کورش احمدی در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی خاطرنشان کرد: بی‌شک عدم‌حمایت 13 عضو از 15 عضو شورای امنیت از پیش‌نویس قطعنامه آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران یکی از بارزترین نشانه‌های انزوای سیاسی دولت ترامپ در جامعه بین‌المللی و حاکی از ناهمسویی اکثریت بالای کشورها، حتی متحدان سنتی آمریکا، با واشنگتن در این مقطع زمانی است.

وی با بیان اینکه این رأی‌گیری روشن کرد که جز معدودی در خاورمیانه، هیچ کشوری از سیاست‌های افراطی تیم ترامپ – پمپئو در مورد برجام و ایران حمایت نمی‌کند، افزود: این تحول نشان داد که به‌رغم وضعیتی که برجام با آن دست‌به‌گریبان است، این توافق هم دارای بنیان محکمی است و هم همچنان مقبولیت خاص خود را در جامعه بین‌المللی دارد و می‌تواند تحت شرایطی متفاوت به حیات خود ادامه دهد.

اقدام آمریکا برای ارائه قطعنامه اقدامی تاکتیکی بود

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل گفت: می‌توان اقدام آمریکا در ارائه این پیش‌نویس قطعنامه برای تمدید تحریم تسلیحاتی علیه ایران را اقدامی تاکتیکی و باهدف باز کردن راه برای توسل به «مکانیسم ماشه» تلقی کرد. بااین‌حال باید در نظر داشت که آمریکا به‌این‌ترتیب دست به ریسک بزرگی زده و روشن نیست که نتیجه اقدامش برای اعاده قطعنامه‌های پیشین سازمان ملل علیه ایران چه سرنوشتی خواهد یافت.

احمدی با اشاره به اظهارات مقامات بریتانیا پس از رأی ممتنع به قطعنامه پیشنهادی آمریکا علیه ایران، در تحلیل این اقدام کشورهای اروپایی در همراهی نکردن با آمریکا، افزود: محور اصلی سیاست سه کشور اروپایی و اکثر دیگر اعضای اتحادیه اروپا در این رابطه تلاش برای حفظ برجام است. آن‌ها با توجه به هم‌جواری اروپا با خاورمیانه مایل‌اند تا حداکثر ممکن از بروز تقابل نظامی و بحرانی دیگر در منطقه جلوگیری کنند و ازنظر آن‌ها حفظ برجام می‌تواند یکی از پایه‌های مهم حفظ ثبات در منطقه باشد.

تلاش اروپا برای حفظ برجام

وی ادامه داد: آن‌ها واقف‌اند که تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران به نحو مقرر در پیش‌نویس شکست‌خورده آمریکا، می‌توانست آخرین انگیزه‌های ایران برای ماندن در برجام را نیز منتفی کند. چراکه تمدید تحریم‌های تسلیحاتی می‌تواند مقدمه تمدید تحریم‌های موشکی و اقلام هسته‌ای در سه و پنج سال بعد نیز باشد.. درنتیجه آن‌ها می‌کوشند که به‌رغم ناتوانی‌شان با حفظ برخی امتیازات اقتصادی برجام برای ایران، حداقل در این حوزه مانعِ از دست رفتن تمام انگیزه‌های ایران شوند.

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل درعین‌حال با اشاره به تشدید اختلافات میان آمریکا و اروپا در دوره ریاست جمهوری ترامپ، گفت: تمام این اقدامات و ارزیابی‌های سران اروپایی در بستر تعارضات تقریباً چهارساله بین دمکراسی‌های سنتی اروپایی و دولت عوام محور ترامپ بوده و بی‌شک این بستر نیز در شکل‌گیری این افتراق بسیار مؤثر بوده است.

تأکید اروپا بر ائتلاف‌سازی و چندجانبه‌گرایی

وی تأکید کرد: در همین رابطه، باور دولت‌های اروپایی برخلاف دولت ترامپ به ائتلاف‌سازی و چندجانبه‌گرایی نیز مهم است. این در حالی است که دولت ترامپ طی نزدیک به چهار سال گذشته برخوردی کاملاً یک‌جانبه گرایانه با مسائل بین‌المللی داشته و برعکس دولت اوباما اعتقادی به لزوم کار با متحدان و ائتلاف‌سازی نداشته است. همه این عوامل در شکل‌گیری وضعیت جاری مؤثر بوده‌اند.

احمدی در رابطه با اظهارات مقامات آمریکایی مبنی بر تلاش برای فعال کردن مکانیسم ماشه پس از شکست در شورای امنیت سازمان ملل، اظهار داشت: مهم‌ترین استدلال در رد اقدام احتمالی آمریکا با توسل به بندهای 11 و 12 قطعنامه 2231 یا «مکانیسم ماشه» همان است که بارها مورد تأکید قرار گرفته است و آن این‌که آمریکا چون رسماً و صریحاً از برجام خارج شده، نمی‌تواند اقدامی برای فعال کردن این مکانیسم داشته باشد.

پیگیری آمریکا برای فعال کردن مکانیسم ماشه

وی ادامه داد: در این رابطه متأسفانه مشکل این است که همین کشورهای عضو دائمی شورای امنیت در 2015 با جمله‌بندی موجود در این دو بند قطعنامه موافقت کردند و این دو بند به‌گونه‌ای است که حق آن‌ها در رأی دادن و استفاده از حق وتو در ارتباط با اعاده قطعنامه‌های پیشین را سلب کرده است. این بندها قائل به آن است که در صورت ادعای یک عضو به عدم اجرای برجام توسط عضوی دیگر یک روند شروع می‌شود و به‌طور اتوماتیک و بدون اینکه اقدامی یا نشستی لازم باشد ظرف 30 روز به اعاده قطعنامه‌های پیشین منجر می‌شود.

به اعتقاد احمدی؛ تنها مانع که تمرکز بر آن ضروری است همان است که آمریکا چون دیگر عضو برجام نیست نمی‌تواند اقدامی در این رابطه انجام دهد. دیگر اعضای شورا ممکن است بتوانند مطابق بند 2 ماده 27 منشور یک قطعنامه رویه‌ای یا procedural که در آن امکان استفاده از وتو وجود ندارد، ارائه و این نکته را متذکر شوند، اما آمریکا ممکن است رویه‌ای بودن چنین قطعنامه‌ای را نپذیرد و بر امکان توسل به وتو در رابطه با آن اصرار کند.

این کارشناس مسائل بین‌الملل توضیح داد: رأی‌گیری در مورد اینکه این قطعنامه رویه‌ای است یا خیر نیز ممکن است باز با چنین مشکلی مواجه شود. درنهایت کار ممکن است به اینجا بکشد که با طی روند اتوماتیک، مندرج در بندهای 11 و 12، قطعنامه‌های پیشین اعاده شوند اما شماری از کشورها اعلام کنند که چون آمریکا را محق به شروع این روند نمی‌دانسته‌اند، لذا خود را متعهد به این قطعنامه‌ها نمی‌دانند. البته چنین وضعیتی می‌تواند عوارض بسیار وخیمی برای اعتبار و آینده شورای امنیت داشته باشد.