جدیدترین مطالب
أحدث المقالات
چشمانداز مذاکرات مرزی ارمنستان و جمهوری آذربایجان
جعفر خاشع در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی، با اشاره به اخبار منتشر شده درخصوص توافق سران جمهوری آذربایجان و ارمنستان درباره تشکیل کارگروه فنی برای علامت گذاری مرزهای دو کشور و نیز احداث راه آهن برای اتصال خطوط آهن به سمت نخجوان، اظهار داشت: مذاکراتی که برای تعیین کارگروه و گفتگو میان دوطرف انجام شده، با محوریت روسیه بوده است و پس از برگزاری نشستهایی در سطوح مختلف، وزیر خارجه جمهوری آذربایجان اعلام کرد این کشور حاضر است بدون هیچ پیش شرطی فرایند تعیین مرز را آغاز کند.
وی با اشاره به سابقه مذاکرات مرزی میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان در منطقهای بالاتر از قره باغ که منجر به تعیین مرزها شده است، افزود: مشکلات تعیین مرز میان بیشتر جمهوریهای سابق شوروی وجود دارد و تنها میان این دو کشور نیست؛ البته تعیین مرزهای ارمنستان و جمهوری آذربایجان نیز در منطقه قره باغ به دلیل درگیریها به تعویق افتاده بود و اکنون هر کدام تفسیری متفاوت نسبت به تعیین مرزها دارند.
این تحلیلگر مسائل قفقاز ادامه داد: براساس آنچه در افکار عمومی و رسانههای این دو کشور مطرح میشود، ارامنه بر مرزهایی که دو کشور در سال 1926 داشتند، تاکید دارند، اما جمهوری آذربایجان بیشتر به دنبال مرزهایی است که سال 1974 در شوروی داشتند. در این دورهها، مناطقی میان این دو کشور توسط شوروی و در قالب دولت مرکزی مسکو جابجا شده و اکنون هر کدام تفسیر خاص خود را دارند.
نقش روسیه در مذاکرات دو کشور
خاشع گفت: در مورد اینکه در نهایت کدام مرزها مبنا قرار خواهند گرفت، موضع مشخص و قطعی اعلام نشده و این مسئله بستگی به مذاکرات کمیتههایی که تشکیل شده است، دارد. البته در این میان روسیه نیز به عنوان جانشین شوروی، نقش مهمی دارد، چرا که این کشورها تاریخچهای با مبنا قرار دادن عملکرد دولتهایشان ندارند که براساس آن عملکرد مرزهایشان را مشخص کنند و باید به نقشههای دوره شوروی برگردند.
وی با بیان اینکه به نظر میرسد اتحادیه اروپا تمایل دارد در این مذاکرات فعالانه عمل کند، به برگزاری نشستی با حضور رئیس شورای اروپا و سران جمهوری آذربایجان و ارمنستان در بروکسل اشاره کرد و افزود: بعد از این نشست با صدور بیانیهای از توافق بر سر احیای خطوط ریلی که در دوره شوروی وجود داشت، خبر داده شد. اما با این حال اکنون مدیریت این مسئله و همه اهرمها در اختیار روسیه است.
رئیس بنیاد مطالعات قفقاز با یادآوری خطوط قرمز ایران در خصوص تغییر در مرزها و ژئوپلیتیک منطقه، توجه به موقعیت منابع آبی و خصوصا دریاچهای را که با وجود قرار گرفتن در خاک ارمنستان توسط جمهوری آذربایجان محاصره شده است، ضروری دانست و تاکید کرد: هر چند به لحاظ حقوق بینالملل، تعیین مرزها به دو کشور جمهوری آذربایجان و ارمنستان مربوط است، اما به دلیل امکان متاثر شدن مرزهای ایران و ارمنستان، به لحاظ سیاسی و حقوقی تهران نیز با این مذاکرات ارتباط پیدا میکند و میتواند منافع و امنیت ایران را تحت تاثیر قرار دهد.
