محمد رضا فرجی پور در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی، نبرد سایبری را یکی از شاخه‌های جنگ اطلاعات دانست که امروز نقش بسیار مهمی در روند ارتباط کشورها با هم دارد و خاطرنشان کرد: یک حمله دقیق سایبری می‌تواند ساختار بانکها، دولت الکترونیک، دانشگاه‌ها و حتی فروشگاه‌های آنلاین یک کشور را تخریب کرده و روند زندگی در آن منطقه را مختل کند.

وی بابیان اینکه راهبرد ایران درخصوص نبرد سایبری همان نظریه رهبر معظم انقلاب اسلامی است که فرمودند: «دوران بزن‌دررو گذشته است و دشمنان ما این را می‌دانند که اگر وارد درگیری و برخورد سخت و نظامی با ما باشند پایشان گیر می‌افتد.» افزود: یکی از محورهای مهم و اصلی جنگ سایبری، نفوذ و تأثیرگذاری بر نظام محاسباتی مسئولان و تغییر باورهای مردم است.

جانشین قرارگاه پدافند سایبری گفت: نظر رهبر معظم انقلاب آن است که «در این جنگ، علاوه بر دفاع و بستن نفوذ گاه‌ها، باید تهاجم نیز انجام شود و از هرگونه غفلت و ساده‌اندیشی جدا پرهیز شود.» یا در جایی دیگری می‌فرمایند؛ «باید در این جنگ و در مقابل برنامه‌های جبهه مقابل ایستاد و برای غلبه بر دشمن، علاوه بر دفاع باید برنامه تهاجم نیز داشت به گونه‌ای که زمین‌بازی بوسیله دستگاه‌های اطلاعاتی ما تعیین شود.»

فرجی پور تأکید کرد: در این راستا، «جنگ پیچیده اطلاعاتی»، روش‌های مختلفی از جمله «نفوذ و سرقت اطلاعات» و «تغییر محاسبات تصمیم گیران»، «تغییر باورهای مردم» و «ایجاد نابسامانی مالی و اقتصادی» و «ایجاد آشفتگی‌های امنیتی» در دستور کار قرار دارد.

وی با اشاره به دیگر بیانات مقام معظم رهبری درخصوص ضرورت توجه به افزایش قدرت ایران در فضای مجازی و آرایش جنگی دشمن علیه ایران در این عرصه، یادآور شد: بیانات مقام معظم رهبری به عنوان راهبرد ایران در خصوص نبرد سایبری در دستور کار قرار دارد.

توان سایبری ایران، یک مؤلفه مهم از قدرت ملی

جانشین قرارگاه پدافند سایبری بابیان اینکه قدرت سایبری ایران اکنون از بسیاری از کشورها بیشتر است، توضیح داد: ایران اکنون توان سایبری خود را تبدیل به یک مؤلفه مهم از قدرت ملی کرده است. سیستم و سازمان دقیقی برای برنامه‌ریزی‌های دفاع سایبری در اختیار دارد و در مواقع لزوم از آن بهره می‌برد؛ بنابراین، هر حمله سایبری ایالات متحده آمریکا و متحدانش به ایران قطعاً با پاسخی دندان‌شکن مبتنی بر استراتژی دقیق و منظم مواجه خواهد شد. این قدرت تولید بازدارندگی می‌کند.

عمده حملات سایبری دنیا از سوی آمریکا و رژیم صهیونیستی است

جانشین قرارگاه پدافند سایبری درباره مهم‌ترین تهدیدات سایبری در منطقه و هدف این تهدیدات، تصریح کرد: شواهد و قرائن زیادی وجود دارد که حملات عمده سایبری در دنیا که با استفاده از سلاح‌های سایبری پیشرفته انجام می‌شود، کار مشترک آژانس امنیت ملی امریکا در هماهنگی تنگاتنگ با یگان 8200 ارتش رژیم غاصب صهیونیستی و GCHQ انگلیس است. هرچند در مواردی گروه‌های جنایتکار تحت حمایت آن‌ها به صورت نیابتی این حملات را صورت می‌دهند.

وی تأکید کرد: آن‌ها در سال‌های اخیر هم در برخی از کشورهای حاشیه خلیج فارس، ساختارهایی به ظاهر دفاعی ایجاد کرده‌اند که در اصل برای تدارک حملات سایبری به جمهوری اسلامی ایران و دیگر کشورهای جبهه مقاومت به وجود آمده‌اند.

فرجی پور با بیان اینکه هدف اصلی حملات سایبری در حوزه شناختی، افکار، اذهان و اعتقادات مردم این کشورهاست، توضیح داد: وقتی صحبت از فناوری‌های دفاعی و قدرت سایبری در منطقه می‌شود، رژیم صهیونیستی و برخی کشورهای خلیج فارس شاهد پیشرفت‌های قابل توجهی بوده‌اند. مصر و بیشتر کشورهای شمال آفریقا هم در حال توسعه قابلیت‌های سایبری خود هستند. قدرت سایبری تمایل به همگرایی با قدرت ارتش یک کشور را دارد.

چشم‌انداز مخوف جنگ سایبری در آینده

وی با یادآوری اینکه تهدیدات و حملات سایبری در استراتژی امنیت ملی آمریکا جایگاه پر اهمیتی دارد، خاطرنشان کرد: گرچه جنگ سایبری به معنای واقعی آن تاکنون صورت نگرفته، ولی حملات روزانه سایبری حکایت از چشم‌انداز مخوف جنگ سایبری در آینده دارد. از این‌رو ایالات متحده با در نظر گرفتن این امر و اینکه یک جنگ سایبری اگر به وقوع بپیوندد تلفات و خطرات آن کمتر از جنگ کلاسیک نخواهد بود، دست به ارائه طرح‌ها و ابتکارات نهادی مختلفی در این زمینه زده است و در واقع استراتژی امنیت ملی آمریکا به‌نوعی دچار دگرگونی شده است.

