نصرالله صادقی زاده نیلی در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی شرایط کنونی افغانستان را به دلیل رقابت میان دیدگاه ایجاد نظامی مبتنی بر «امارت» و همچنین دیدگاه پیاده‌سازی اصول مبتنی بر نظام «جمهوری» دانست و خاطرنشان کرد: طالبان دهه هفتاد شمسی، توسط پاکستان با حمایت امارات و عربستان و با کمک‌های آمریکا و انگلیس، با هدف حاکمیت مبتنی بر نظام «امارتی» و در جهت تامین منافع کشورهای خارجی ایجاد شد.

نفع طالبان برای بیگانگان

وی افزود: در پی حمایت طالبان از القاعده، شاهد هجوم نظامی آمریکا به آن‌ها بودیم و طالبان ناچار شد از قدرت کنار بکشد، اما در شرایط فعلی، آن‌ها که طالبان را ایجاد و از آن‌ها حمایت کردند، برای پیگیری منافع و مصالح خودشان امکانات وسیع در اختیارشان قرار دادند، و می‌خواهند مجددا از آن‌ها استفاده کنند.

صادقی زاده به ارکان نظام مبتنی بر جمهوریت، از جمله قانون اساسی، مجلس و انتخابات اشاره کرد و با یادآوری اینکه ساختار حکومت «امارتی» مبتنی بر حکومت مطلق دینی، نژادی و قومی یکجانبه است، گفت: در واقع منازعه اصلی امروز در افغانستان، از یک سو بر سر منافع کشورهای بیرونی و در حمایت «امارت» و از سوی دیگر برای منافع مردم این کشور به نام «جمهوریت» است و آمریکا هم با خروج شتاب‌زده و غیر مسئولانه خود زمینه بروز جنگ داخلی را ایجاد کرد و قسمت اعظم کشور ما به دست طالبان افتاد.

این نماینده پیشین مردم ولایت دایکندی در مجلس افغانستان با تأکید بر اینکه مطلوب و خواسته مردم افغانستان ایجاد جمهوریت در کشور است، نظامی که با آرای مردم در این کشور ایجاد شده باشد و تمام اقوام و جوانب افغانستان خود را در آن شریک می‌دانند، ادامه داد: این نظام مبتنی بر قانون اساسی است که نمایندگان مردم در لویی جرگه تصویب کرده‌اند و انتخابات متعددی هم برگزار کرده و دستاوردهای گسترده‌ای داشته است.

رویکرد طالبان در مقطع کنونی

صادقی زاده نیلی که پیش از این در نبرد با طالبان حضور داشته و در هفته‌های گذشته ضمن حضور در جبهه، در شهر نیلی، مرکز ولایت دایکندی، به بسیج مردم برای دفاع در مقابل طالبان پرداخته است، اضافه کرد: متاسفانه امروز خواست مردم مورد توجه قرار نمی‌گیرد و علی رغم مشکلاتی که برای آن‌ها ایجاد شده است، کشورهای خارجی تنها منافع خود را در این کشور دنبال می‌کنند.

این نماینده پیشین مجلس افغانستان با انتقاد از برخی تحلیل‌ها مبنی بر اینکه رویکردهای تمامیت‌خواهانه طالبان نسبت به مسائل مربوط به اداره کشور و توجه به حقوق قومیت‌ها تغییر کرده است، افزود: طالبان نه تنها تغییر نکرده‌اند، بلکه به مراتب نسبت به دوره قبل بدتر شده‌اند. همین گروه است که در هفته‌های گذشته قتل عام دسته‌جمعی را در افغانستان از اقوام شیعه و هزاره و گروه‌های دیگر رقم زده‌اند. انتحارها و انفجارهای وسیعی که در مناطق مسکونی، غیرنظامی، فرهنگی، مذهبی و مطبوعاتی ایجاد کرده و باعث کشتار هزاران انسان بیگناه شده است، بر کسی پوشیده نیست. همین‌ها هستند که در مسیر حرکت و پیشروی خود ده‌ها انسان را سر بریده‌اند!

صادقی زاده نیلی ادامه داد: مگر در «اسپین بولدک» قندهار شاهد کشتن ده‌ها نفر از قوم پشتون به اتهامی واهی نبودیم! مگر درهمین قندهار قبر بزرگان مردم را تخریب نکردند! و نیز در خانه قومندان عبد الرازق شهید، دست به چپاول نزدند! مگر در غزنی ده‌ها نفر از مردم هزاره را نکشتند! در مناطق دره صوف و دایکندی غیرنظامیان را نکشتند! و ده‌ها خانه مسکونی مردم را منفجر و تخریب نکردند! مگر درتخار و بدخشان شاهد ازداوج اجباری با دختران جوان و زنان بی‌سرپرست نیستیم! پس طالبان تغییر نکرده‌اند، بلکه خشن‌تر شده‌اند.

حضور 22 گروه تروریستی در کنار طالبان

سخنگوی جبهه اعتماد مردم افغانستان تأکید کرد: آن‌ها مدعی‌اند با گروه‌های تروریستی دیگر قطع رابطه کرده‌اند، اما حتی شورای امنیت سازمان ملل اذعان کرد که این روابط همچنان ادامه دارد. نباید فراموش کرد که اکنون حدود 22 گروه ترویستی از آسیای میانه و پاکستان در کنار طالبان در افغانستان در حال جنگ هستند!

