سید رضا میرطاهر در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی با اشاره به تلاش آمریکا برای فعال سازی مکانیسم ماشه پس از شکست در تصویب قطعنامه ضد ایرانی در شورای امنیت سازمان ملل، خاطرنشان کرد: لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران در اکتبر 2020 در چارچوب قطعنامه 2231 شورای امنیت دستاورد مهم برجام است؛ اما آمریکا تلاش‌های زیادی برای جلوگیری از تحقق این امر کرد. پمپئو و هوک در ماه‌های اخیر تلاش زیادی کردند تا با سفرهای متعدد به کشورهای عضو دائم و غیر دائم شورای امنیت همراهی این کشورها را در این کارزار به دست بیاورند.

جبهه مقاومت بین‌المللی علیه اقدامات یک‌جانبه آمریکا

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل گفت: نکته مهمی که در جریان این کارزار نمایان شد این بود که جهان از یک‌جانبه‌گرایی و قلدرمنشی دولت ترامپ به تنگ آمده است و نه‌فقط به خاطر ایران، بلکه در چارچوب واکنش و موج مقاومت بین‌المللی علیه اقدامات یک‌جانبه گرایانه، خودمحورانه و زورگویانه دولت ترامپ، کشورهای عضو شورای امنیت نوعی جبهه مقاومت را علیه آمریکا سامان دادند.

وی با بیان اینکه آمریکایی‌ها هیچ‌گاه گمان نمی‌کردند با توجه به رایزنی‌های گسترده‌ای که انجام داده‌اند قطعنامه پیشنهادی آن‌ها در شورای امنیت با این رأی مواجه شود، افزود: در جریان رأی‌گیری اخیر در شورای امنیت، 13 کشور ازجمله شرکای اروپایی واشنگتن، به قطعنامه پیشنهادی آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران رأی ممتنع دادند و دو قطب مخالف آمریکا، یعنی روسیه و چین به این قطعنامه رأی منفی دادند و فقط خود آمریکا و کشور ذره‌ای دومینیکن به این قطعنامه رأی مثبت دادند.

به اعتقاد میرطاهر، این مسئله برای دولت ترامپ سرشکستگی بسیار بزرگی محسوب می‌شد و باعث انتقادات بسیار شدیدی از رویکرد دولت او در قبال این مسئله به‌ویژه در میان سیاستمداران و اندیشکده‌های آمریکایی شد.

قمار بزرگ دولت ترامپ

وی با اشاره به انتقادات جان بولتون به عنوان فردی ضد ایرانی از عملکرد دولت ترامپ دراین‌باره، گفت: دولت ترامپ قصد دارد با آخرین برگی که در اختیار دارد قمار بزرگی انجام دهد و آن برگ این است که در ادعایی عجیب مدعی شده با توجه به اینکه آمریکا در زمره کشورهای مشارکت‌کننده در برجام در قطعنامه 2231 قلمداد شده است، قادر خواهد بود از «مکانیسم ماشه» که در توافق برجام پیش‌بینی‌شده، استفاده کند.

این کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به نامه رسمی 13 عضو شورای امنیت به رئیس دوره‌ای این شورا مبنی بر نفی این ادعای آمریکا، اضافه کرد: در فلسفه قاعده‌ای به نام «سالبه به انتفاع موضوع» وجود دارد که با توجه به آن اساساً آمریکا که به‌طور رسمی از برجام خارج‌شده نمی‌تواند با ادعای تداوم عضویت در برجام درخواست بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را داشته باشد.

میرطاهر با اشاره به بیانیه‌ها و برداشت‌های کشورهای مختلف در انتقاد از این ایده آمریکا، ادامه داد: «ریچارد هاس»، رئیس شورای روابط خارجی آمریکا، صراحتا نکته ای را متذکر شده که نشان می‌دهد اساساً رویکرد ترامپ تا چه حد منفعت‌جویانه و فرصت‌طلبانه است. او معتقد است آمریکا نمی‌تواند زمانی که به نفعش نیست از یک توافق کناره‌گیری کند و زمانی که به نفعش بود ادعا کند که باید از مزایای آن توافق بهره‌مند شود.

مخالفت آشکار 13 عضو شورای امنیت، شکستی دیگر برای آمریکا

وی تأکید کرد: آمریکا که از برجام خارج‌شده چگونه می‌تواند حقوق یک کشور عضو برجام را طلب کند! این مسئله تا همین‌جا هم می‌تواند ناکامی و شکست دوم برای دولت ترامپ در کارزار اخیرش علیه ایران تلقی شود. مرحله اول، شکست در تصویب قطعنامه بود و شکست دوم، اعلام مواضع صریح 13 عضو از 15 عضو شورای امنیت علیه ادعای آمریکا است.

این کارشناس مسائل بین‌الملل بابیان اینکه آمریکا شکایت خود را تسلیم کرده و خواهان بازگشت خودکار تحریم‌های سازمان ملل بعد از مهلت 30 روزه شده است، اضافه کرد: اولاً این شکایت باید از طریق رئیس دوره‌ای شورای امنیت مطرح و در قالب یک قطعنامه ارائه شود. درحالی‌که اساساً 13 عضو شورای امنیت منکر ادعای آمریکا هستند، به‌این‌ترتیب به جریان افتادن شکایت آمریکا و مراحل فنی پیچیده‌ای که این مسئله دارد بسیار بعید است.