فرجی پور طرح‌هایی مانند «دفاع سایبری» فعال و اخیرا «دفاع روبه‌جلو» را ازجمله این ابتکارات برشمرد.

جانشین قرارگاه پدافند سایبری اضافه کرد: با توجه به اهمیت فضای سایبر در ایالات متحده و خطرات آینده ناشی از حملات سایبری، آمریکا در استراتژی امنیت ملی خود بازنگری کرده و بُعد فضای سایبر را – به عنوان بُعد پنجم – به ابعاد سنتی تهدیدات (ابعاد چهارگانه زمین، دریا، هوا و فضا) افزوده است.

وی بابیان اینکه در استراتژی امنیت ملی آمریکا خطرات جنگ سایبری در صورت وقوع به همان اندازه یک جنگ کلاسیک می‌تواند رفاه و امنیت شهروندان کشور هدف را به‌طور جبران‌ناپذیری به خطر اندازد، ادامه داد: عمده‌ترین تهدید جنگ سایبری در صورت وقوع، تخریب زیرساخت‌های حساس کشور هدف است که برخی از آن‌ها به‌طور کامل و بعضی دیگر تا حد زیادی وابسته به فضای سایبری هستند.

فرجی پور در پاسخ به این پرسش که آیا توافق‌های سایبری کشورها با یکدیگر کاملاً منطبق بر ائتلاف‌های سیاسی و نظامی است، گفت: در مورد ناتو این امر تا حد زیادی انطباق دارد. ناتو به‌ویژه، پس از حمله شدید سایبری به استونی در سال 2017 جهش قابل توجهی در حوزه سایبری از خود نشان داد و مرکز دفاع سایبری خود را در «تالین»، پایتخت کشور آسیب‌دیده استونی، مستقر کرد.

دفاع سایبری بخشی از ماموریت اصلی دفاع جمعی ناتو

وی بابیان اینکه دفاع سایبری بخشی از ماموریت اصلی دفاع جمعی ناتو است، توضیح داد: ناتو تأیید کرده که قوانین بین‌المللی در فضای مجازی قابل اعمال است. تمرکز اصلی ناتو در دفاع سایبری محافظت از شبکه‌های خود، شامل عملیات و مأموریت‌ها و تقویت مقاومت در سراسر کشورهای عضو این پیمان است. در ژوئیه 2016، اعضاء این پیمان مجددا دستور دفاعی ناتو را تایید کرده و فضای سایبری را به عنوان حوزه عملیاتی به رسمیت شناختند که در آن ناتو باید به همان اندازه هوا، زمین و دریا از خود دفاع کند.

فرجی پور افزود: این کشورها همچنین در ژوئیه 2016 برای تقویت دفاع سایبری خود، به عنوان اولویت، تعهد دفاع سایبری دادند. از آن زمان، همه اعضای ناتو دفاع سایبری خود را به‌روز کرده‌اند و ناتو نیز توانایی‌های خود را برای آموزش، تربیت و تمرین سایبری تقویت می‌کند. ضمن اینکه اعضا متعهد به افزایش اشتراک اطلاعات و کمک متقابل در جلوگیری، کاهش تأثیرات و بازیابی از حملات سایبری هستند.

جانشین قرارگاه پدافند سایبری بابیان اینکه تیم‌های واکنش سریع سایبری ناتو در حالت آماده‌باش هستند تا در صورت درخواست و تأیید، 24 ساعت شبانه روز به اعضا کمک کنند، ادامه داد: در اجلاس بروکسل در سال 2018، اعضا توافق کردند که یک مرکز عملیات فضای مجازی جدید به عنوان بخشی از ساختار فرماندهی تقویت‌شده ناتو ایجاد کنند. آن‌ها همچنین توافق کردند که ناتو می‌تواند برای مأموریت‌ها و عملیات خود از قابلیت‌های سایبری ملی استفاده کند.

تقویت همکاری‌های ناتو و اتحادیه اروپا در حوزه دفاع سایبری

وی اضافه کرد: ناتو و اتحادیه اروپا از طریق یک توافقنامه فنی درباره دفاع سایبری که در فوریه 2016 امضا شد همکاری می‌کنند و با توجه به چالش‎های مشترک، ناتو و اتحادیه اروپا همکاری خود را در زمینه دفاع سایبری به‌ویژه در زمینه تبادل اطلاعات، آموزش، تحقیق و تمرینات تقویت می‌کنند. در اجلاس بروکسل در سال 2021، اعضای ناتو سیاست جامع دفاع سایبری جدیدی را تأیید کردند که از وظایف اصلی ناتو و بازدارندگی کلی و حالت دفاعی پشتیبانی می‌کند تا مقاومت بیشتر اتحاد را تقویت کند.

به گفته فرجی پور؛ همان‌گونه که توافقنامه سایبری ایران و روسیه عطف به معاهده اساس روابط متقابل و اصول همکاری بین دولت‌های طرفین به تاریخ ۱۲ مارس ۲۰۰۱ در راستای تقویت و گسترش همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی است، سایر کشورهای جهان نیز در امتداد توافقات سیاسی و نظامی خود حوزه امنیت و دفاع سایبری را نیز مورد توجه قرار داده‌اند و به انعقاد پیمان‌ها و توافق‌نامه‌هایی دست‌زده‌اند.