وی اضافه کرد: طالبان مناطق مسکونی را با سلاح‌های سنگین مورد هجوم قرار می‌دهد، حتی به دفتر سازمان ملل در هرات هم حمله کردند. طالبان تغییر نکرده، بلکه دیدگاه کسانی که خواهان روی کار آمدن طالبان هستند و از آن‌ها حمایت می‌کنند، تغییر کرده است. ما بر این باوریم با تحلیل نمی‌شود طالبان را تطهیر کرد، طالبان باید خود در عمل ثابت کند که تغییر کرده است؛ اما قطعاً این اتفاق نخواهد افتاد.

صادقی زاده نیلی در عین حال یادآور شد: ما معتقدیم طالبان واقعیت افغانستان است و نمی‌توان آن را نادیده گرفت، اما اینکه بخواهند یکجانبه تمام حکومت را در اختیار بگیرد، پذیرفتنی نیست و مشکلات متعددی ایجاد خواهد کرد.

این فعال سیاسی افغانستان با بیان اینکه ناامنی و بی‌ثباتی ناشی از روی کار آمدن طالبان همه کشورهای همسایه را با مشکلاتی مواجه خواهد کرد، همان‌طور که مخالفان آسیای میانه و گروه‌های تروریستی و افراط‌گرایان در شمال افغانستان در کنار طالبان در حال جنگ هستند، گفت: باید کشورهای همسایه و کشورهای دخیل در افغانستان زیر نظر سازمان ملل از طریق مذاکره، مسائل را حل و فصل کرده و طالبان در قدرت شریک شود؛ اما اگر این وضعیت فعلی ادامه پیدا کند، دود آن به چشم همه خواهد رفت.

تغییر سیاست آمریکا در مقابل طالبان

صادقی زاده به مذاکرات محرمانه میان طالبان و آمریکا و همچنین اهداف آمریکا از انجام این مذاکرات پنهانی، اشاره کرد و افزود: آمریکا به خاطر منافع و مصالحش وارد افغانستان شد، آن‌ها نه به خاطر مردم افغانستان وارد این کشور شدند و نه به خاطر مردم افغانستان، اینجا را ترک کردند. در مدتی که آمریکا با طالبان وارد مذاکره و با آن‌ها همراه و همگام شد، به دنبال این بود که منافع خود را از طریق مذاکره با آن‌ها به دست آورد.

وی تصریح کرد: در واقع طالبان تغییر نکرده‌اند، بلکه سیاست آمریکا اینگونه اقتضا کرد که با آن‌ها وارد مذاکره شود. اگر واقعا طالبان زبان دیپلماسی و گفتگو پیدا کرده است، چرا با نظام و مردم افغانستان وارد مذاکره معنی‌دار برای صلح نمی‌شود! طالبان جز زبان جنگ چیزی بلند نیست و آن‌ها که می‌خواهند بار دیگر طالبان را بر مردم افغانستان مسلط کنند، این فرصت را فراهم کرده‌اند که وانمود کنند طالبان تغییر کرده است!

انتظارات مردم افغانستان در مسیر تحقق ثبات در کشور

صادقی زاده نیلی درباره انتظارات مردم افغانستان برای تحقق ثبات و صلح در این کشور گفت: مردم افغانستان، به عنوان ملت مجاهد و مسلمانی که ابرقدرت شوروی را شکست داد و دنیا را از خطر مارکسیسم و کمونیسم نجات داد، از کشورهای همسایه و مهاجرپذیر که در سخت‌ترین شرایط میلیون‌ها مهاجر ما را با گرمی در آغوش خود پدیرفتند، این انتظار را دارند که کشورهای تاثیرگذار بر افغانستان، منافع عامه مردم این کشور را در نظر بگیرند.

ضرورت تلاش برای کشاندن طالبان به پای میز مذاکره

این فعال سیاسی افغانستان تأکید کرد: این کشورها باید گروهی را که جز کشتار مردم و ویرانی، زبان دیگری نمی‌شناسد، وادار کنند با نظامی که نمایندگی مردم افغانستان را دارد، وارد مذاکره معنادار شود و نظامی با هماهنگی هم ایجاد کنند که مورد قبول مردم این کشور باشد. همه تاسیسات، ساختمان‌ها و مدارسی که مردم با سختی‌های زیاد ساختند، تخریب شد! باید به این گروه فشار آورد که افغانستان را دوباره به مخروبه تبدیل نکند. قطعاً در این صورت ابتدا کشورهای همسایه درگیر پیامدهای این وضعیت خواهند شد.

وی همچنین با انتقاد از کشورهایی که اقدام به تجهیز طالبان و کمک‌های مالی می‌کنند، ادامه داد: امروز طالبان سلاح‌هایی پیشرفته‌تر از حکومت افغانستان دارد و سلاح‌هایی که دولت به‌طور محدود در اختیار دارد، به‌طور کافی در اختیار طالبان است. اگر حمایت بیرونی از این گروه نبود، یقینا آن‌ها به این موقعیت نمی‌رسیدند.

صادقی‌زاده با بیان اینکه متاسفانه تمام رهبران طالبان و شوراهای آن‌ها درکشور همسایه جنوبی افغانستان حضور دارند و مجروحان آن‌ها در این کشور مداوا می‌شوند، گفت: یقینا این کشور در دادن امکانات نظامی به طالبان متهم است.

وی جایگاه جمهوری اسلامی ایران، در افغانستان را مثبت و تاثیرگذار دانست و با ابراز امیدواری نسبت به اینکه ایران بتواند از این موقعیت در جهت ایجاد صلح و آشتی در این کشور بهره گیرد، افزود: ایران یار صدیق و قابل اعتماد مردم افغانستان در زمان جهاد بوده است، امیدواریم همچنان در کنار مردم افغانستان باشد و با استفاده از نفوذش، بتواند گامی در جهت تبات در افغانستان بردارد تا خود نیز از پیامدهای افراط‌گرایی در این کشور و سیل مهاجران در امان باشد.