شورای راهبردی آنلاین – گفتگو: یک استاد دانشگاه با اشاره به سردی روابط میان پاکستان و کشورهای عرب حوزه خلیجفارس، گفت: دولت عمران خان برای توسعه روابطش با کشورهای منطقه و ایفای نقش فعال در کاهش برخی تنشها تلاش میکند اما سیاستمداران این کشور باید بتوانند تعادل را در روابطشان با کشورهای مهم حفظ کنند.
دکتر نوذر شفیعی در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی با بیان اینکه با توجه به تحولات اخیر در رابطه با مساله کشمیر و انتقاد پاکستان نسبت به این مواضع، علائم و نشانههایی که حاکی از سردی روابط پاکستان و کشورهای عرب است بهمراتب بیشتر از نشانههایی است که حکایت از گرمی روابط دارد، خاطرنشان کرد: فضای کنونی مناسبات پاکستان با کشورهای عربی حوزه خلیجفارس بهویژه میان عربستان و امارات سرد، تاریک و ابری است.
سردی روابط پاکستان و کشورهای عرب حوزه خلیجفارس
وی با بیان اینکه این مسئله در شرایط فعلی محسوس است اما اینکه این سردی روابط تا چه میزان پایدار و بنیادی است جای بحث دارد، گفت: پاکستان و کشورهای عربی حوزه خلیجفارس به علل فرهنگی، سیاسی و اقتصادی بهطور سنتی رابطه نزدیکی با هم داشتند. در حوزه سیاسی – امنیتی به دلیل درگیری پاکستان با هند بر سر مسئله کشمیر، همیشه به حمایت دنیای اسلام ازجمله کشورهای عربی نیاز داشته و این مسئله باعث میشده که پاکستان دست دوستی به سمت این کشورها دراز کند.
وی ضمن اشاره تلاش عربستان برای تداوم نفوذ خود در پاکستان و ریشههای تاریخی و اقتصادی مؤثر در نزدیکی روابط این دو کشور، گفت: در پاکستان سه نیروی قدرتمند احزاب، جریانهای مذهبی و نظامیان حضور دارند که عربستان در هر سه جریان قدرت نفوذ کرده است و این نفوذ بهخصوص در طیف مذهبیها چشمگیر است؛ بنابراین آنها هم در بهبود روابط پاکستان و کشورهای عربی تأثیرگذار هستند.
این استاد دانشگاه به ناامیدی پاکستان از عدم برگزاری نشست ویژه سازمان همکاری اسلامی و بیتوجهی به مسئله کشمیر اشاره کرد و افزود: پاکستان انتظار دارد جهان اسلام مانند مسئله فلسطین با مسئله کشمیر برخورد کند که این مواضع از سوی جهان اسلام اعمال نشده است، بنابراین مقامات اسلامآباد بخشی از این تقصیرات را بر گردن عربستان میاندازند چراکه بهعنوان ریاست این سازمان از عربستان انتظار بیشتری دارند.
شفیعی بابیان اینکه مسائل پاکستان در روابطش با بیشتر کشورها متعدد و درهمتنیده است و وزن دادن به آنها کار دشواری است، گفت: کشورهای عربی هم انتقاداتی نسبت به دولت عمران خان برای نوع روابطش با ایران دارند. علاوه بر آن معتقدند اگر قرار است آنها از موضع پاکستان در کشمیر حمایت کنند، انتظار دارند که پاکستان هم از موضع مسلمانان چین حمایت کند؛ موضعی که از سوی مقامات پاکستان اعمال نمیشود.
تلاش پاکستان برای ایفای نقش فعال در منطقه
این تحلیلگر مسائل آسیا به تلاش دولت عمران خان برای توسعه روابطش با کشورهای منطقه و ایفای نقش فعال در کاهش برخی تنشها در راستای منافع ملی کشورش و تغییر جایگاه منطقهای خود اشاره کرد و ادامه داد: پاکستان شرایط بسیار سختی دارد. این کشور در تلاش است تا بین روابطش با ایران، عربستان و امارات، قطر و حتی میان نوع روابطش با کویت، چین، افغانستان، روسیه و آمریکا و همچنین نیروهای داخلی خود نوعی موازنه برقرار کند. برقراری چنین موازنهای بسیار دشوار است.
