهور ترکیه و جمهوری آذربایجان در حاشیه نشست سیاسی اتحادیه اروپا در پراگ و تصمیم اروپا برای اعزام هیئت غیرنظامی برای کمک به ترسیم مرزها، تصریح کرد: بعد از فروپاشی شوروی ساختار پیچیده تعیین مرزها، مشکلات متعددی ایجاد کرد و سرنوشت استان خودمختار قره باغ کوهستانی که منطقهای با 80درصد جمعیت ارمنینشین است، از جمله این چالشها بود.
وی ضمن تشریح تغییرات مرز استانهای شوروی سابق در دورههای مختلف گفت: جمهوری آذربایجان ادعا میکرد مناطق قره باغ کوهستانی، همان قره باغ هستند و در ترسیم مرزها باید به پیش از آغاز تشکیل شوروی برگردیم که در آن دوره برای مدتی، استان «سیونیک» که به آن «زنگزور» میگویند، متعلق به جمهوری آذربایجان بوده است. براین اساس آنها جنوب ارمنستان را مطالبه میکنند و حتی دولت در تبعیدی به نام «زنگزور» نیز در ترکیه تعریف و پرچم و ساختمانی نیز برای آن پیشبینی کردهاند!
سیف الدینی با اشاره به تلاش جمهوری آذربایجان برای ایجاد کریدوری به سمت نخجوان، ادامه داد: درواقع اگر الهام علیاف، در مقطعی توانش برسد، مدعی حاکمیت بر مرزهای رسمی و استانهای ارمنستان خواهد شد و اگر این توان را نداشته باشد مدعی عبور کریدور یا جاده است.
وی اضافه کرد: دیگر بازیگران منطقهای و فرامنطقهای نیز تلاش میکنند به واسطه مدیریت این چالش نفوذ خود را گسترش دهند و در راس آنها رقابت آمریکا و فرانسه و سفر نانسی پلوسی، رئیس کنگره آمریکا به منطقه را شاهد هستیم. گفته شد که نشست پراگ نیز با وساطت و ابتکارعمل فرانسه و مجارستان برگزار شده که در آن برای اولین بار سران ایروان، باکو و آنکارا کنار یکدیگر نشستند و گفتگو کردند.
این کارشناس مسائل قفقاز با بیان اینکه باکو بازی ژئوپلیتیکی چندلایهای را دنبال میکند، گفت: جمهوری آذربایجان در سطحی با روسیه همکاری میکند و مدعی است علایقش با علایق ژئوپلیتیکی مسکو در تضاد نیست؛ در سطحی دیگر با آنکارا این بازی را ادامه میدهد که طی آن آنکارا با علایق قلمروگسترانه و اشغالگرانه جمهوری آذربایجان در خاک ارمنستان همراهی میکند؛ در سطح بعد با اروپا این بازی را پیش میبرد که بروکسل نیز با این بازی از منظر انرژی و صادرات گاز بیشتر، خصوصا در شرایط بحران گازی فعلی، همراهی میکند. باکو برای هرکدام از طرفها مواضعی دارد و سعی میکند آنها را راضی نگه دارد.
سیف الدینی با بیان اینکه باکو درخصوص کریدور شمال و جنوب و خطوط مواصلاتی بیشتر در مذاکرات با ایران نیز دیدگاههایی را طرح کرده است، خاطرنشان کرد: باکو این سطوح از رابطه چندگانه را بر اساس توان ملی پیش میبرد. ترکیه عضو ناتو است و با غرب نیز همگرایی دارد و بحث انرژی نیز برای آنها اهمیت دارد. برای ایران مرزها و عدم تغییر مرزهای سیاسی منطقه اهمیت دارد. برای روسیه نیز علاوه بر مرزها، مسئله گاز و انرژی نیز اهمیت دارد و جمهوری آذربایجان میتواند تا حدودی آلترناتیو گاز روسیه باشد. همه اینها در مواردی پازل متضاد و درموارد دیگر نیز همسو هستند.
