شورای راهبردی آنلاین-گفتگو: پژوهشگر حقوق بینالملل درباره ابعاد حقوقی ترور خانم شیرین ابوعاقله، خبرنگار خبرگزاری الجزیره در حین تهیه گزارش در سرزمینهای اشغالی و توسط نیروهای صهیونیستی گفت: «این مسئله هم از حیث حقوق بشر و هم از حیث حقوق بینالملل بشردوستانه قابل بررسی است؛ چرا که به طور کلی سلب حق حیات، نقض مهمترین حق بشری است که یک انسان از آن برخوردار است؛ لذا چنین اقدامی کاملا نقض حقوق بشر تلقی میشود.»
علی رودباری در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی ادامه داد: «جدای از مسئله قتل خانم ابوعاقله، اگر بخواهیم حقوق روزنامهنگاران را در حوزه حقوق بینالملل بشردوستانه بررسی کنیم، ابتدا باید به این مسئله بپردازیم که مقصود از روزنامهنگار در مفهوم عام آن، کلیه عوامل انسانی هستند که نقش اساسی در انجام رسالتهای رسانههای جمعی از جمله مطبوعات، رادیو، تلویزیون، خبرگزاریها و پایگاههای خبری دارند.»
مدرس دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به اینکه عوامل انسانی شامل خبرنگاران، روزنامهنگاران، گزارشگران خبری، عکاسان، فیلمبرداران و سایر کسانی است که دستاندرکار تهیه، تنظیم و پخش اخبار و گزارشها هستند، گفت: «رسانههای جمعی و عوامل انسانی آنها از آزادی مطبوعات به عنوان یکی از شرایط بنیادین آزادی اطلاعرسانی در مفهوم آن برخوردار هستند. آزادی اطلاعرسانی به طور کلی و به موازات و پیشدرآمد آن، آزادی عقیده و بیان و گردش آزاد اطلاعات از جمله اصول حقوق بشری هستند که چه در زمان صلح و چه در زمان درگیری مطرح هستند.»
رودباری با اشاره به سابقه تاریخی و حقوقی حمایت از روزنامهنگاران و به طور کلی عوامل انسانی رسانههای جمعی توضیح داد: «این سابقه به سال 1907 و ماده 13 مقررات منضم به عهدنامه چهارم لاهه در خصوص قوانین و عرفهای جنگی بازمیگردد. این مقرره مربوط به حمایت از روزنامهنگاران و گزارشگرانی است که در درگیریهای مسلحانه، طرفهای درگیری را بدون آنکه مستقیما در زمره آن افراد باشند، همراهی میکنند.»
این کارشناس مسائل حقوقی ادامه داد: «درواقع مقررات لاهه نه تنها از روزنامهنگاران و گزارشگران جنگی و نه مستقل، حمایت میکند بلکه آنها را در صورت اسارت، از حق رفتار با اسیران جنگی برخوردار میکند. البته به شرطی که از ارتشی که در معیت آن هستند اجازه نامه داشته باشند.»
رودباری با بیان اینکه روزنامه نگاران غیرنظامی را نباید با روزنامهنگاران جنگی یکسان دانست، گفت: «روزنامه نگاران غیرنظامی یا عادی برعکس خبرنگاران جنگی، نیروهای مسلح هیچ یک از طرفهای درگیری را همراهی نمیکنند و اجازهنامه مخصوص برای حضور در عرصه مخاصمات را ندارند، بلکه تنها کافی است کارت خبرنگاری معتبر داشته باشند.»
مدرس دانشگاه همچنین با بیان اینکه مجمع عمومی سازمان ملل متحد از آغاز بیست و پنجمین اجلاس خود موضوع حمایت از روزنامهنگاران را مورد توجه قرار داد، گفت: «از همین رو شاهد بودیم که در سال 1970 طرح عهدنامهای جهت حمایت از روزنامهنگاران تهیه شد که مبتکر آن فرانسه بود.»