این استاد روابط بینالملل اضافه کرد: پاکستان باید سیاستی اعمال کند که ضمن داشتن روابط با عربستان بتواند با ایران هم روابطش را حفظ کند. ضمن داشتن روابط با چین روابطش را با آمریکا هم از دست ندهد. این مسئله در روابطش با روسیه و آمریکا هم صادق است؛ بنابراین این کشور ملاحظات بسیار پیچیدهای دارد و گاهی با عدم توازن در این مناسبات این برداشت ایجاد میشود که پاکستان یکطرف را از دست داده است.
شفیعی گفت: سیاستمداران پاکستان مانند یک بندباز باید بتوانند تعادل را در روابطشان با جناحهای مختلف حفظ کنند و این کاری دشوار است.
وی همچنین در رابطه با برخی تحلیلها مبنی بر تلاش پاکستان برای جایگزینی چین در سیاست خارجیاش و کمرنگ کردن روابطش با عربستان، تصریح کرد: رابطه چین و پاکستان رابطهای مربوط به امروز نیست و قدمتی بهاندازه عمر استقلال پاکستان دارد. علت اصلی آنهم وجود دشمنی مشترک به نام هند است. به همین دلیل است که چین با دو کشور کره شمالی و پاکستان مناسبات دفاعی و نظامی دارد. اگرچه بسیاری از زوایای توافقنامه پاکستان و چین پنهان است اما میتوان تصور کرد که حمله هند به پاکستان برابر با حمله هند به چین خواهد بود.
چین جایگزین آمریکا در دنیای دوقطبی آینده
شفیعی با اشاره به سیاستهای دولت عمران خان در روابط خارجیاش و حفظ استقلال کشورش در برابر فشارهای آمریکا و کشورهای عرب حوزه خلیجفارس بهویژه عربستان، گفت: اگر دنیای آینده به سمت دوقطبی شدن حرکت کند بهنحویکه چین و آمریکا دو قطب مقابل هم باشند؛ بیشک پاکستان یکی از نزدیکترین مناسبات را با چین خواهد داشت.
وی اضافه کرد: سیاست پاکستان نسبت به چین هیچ ارتباطی با عربستان ندارد. به این معنا که به نظر نمیرسد پاکستان به دنبال حذف عربستان و کشورهای حوزه خلیجفارس از روابطش باشد و یا اولویتهای استراتژیک پاکستان دیگر کشورهای عربی حوزه خلیجفارس نباشد بلکه وقتی ما از چین صحبت میکنیم بحث این است که رابطه پاکستان با چین جایگزین رابطه با آمریکا شود. چراکه هر دو کشور با هند مشکلدارند و هر دو اختلافات ارضی و مرزی با هند دارند و پیمان آنها بر اساس مناسبات دیگری شکلگرفته است.
آینده سینوسی روابط پاکستان و کشورهای عرب حوزه خلیجفارس
این استاد دانشگاه آینده روابط پاکستان و کشورهای عرب حوزه خلیجفارس را سینوسی دانست و گفت: روابط آنها وجود خواهد داشت اما توأم با نوسان خواهد بود. چراکه امروزه روابط پویا و سیال است و فراز و نشیب دارد و بهاصطلاح از همان الگوی «موازنه گریزان» تبعیت میکند؛ بنابراین مقامات پاکستان تلاش میکنند تعادلِ دوری و نزدیکی را در روابط خود با عربستان حفظ کنند.
شفیعی درعینحال تأکید کرد: روابط پاکستان با برخی کشورهای عربی پایدار است اما به نظر میرسد این روابط با امارات و عربستان نوسان بیشتری را به همراه داشته باشد اما مجموعاً درباره اینکه آینده چگونه میشود باید گفت انحراف معیاری در روابط به وجود نمیآید.
0 Comments