یاسر کنعانی در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی با اشاره به شکست اخوان المسلمین در انتخابات پارلمانی مراکش که با حضور بیش از 50 درصد واجدان شرایط برگزار شد، گفت: پادشاهی مغرب برای اینکه میزان مشارکت را افزایش دهد انتخابات محلی را هم در کنار انتخابات پارلمانی برگزار کرد و اخوان المسلمین در قالب حزب «عدالت و توسعه» بعد از 10 سال که بر اریکه قدرت بود، با اختلاف زیادی از حزب «تجمع ملی مستقلین» به رهبری «عزیز اخنوش» شکست خورد.

این کارشناس مسائل آفریقا با تأکید بر اینکه نباید عنوان این حزب را تجمع ملی «لیبرال‌ها» یا «آزادگان» ترجمه کرد، ادامه داد: حزب «تجمع ملی مستقلین» با کسب بیش از 97 کرسی و در برخی اخبار 102 کرسی در مقابل عدالت و توسعه که به 12 کرسی دست یافته است، پیروز انتخابات شد؛ البته حزب اصالت و مدرنیسم 82 کرسی و حزب استقلال هم 78 کرسی به دست آورده‌اند.

علل شکست اخوان المسلمین در انتخابات

کنعانی ناتوانی حزب اخوان المسلمین در تحقق وعده‌هایی که اعلام کرده بود و عدم تامین خواسته‌های معیشتی و اجتماعی مردم را یکی از دلایل این شکست عنوان کرد و افزود: عزیز اخنوش که اکنون مامور تشکیل کابینه‌ای ائتلافی شده، یک بورژوای مسیحی و سرمایه‌دار شناخته می‌شود که نشریه «فوربس» ثروتش را 2.2 میلیارد دلار تخمین زده است. این میزان اقبال مردمی به چنین فردی نشان از میزان ناکارآمدی احزاب اسلام‌گرا در این کشور دارد که در مقابل آن‌ها، جریان‌های سیاسی کوچک با بازسازی و اقدامات تشکیلاتی، در روندی سازماندهی شده توانستند قدرت را به دست بگیرند.

وی با اشاره به برخی اصلاحات صورت گرفته در قوانین جدید انتخاباتی مراکش به نفع احزاب کوچک‌تر، ادامه داد: حزب تحت رهبری «اخنوش» در انتخابات سال 2006، حدود 10 درصد از کرسی‌های پارلمان را به خود اختصاص داده بود و این میزان رایی که اکنون به دست آورده، بسیار قابل توجه است.

این تحلیلگر مسائل آفریقا توضیح داد: در جریان انتخابات، رهبر حزب «تجمع ملی مستقلین» با کار تشکیلاتی و رایزنی‌هایی که انجام داد از مدل پیشرفت و اصلاحات بنیادی سخن گفت و اکنون نیز با احزاب و گروه‌های سیاسی دیگر در حال رایزنی است که بتواند دولتی ائتلافی برای پنج سال آینده مراکش شکل دهد.

کنعانی به برکناری رهبر پیشین و کاریزماتیک حزب عدالت و توسعه که در سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۷ نخست‌وزیر بود و به دلیل ناتوانی از تشکیل دولت از سوی پادشاه برکنار شد، اشاره کرد و گفت: به نظر می‌رسد پادشاهی مراکش، در راستای مدرنیزاسیون و حفظ قدرت خود از حزب عزیز اخنوش حمایت می‌کند و حتی در برخی تحلیل‌های بدبینانه از حزب او به عنوان «حزب پادشاه» یاد می‌شود.

وی اضافه کرد: در واقع برخی تحلیلگران آنچه را در مراکش رخ داد، «زلزله سیاسی» توصیف می‌کنند، اما برخی دیگر معتقدند این فرایندی است که با حمایت و برنامه ریزی پادشاه مراکش«محمد ششم» در حال وقوع است.

