سید رضا میرطاهر در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی با اشاره به ابعاد سیاسی این تغییرات، خاطرنشان کرد: به لحاظ سیاسی دولت‌ها بیش از پیش اقتدار پیدا خواهند کرد و دامنه نظارت خود را هم در داخل کشور و هم در مرزها افزایش می‌دهند. بنابراین در آینده ما به مراتب با دولتهای متمرکزتر و دارای اختیارات بیش‌تر و چه بسا اقتدارگراتر مواجه خواهیم بود.

افزایش اهمیت فضای مجازی

وی با اشاره به ضرورت وضع قوانین سخت‌گیرانه از سوی دولت‌ها برای کنترل تردد شهروندان، این امر را در طول تاریخ در سطح جهانی بی‌سابقه دانست و افزود: بروز سیاست قرنطینه‌ای باعث شده مردم تمرکز بیشتری در داخل منازل داشته باشند و به این ترتیب استفاده از فضای سایبری و اینترنت به نحو بسیار بی‌سابقه‌ای افزایش پیدا کرده است. طبیعتا باید انتظار داشته باشیم فضای مجازی در کنار فضای واقعی از ارزشی همسان و چه بسا با اهمیت‌تر برخوردار باشد و روندهایی که در این فضا در جریان است در شکل‌گیری تحولات عرصه‌های مختلف تاثیرگذار شود.

چالش‌های بی‌سابقه بلوک‌های منطقه‌ای و اتحادیه اروپا

این کارشناس مسائل بین‌الملل گفت: توجه بیش‌تر دولت‌ها به داخل و اعمال انواع محدودیت‌ها در زمینه ترددهای داخلی و همچنین بین کشورها، باعث شده بسیاری از بلوک‌های منطقه‌ای به ویژه اتحادیه اروپا با چالش‌های بی‌سابقه‌ای مواجه شوند، چرا که اساسا براساس فلسفه منطقه‌گرایی و همگرایی منطقه‌ای، کشورهای یک منطقه باید بتوانند در هماهنگی، انسجام و همگرایی با هم سیاست‌های واحدی را به پیش ببرند، در حالی که واقعیت نشان داد پس از کرونا کشورهای عضو اتحادیه اروپا به جای اتخاذ سیاست‌های واحد و منسجم هر یک درپی وضع سیاست‌ها و افزایش انواع محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها در زمینه تردد میان کشورها برآمدند و بسیاری از اصول پایه‌ای اتحادیه اروپا به خصوص «پیمان شنگن» و همچنین سیاست‌های هماهنگ اروپایی به فراموشی سپرده شد.

احتمال بروز زمینه‌های فروپاشی اتحادیه اروپا در آینده

میرطاهر توضیح داد: در سطح اروپا عملا کشورهایی که بیشترین درگیری را با کرونا داشتند تنها ماندند و کمک چندانی از جانب کشورهای قدرتمند اروپایی به ویژه فرانسه و آلمان به آنها نشد. مسئله‌ای که به احتمال زیاد باعث بروز زمینه‌های فروپاشی اتحادیه اروپا در آینده خواهد شد.

وی این واگرایی و ناهماهنگی را صرفا در زمینه‌های سیاسی، بهداشتی و درمانی ندانست و افزود: حتی درخواست کمک‌های اقتصادی کشورهای ضعیف‌تر اتحادیه اروپا، از سوی کشورهای قوی‌تر رد شد و نشان می‌دهد که این اتحادیه اساسا با چالش ماهوی درباره فلسفه وجودی اش مواجه شده است. به این ترتیب انتظار می‌رود گرایشهای واگرایانه و جدایی‌خواهانه از اتحادیه اروپا مخصوصا از سوی کشوری مانند ایتالیا در آینده به شدت تقویت شود؛ همان طور که بسیاری از مقامات ارشد اروپایی دراین مورد زنگ هشدار را به صدا درآوردند.

این تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل با اشاره به اظهارات صدراعظم آلمان که کرونا را بزرگ‌ترین چالشی دانسته که اروپا تاکنون با آن مواجه شده، ادامه داد: توجه فزاینده به ملی‌گرایی باعث خواهد شد گرایش‌های منطقه گرایی و بین‌المللی ضعیف شود و جهانی شدن و فرایندهای مرتبط با آن در حوزه‌های مختلف به شدت در معرض چالش قرار گیرد. به این ترتیب صحبت از اقتصاد جهانی در آینده چندان موجه و دقیق نخواهد بود، چرا که به گمان بسیاری از مقامات ارشد بهداشتی بین‌المللی، کرونا مسئله‌ای نیست که به این زودی از جامعه بشری رخت بربندد. بنابراین در مسیر تجارت بین‌المللی موانع بسیار زیادی شکل می‌گیرد که برخاسته از الزامات ناشی از رعایت مقررات بهداشتی و ایمنی و ناظر به کنترل ترددها در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی خواهد بود.

میرطاهر همچنین یکی از تغییرات مهم در جهان پسا کرونا را ابعاد اقتصادی آن برشمرد و با اشاره به اظهارات دبیر کل سازمان تجارت جهانی مبنی بر اینکه بیماری کووید 19 ممکن است به عمیق‌ترین رکود اقتصادی تاریخ بشر منجر شود، گفت: براساس اعلام این سازمان، شیوع این بیماری منجر به کاهش 13 تا 32 درصدی مبادلات تجاری در سال 2020 خواهد شد و سقوط بازارهای مالی بسیار شدیدتر از بحران مالی سال 2008 خواهد بود و حتی در صورت همکاری همه کشورها، بازگشت به شرایط عادی تا سال 2021 میسر نخواهد بود.

از هم اکنون کشورهای اروپایی و آمریکا درگیر این رکود اقتصادی شده اند

وی با بیان اینکه از هم اکنون کشورهای اروپایی و آمریکا درگیر این رکود اقتصادی شده‌اند، گفت: نرخ بیکاری در کشوری مانند آمریکا که همواره ترامپ به کاهش آن افتخار می‌کرد و آن را یکی از دستاوردهای خود می‌دانست به شدت رو به افزایش است. گزارش‌ها حاکی از بیکاری تا حدود 10 میلیون نفر در آمریکا است و حتی وزیر خزانه‌داری این کشور اعلام کرد ممکن است بیکاری در آمریکا به 20 تا 30 درصد افزایش پیدا کند و این مسئله حتما بر امکان پیروزی ترامپ در انتخابات نوامبر 2020 تاثیر بسیار منفی خواهد گذاشت.

میرطاهر با تاکید براینکه شدیدترین ضربات ناشی از کرونا در بعد اقتصادی ایجاد شده است، افزود: در وهله اول، اقتصاد جهانی و یا جهانی شدن اقتصاد، اکنون به شدت زیر سوال رفته و نرخ تجارت بین‌المللی به شدت کاهش پیدا کرده است. در کنار آن رکود اقتصادی فراگیر در انتظار بسیاری از کشورها است. در این زمینه متاسفانه کشورهای در حال توسعه متحمل بیشترین فشارها و آسیب‌ها خواهند شد.

این کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به کاهش شدید تقاضا برای مواد اولیه و انرژی به عنوان یکی از تبعات شیوع کرونا در جهان و همچنین آثار جنگ نفتی عربستان و روسیه، گفت: این مسائل در کنار ایجاد و ازدیاد محدودیت‌ها در زمینه تبادلات کالایی و محصولات، حتما به کاهش تجارت جهانی و صدمه زدن به رشد تولید ناخالص جهانی به خصوص برای کشورهای صادرات پایه و یا کشورهایی که اقتصاد آنها صادرات محور است، منجر خواهد شد و این یکی دیگر از بزرگ‌ترین آسیب‌هایی است که اقتصاد جهانی در این مسیر تحمل خواهد کرد.