عمیق‌ترین اختلاف میان آمریکا و کشورهای جهان بعد از جنگ جهانی دوم

میرطاهر گفت: تأکید و اصرار آمریکایی‌ها در این زمینه منجر به بروز بحران بی‌سابقه‌ای در شورای امنیت خواهد شد. بعد از جنگ جهانی دوم تاکنون میزان اختلاف میان آمریکا و سایر کشورهای جهان، حتی شرکای اروپایی واشنگتن تا به این حد گسترده، عمیق و آشکار نبوده است. به نظر می‌رسد دولت ترامپ راه بسیار سختی برای تحقق خواسته خود دارد و حتی اگر این خواسته در شورای امنیت هم مطرح و به تصویب برسد درباره چگونگی اجرای آن‌هم اماواگرهای بسیار زیادی مطرح است.

وی یادآورشد: ایران آشکارا هشدارهای جدی داده که هرگونه نقض برجام، مانند تمدید تحریم‌های تسلیحاتی و بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران با واکنش‌های جدی و قاطع ایران مواجه خواهد شد. اروپا این مسئله را حتماً در ملاحظات و محاسبات خود لحاظ خواهد کرد؛ چراکه آن‌ها به‌هرحال همسایه ایران هستند و این نکته را دریافته‌اند که امکان انتخاب مجدد ترامپ در انتخابات نوامبر 2020 بسیار کاهش پیداکرده و حاضر نیستند به خاطر رئیس‌جمهوری که امکان رفتنش بسیار زیاد است ریسک کنند و دشمنی ایران را به جان بخرند؛ آن‌هم برای هدفی که برایشان قابل‌قبول نبوده است.

انزوای آمریکا از مهم‌ترین آثار راهبردی پیگیری قطعنامه ضدایرانی

این کارشناس مسائل اروپا و آمریکا منزوی شدن آمریکا را از مهم‌ترین آثار راهبردی این تحولات عنوان کرد و توضیح داد: اقدام اخیر ترامپ باعث انزوای شدید و بی‌سابقه آمریکا در سطح جهانی شده است. این مسئله شعار نیست؛ چراکه تمام اعضای شورای امنیت نه به‌طور ضمنی بلکه آشکار علیه خواسته آمریکا موضع گرفته‌اند.

وی با اشاره به اظهارات پمپئو که مقامات ارشد اروپایی در دیدارهای خصوصی خواهان تداوم تحریم‌های تسلیحاتی ایران شده‌اند، ادامه داد: اروپایی‌ها قلبا درزمینهٔ تمدید تحریم‌های تسلیحاتی با آمریکا هم‌صدا هستند، اما آمریکا می‌خواهد در چارچوب قطعنامه 2231 که ضامن اجرای برجام بوده، این کار را انجام دهد و اروپایی‌ها خواهان فروپاشی برجام نیستند. اگرچه اروپایی‌ها درزمینهٔ محدود کردن قدرت نظامی ایران با آمریکایی‌ها هم‌صدا هستند اما نمی‌خواهند این کار از کانال اختلال در برجام و فروپاشی آن انجام شود. درحالی‌که یکی از اهداف اصلی دولت ترامپ فروپاشی برجام و قرار دادن ایران در مقابل جامعه جهانی است.

این کارشناس مسائل آمریکا و اروپا اضافه کرد: نکته مهم این است که همین اروپایی‌ها در موضع‌گیری رسمی و علنی خود خلاف نظر آمریکا موضع می‌گیرند. این نشان می‌دهد که آن‌ها منافع امنیتی خود را بر منافع سیاسی و انتخاباتی ترامپ ارجح می‌دانند.

میرطاهر در رابطه بااینکه اگر حضور ترامپ در قدرت در روزهای باقی‌مانده تا انتخابات مسجل شود آیا این مسئله باعث تغییر مواضع اروپایی‌ها خواهد شد، نیز گفت: ادعای آمریکا درزمینهٔ راه‌اندازی «مکانیسم ماشه» و اینکه هنوز کشور مشارکت‌کننده در برجام است، آن‌چنان عجیب‌وغریب و حتی مضحک است که هیچ مقام اروپایی حتی کمترین دفاعی از آن نکرده است. حتی اگر در دو ماه آینده اتفاقی رخ دهد که احتمال انتخاب مجدد ترامپ افزایش یابد، منجر به تغییر موضع اروپایی‌ها نخواهد شد.

وی تأکید کرد: اروپایی‌ها می‌دانند که اگر برجام از بین برود نه‌فقط حیثیت آن‌ها که خود را معمار برجام می‌دانند، از بین می‌رود بلکه تبعات آن بر نظام امنیت بین‌المللی بسیار جدی خواهد بود و در وهله اول و به‌طور مستقیم، تبعاتش متوجه خودشان خواهد بود. دلیلی ندارد که آن‌ها به دلیل منافع نه آمریکا، بلکه دولت ترامپ، بخواهند امنیت ملی، بین‌المللی و منطقه‌ای را در معرض مخاطره قرار دهند؛ بنابراین احتمال همکاری اروپایی‌ها با ترامپ حتی اگر او در قدرت بماند نیز کم است.

میرطاهر افزود: حتی اگر آمریکا موفق به پیشبرد احتمالی راه‌اندازی مکانیسم ماشه شود، اروپا تلاش جدی صورت خواهد داد که هرگونه اقدام عملی در این زمینه را به بعد از نوامبر 2020 و انتخابات آمریکا موکول کند.