این کارشناس مسائل آفریقا، پیامدهای اقتصادی ناشی از شیوع کرونا را یکی دیگر از علل شکست حزب عدالت و توسعه در کشور گردشگرپذیر مراکش دانست و گفت: قطع رابطه سیاسی الجزایر با مراکش نیز در این تحولات بی‌تاثیر نبود و بخشی از احساسات و افکار عمومی این کشور را تحریک کرد و به این مشارکت سیاسی هدفمند کشاند. ضمن اینکه عملکرد مراکش در قبال مسائل صحرای غربی و جبهه پولیساریو هم در این رابطه نقش ایفا کرده است.

در ادامه کنعانی درخصوص دیگر علل اقبال مردم به حزب رقیب اسلام‌گرایان تصریح کرد: عزیز اخنوش، 11 سال به عنوان وزیر شیلات و کشاورزی در قدرت حضور داشته و مذاکرات مهمی هم تا سال گذشته با مقامات اتحادیه اروپا درخصوص ماهی‌گیری و صید و منابعی که در منطقه صحرای غربی وجود دارد، صورت داد که به نفع پادشاهی مراکش رقم خورد. در چنین شرایطی، این امتیازها در مقابل ناکارآمدی دولت اخوانی، خود را بیشتر نشان داده است.

افول موقت اخوان المسلمین در آفریقا

وی درعین حال افول اخوان المسلمین در آفریقا را مقطعی و موقت عنوان کرد و گفت: اگر تحولات کشورهای آفریقایی را رصد کنیم می‌بینیم قدرت‌گیری جریان‌های اسلامی تابع عوامل مختلفی بوده و نوسان داشته است. این افول بنیادین نیست و جریان‌های اسلام گرا با توجه به رهبرانی که در برهه‌های مختلف داشته‌اند دارای نوعی بروز و ظهور بوده‌اند؛ هرچند که اروپا و کشورهای غربی از حضور «محمد ششم» در راس قدرت مراکش، به عنوان تامین کننده منافع خود حمایت می‌کنند و در این راستا به جنگ روانی هم دست می‌زنند.

پیامدهای شکست اسلام‌گرایان

کنعانی با تأکید بر اینکه باید به رأی جامعه خاموش مراکش که در این انتخابات، حدود نیمی از جامعه بوده‌اند نیز توجه کرد، ادامه داد: آقای اخنوش از سال 2003 در مغرب وارد سیاست شده و همواره در پست‌های خود بر مقولاتی تأکید کرده که مبتنی بر مدل پیشرفت و اصلاحات عمیق بوده است تا بتواند در نهایت به تحکیم نظام پادشاهی در مراکش منتهی شود.

وی افزود: از این جهت احتمال دارد مراکش با درنظر داشتن برخی مصالح در سیاست‌های منطقه‌ای خود تغییراتی ایجاد کند؛ بنابراین به نظر می‌رسد مراکش نسبت به الجزایر، صحرای غربی، پولیساریو و مسائل دیگری که با همسایگانشان دارد، تغییراتی صورت خواهد داد.

این کارشناس مسائل آفریقا با اشاره به پیامدهای ژئوپولیتیک شکست اسلام‌گرایان در مراکش و افزایش نفوذ کشورهای منتقد اخوان المسلمین در این کشور از جمله امارات، خاطرنشان کرد: جامعه مغرب جامعه‌ای سنتی است و در مقابل، با جریان روشنفکری داخل خود هم رقابت‌هایی شکل داده است. مردم این کشور در کلیتش مسلمان هستند و به صورت سنتی به آداب و مناسک اسلامی احترام می‌گذارند. آن‌ها به نوعی با فلسطینی‌ها هم همبستگی دارند، اما آنچه اکنون در مراکش شاهد هستیم در راستای تحکیم نظام پادشاهی و تثبیت شرایط برای ولیعهد به عنوان پادشاه آینده است و اقناع افکارعمومی هم باید از طریق ظرفیت‌های انتخاباتی و مسائل اقتصادی صورت گیرد.

کنعانی در پایان گفت: مسائلی مانند برقراری روابط با رژیم صهیونیستی در راستای سیاست‌های پادشاهی مراکش بوده و به همان روال به آن ادامه می‌دهند. در واقع تحلیلی که بسیاری از کارشناسان از مواضع نخست‌وزیر منتخب و حزبش دارند این است که او در راستای تحکیم سیاست‌های پادشاهی قدم برمی‌دارد.