وی تاکید کرد: جمهوری آذربایجان تلاش میکند این رویکردها را تا جایی هماهنگ کند که اگر بتواند نقشه نهایی خود را در موقعیت مناسب اجرا نماید. اکنون باکو احساس میکند زمان مناسب برای اجرای طرح اصلی و اولیه که الحاق جنوب ارمنستان و ایجاد دالان تورانی ناتو است، فرا نرسیده است، زیرا ایران سیاست قاطع خود را به صورت مشخص در این رابطه اعلام کرده، بنابراین امکان تحقق چنین هدف و استراتژی وجود ندارد.
این تحلیلگر مسائل قفقاز با بیان اینکه اکنون باکو تلاش میکند تا ایروان اعلام کند تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان را به رسمیت میشناسد و در مقابل نیز آنها اعلام کنند تمامیت ارضی ارمنستان را به رسمیت میشناسند، توضیح داد: باکو میخواهد در قالب این رویکرد، مسئله قره باغ کوهستانی را حل کند و ادعای ارمنستان بر آن را پایان یافته بخواند و در ادامه مسئله قره باغ را موضوع داخلی خود عنوان کند. پس از این بر سیاستهای غلط و غیر قابل قبول خود، اعم از کوچ اجباری، فشار و یا کشتار علیه اقلیت ارامنه با این استدلال که آنها مسائل داخلی است و دیگران حق مداخله ندارند، سرپوش بگذارد.
سیف الدینی با یادآوری اینکه حفظ امنیت و موجودیت ارامنه قره باغ یکی از ملاحظات ایران بوده است، به تلاشهای جمهوری آذربایجان برای کوچ اجباری ساکنان این منطقه اشاره کرد.
وی مذاکرات پراگ را گامی برای داخلی عنوان کردن مسئله اقلیت ارامنه قره باغ کوهستانی دانست و درخصوص مواضع روسیه در حمایت از ارمنستان در این مناقشه گفت: روسیه همواره حامی ارمنستان نبوده و عملکردش درحمایت از جمهوری آذربایجان و در مناقشات 1905 و 1921 روشن است. در واقع روسیه همواره تلاش میکند موازنهای به این رابطه بدهد و خود را داور نهایی مطرح کند. بعد از فروپاشی شوروی، از آنجا که جمهوری آذربایجان تلاش داشته خود را درکنار ساختارهای غربی تعریف کند، مقداری روسیه به سمت حمایت از ارمنستان رفته است؛ اما مسکو همواره تلاش کرده با ایستادن در میانه، منافع خود را تامین کند.
سیف الدینی ادامه داد: در جنگ 2020 نیز روسیه حمایت ویژهای از ارمنستان نداشت و حتی بر مداخله ترکیه به نفع جمهوری آذربایجان نیز چشم بست. سال 2017 نیز «الکساندر دوگین» علنا اعلام کرد قره باغ متعلق به جمهوری آذربایجان است.
وی با بیان اینکه روسیه واکنشهای خود را با نشستهای پراگ یا بروکسل تنظیم نمیکند و اتحادیه اروپا بارها درباره قره باغ میانجیگری کرده است، گفت: تاثیر توافق نهایی و نتایج روندها بر امنیت ملی روسیه، برای مسکو اهمیت دارد. در شرایط فعلی، جنگ اوکراین برای روسیه چالشهای بزرگی ایجاد کرده و تبدیل به موضوعی حیثیتی و اولویت استراتژیک مسکو شده است.
سیف الدینی افزود: با این حال، روسیه به اندازه کافی نفوذ دارد که بتواند وزن خود را در این مناقشه حفظ کند و اگر نسبت به روندها ناراضی باشد، آن را از مجراهای مختلف به باکو و ایروان اعلام کند. آنها نیزمعمولا تلاش میکنند اقدامی انجام ندهند که چندان از خطوط قرمز روسیه فاصله داشته باشد؛ اما واکنشهای روسیه درسالهای اخیر کُند شده و نمیتواند سریع تصمیمگیری کند.
0 Comments