وی با اشاره به زیان‌های شدید در بخش صنایع مصرفی و نیمه مصرفی و همچنین افزایش زیاد تقاضا در بحث اقلام پزشکی و دارویی که منجر به رشد این صنایع خواهد شد، افزود: کرونا بیشترین ضربه را در بخش خدمات و کسب و کارهای خرد و شاغلانی که دارای شغل‌های دائمی نبودند، زد. به ویژه صنایعی مانند گردشگری، رستوران داری، کافه داری، حمل و نقل که نه تنها منجر به افزایش بیکاری در داخل کشورها خواهد شد، بلکه دولت‌ها را با معضل جدید و بسیار عظیم انواع شورش‌ها و ناآرامی‌های اجتماعی مواجه خواهد کرد.

آثار بحران کرونا بر اقتصاد آمریکا

وی همچنین یکی از مهم‌ترین عرصه‌های تحولات جهانی در چهار سال اخیر را بروز جنگ تجاری میان چین و آمریکا دانست که ترامپ مبدع و مروج آن بود و افزود: در آخرین توافقی که میان دو طرف صورت گرفت ترامپ ادعا کرد که آمریکا در این زمینه به پیروزی کامل دست پیدا کرده است، اما همه‌گیری کرونا و عوارض آن به ویژه در اقتصاد آمریکا باعث شد اکنون ورق به سمت چین برگردد. هر چند چینی‌ها متحمل زیان بیش از 300 میلیارد دلاری شدند، اما اکنون همه دستاوردهایی که ترامپ گمان می‌کرد بعد از پیروزی در جنگ تجاری با چین به دست آورده کاملا از دست رفته و آمریکا در وضعیتی قرار گرفته که اگر چین مبادرت به جنگ تجاری کامل و چند ساله با آمریکا می‌کرد بازهم قادر نبود چنین ضرباتی را به اقتصاد آمریکا و ترامپ وارد کند.

این کارشناس مسائل بین‌الملل ادامه داد: اکنون آمریکا در آستانه رکود عمیق اقتصادی قرار گرفته و نه فقط شهروندان آمریکایی با کاهش درآمد شدیدی مواجه خواهند شد بلکه تا حد زیادی این چین است که توانسته از پس همه‌گیری کرونا با مدیریت بهتر این بحران برآید و اکنون دستکم در ظاهر ادعا می‌کند که توانسته کرونا را کنترل کند.

مدل مدیریتی ترامپی در جهان شکست خود را نشان داد

میرطاهر با اشاره به پیش‌بینی‌ها مبنی بر اینکه چینی‌ها بین سال 2025 تا 2030 تبدیل به اقتصاد اول جهانی خواهند شد، گفت: شاید تبعات همه‌گیری کرونا این روند را تسریع کند. به هر حال واقعیتی که غیرقابل کتمان است ناکارآمدی و سوء مدیریت آشکار دولت ترامپ در مدیریت بحران کرونا است. می‌توان گفت مدل مدیریتی ترامپی در جهان اکنون شکست خود را نشان داده است و شاید این را بتوان یکی از تبعات بین‌المللی بحران کرونا قلمداد کرد که باعث شده محبوبیت ترامپ در سطح آمریکا هم به شدت کاهش پیدا کند.

وی همچنین افزایش خشونت‌های خانگی و درخواست برای طلاق و همچنین افزایش نظارت و نفوذ قدرت‌ها بر فضای سایبری را از تبعات شیوع کرونا دانست و گفت: برخی سران غربی خصوصا رئیس جمهور آمریکا، صحبت از «ویروس چینی» کرده و چین را مسبب وضعیت کنونی فاجعه بار جهانی دانسته اند. همین مسئله باعث شده اقدامات خشونت‌آمیز علیه چینی‌تبارها یا آسیایی تبارها در کشورهای غربی به ویژه آمریکا افزایش پیدا کند و افراد چینی‌تبار در این کشورها به دنبال خرید سلاح بروند که این خود طبیعتا به افزایش خشونت‌ها دامن خواهد زد.