وی ادامه داد: «مجمع عمومی طی قطعنامه مورخ دوم نوامبر 1973 از دبیر کل سازمان ملل درخواست کرد که طرح مذکور را در زمینه تایید مجدد و توسعه حقوق بشردوستانه به کنفرانس دیپلماتیک ارائه دهد؛ در نهایت نیز این کنفرانس در دومین اجلاس خود موضوع را مورد بررسی قرار داد و منجر به نگارش متن ماده 79 اولین پروتکل الحاقی میشود.»
رودباری با اشاره به اینکه پروتکل یکم الحاقی، فصل خاصی را به موضوع روزنامهنگاران اختصاص داده گفت: «یعنی فصل سوم از بخش سوم تحت عنوان رفتار با اشخاص دراختیار یکی از طرفهای درگیری است که این فصل مشتمل بر یک ماده به شماره 79 و تحت عنوان تدابیر حمایتی برای روزنامه نگاران است.»
این کارشناس تاکید کرد: «این ماده در اولین بند خود خصوصیت غیرنظامی بودن را برای کلیه روزنامهنگاران و نه خبرنگاران جنگی به رسمیت میشناسد. طبق بند دوم همان ماده، خبرنگاران برخوردار از حمایت از غیرنظامیان هستند؛ البته به شرطی که مبادرت به اعمالی نکنند که مغایر با وضعیت آنها باشد.»
مدرس دانشگاه علامه توضیح داد: «در این بند تاکید شده که حمایت مقرر در این بند به حقوق خبرنگاران جنگی وابسته به نیروهای مسلح مقرر در عهدنامه سوم ژنو یعنی بند 4 ماده 4 خدشهای وارد نمیکند.»
وی افزود: «براساس بند سوم این ماده، داشتن کارت شناسایی معتبر برای تمامی روزنامهنگاران حاضر در درگیریها لازم است که این کارت باید از سوی دولتی که روزنامهنگار تبعه آن است یا رسانهجمعی که روزنامهنگار در آن استخدام است صادر شده باشد.»
به گفته استاد حقوق دانشگاه به موازات حمایتهای معاهدهای و عرفی از روزنامهنگاران، اقدامات حمایتی سازمان ملل متحد به ویژه شورای امنیت و سازمانهای بینالمللی غیردولتی به ویژه گزارشگران بدون مرز را باید مورد توجه قرار داد.
رودباری میگوید موضوع حمایت از رسانههای جمعی، در مخاصمات مسلحانه غیربینالمللی مورد توجه عهدنامههای چهارگانه ژنو و مخصوصا پروتکل الحاقی 1977 قرار نگرفته است.
وی ادامه داد: «حمایت خاص از روزنامهنگاران از این جهت مورد توجه است که آنها به رغم حضور در درگیریهای مسلحانه و انجام ماموریتهای حرفهای خطرناک، کماکان غیرنظامی محسوب و از حمایتهای غیرنظامیان برخوردار هستند.»
این پژوهشگر مسائل حقوق تاکید کرد که البته این مسئله ارتباطی به خبرنگاران جنگی ندارد.
وی ادامه داد: «کشتن خانم شیرین ابوعاقله به عنوان یک خبرنگار در حین انجام ماموریت نقض حق حیات به عنوان اساسیترین حق بشری است و از حیث حقوق بینالملل بشردوستانه نیز کشتن خبرنگارانی چون خانم ابوعاقله جنایت علیه بشریت تلقی میشود.»
وی تاکید کرد: «حقوق روزنامه نگاران به قدری مهم است که برای آنها فصلی جدا در مسائل حقوقی درنظر گرفته شده است.»
رودباری در نهایت گفت که رژیم صهیونیستی با اقدام به کشتن افرادی چون خانم ابوعاقله هم حقوق بشری افراد و هم حقوق بینالملل بشردوستانه این افراد را نقض کرده و باید مسئولیت و عواقب آن را بپذیرد.
0 Comments