غیرقابل پذیرش بودن دالان جعلی” زنگزور”
خاشع با اشاره به اهداف و برنامههای کلان ترکیه و جمهوری آذربایجان در این منطقه، تلاش رژیم صهیونیستی برای نفوذ در آن و همچنین وزنه مذاکراتی ارمنستان در این گفتگوها با توجه به فشارهای داخلی به دولت، درخصوص امکان شکل گیری این گفتگوها و تداوم آن، تصریح کرد: رویکرد دو طرف در این مذاکرات تفاوتهایی دارد. طرح دالان جعلی «زنگزور» به دلیل پیشینه تاریخی پذیرفتنی نیست و به لحاظ حقوقی نیز جمهوری آذربایجان نمیتواند چنین ادعایی داشته باشد.
وی توضیح داد: به لحاظ تاریخی چنین دالانی وجود نداشته و به لحاظ حقوقی نیز برخی رسانهها و شخصیتهای سیاسی جمهوری آذربایجان عنوان میکنند در قبال دالان «لاچین» که جمهوری آذربایجان برای ارتباط با قرهباغ به ارمنستان داده است، دالان زنگزور باید به باکو داده شود که چنین ادعایی به لحاظ حقوقی قابل استناد نیست؛ چرا که دالان لاچین موقتی است و بر اساس بیانیه 10 نوامبر 2020، وضعیت حقوقی آن در پنج سال آینده تغییر خواهد کرد.
این کارشناس مسائل قفقاز ادامه داد: اکنون مشخص شده که خواستههای حداکثری که جمهوری آذربایجان و ترکیه با هدف اعمال حاکمیت بر جنوب ارمنستان داشتند، تحقق یافتنی نیست. آنها نیز به این نتیجه رسیدهاند که نه جمهوری اسلامی ایران اجازه میدهد که مرزهای بینالمللیاش تغییر یابد و ارتباطش با ارمنستان قطع شود و نه کشورهای دیگری مانند روسیه، از این طرح حمایت میکنند.
خاشع در عین حال گفت: ارمنستان نیز به شرط برقرای حاکمیتش بر خطوط مواصلاتی، با کلیت طرح خطوط مواصلاتی مخالف نیست، اما خواهان این است که بتواند با استقرار ایستگاه گمرکی، اراده خود را درباره قطع یا حفظ این خطوط اعمال کند و حاکمیتش بر خاک خود را از دست ندهد.
وی با بیان اینکه ترکیه، جمهوری آذربایجان و ارمنستان پیگیر تنشزدایی و عادیسازی روابطشان هستند، اضافه کرد: اینکه در فضای گفتگو کدام طرف با ایجاد اهرمهای فشار بیشتر، بتواند خواستههای خود را محقق کند مسئلهای است که به توان نظامی و قدرت چانهزنی آنها برمیگردد. ارمنستان علاوه بر روسیه، بیشتر تلاش میکند یک قدرت بازیگری هم به فرانسه بدهد و تلاشهای اتحادیه اروپا نیز در این راستا بیمعنا نیست.
رئیس بنیاد مطالعات قفقاز با تاکید بر اینکه فضای بینالمللی اجازه نمیدهد جمهوری آذربایجان و ترکیه بتوانند با زور و با اتکا به نیروی نظامی جنوب ارمنستان را اشغال کنند، افزود: روسیه در این مذاکرات با استقبال از بازشدن خطوط مواصلاتی به دنبال ایفای نقش در تامین امنیت این خطوط است. مسکو این رویکرد را درخصوص خطوط مواصلاتی جنوب ارمنستان هم دارد و میخواهد تامین امنیت خطوط این منطقه را برعهده بگیرد.
احتمال بازگشایی خطوط مواصلاتی
خاشع پیش بینی کرد: اگر اتفاق غیرمنتظرهای رخ ندهد، احتمال اینکه خطوط مواصلاتی با کنترل و نظارت نیروهای روسی باز شود، وجود دارد. در این راستا، ترکیه و جمهوری آذربایجان نیز از خواستههای بلندپروازانه خود عدول خواهند کرد، چرا که منافع دیگر کشورها ایجاب نمیکند آنها چنین اهدافی را پیگیری کنند.
وی با اشاره به اهمیت وصل شدن ایران به روسیه و ایروان از طریق خطوط ریلی، افتتاح کنسولگری ایران در استان سیونیک ارمنستان را تصمیمی راهبردی دانست و گفت: همه کنشگران فعلی از روند آغاز مذاکرات برای بازشدن خطوط مواصلاتی حمایت میکنند، زیرا منافعشان در تضاد با این روند نیست.
0 Comments