جدیدترین مطالب
أحدث المقالات
طرح معامله قرن، واکنشها و چشمانداز آن
حجتالله جودکی در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی با اشاره به تاریخچه فعالیتهای ضد اسرائیلی اعراب، گفت: اسرائیل در زمان وقوع جنگ سرد شکل گرفت که جهان دوقطبی بود، همزمان گروههای مقاومت فلسطینی هم در آن شرایط رشد کردند. آن زمان تازه بسیاری از کشورها استقلالشان را پیدا کرده بودند و هنوز تقریباً نیروهای میهنپرست در حال قدرت گرفتن بودند تا بتوانند سرنوشت کشورها را به دست بگیرند.
وی توضیح داد: مثلاً امروزه «جمال عبدالناصر» را در عهد خود دیکتاتور در نظر میگیریم اما باید در نظر داشت که ناصر در زمان خود میهنپرستی عربی بود. یا آنها که بعدها دیکتاتورهای بنام جهان عرب شدند همه با شعارهای زیبایی روی کارآمدند و بعدها که به قدرت رسیدند مزه آن به مذاقشان خیلی خوشآمد و خودشان نظامهایی سرکوبگر را شکل دادند.
جودکی گفت: تقریباً در زمان فعلی این نظامهای دیکتاتوری در کشورهای عرب که خودشان تسمه بر گرده ملتهایشان نواختند یکی پس از دیگری سقوط کردند و ملتهایشان تازه فهمیدند که این امامزادهها نهتنها شفا نمیدهند بلکه کور هم میکنند! در چنین شرایطی نظامهای عراق، مصر و لیبی سقوط کردند، کشورهایی که به آنها «جبهه رعد» میگفتند و آنقدر تندرو بودند که حتی حافظ اسد را هم قبول نداشتند.
این پژوهشگر تاریخ افزود: وقتی این تحولات رخ داد توازن جدیدی شکل گرفت که در آن اقتصاد تمام این کشورها در هم شکست. طراحان «معامله قرن» هم روی این مسئله تمرکز کردهاند. آنها حتی نام این طرح را «توافقنامه» یا «صلحنامه» نگذاشتند و «معامله» نامگذاری کردند؛ چون میخواهند که پول در برابر مسائل دیگر قرار بگیرد. اعلام میکنند که 50 میلیارد دلار سرمایهگذاری میکنیم و وضع اقتصاد آنها را نجات میدهیم.
این تحلیلگر مسائل خاورمیانه تأکید کرد: آنها بهخوبی میدانند که در شرایط فعلی نقطهضعف فلسطینیها، فقر و گرسنگی است.
وی با اشاره به مواضع مصر در قبال طرح معامله قرن مبنی بر اینکه فلسطینیها باید این طرح را که همه حقوق مشروع و قانونی آنها را محقق میکند بررسی کنند، این اظهارات را به دلیل مشکلات سیاسی و اقتصادی مصر دانست و افزود: مصر چیزی ندارد که به فلسطینیها بدهد.
علل مواضع کشورهای حاشیه خلیجفارس
جودکی با اشاره به مواضع امارات، بحرین و عمان در این رابطه و حضور سفرایشان در مراسم رونمایی معامله قرن، اظهار کرد: در شرایط کنونی این کشورها به سمتی گرایش پیداکردهاند که منافعشان خدشه دارد نشود؛ زیرا کشورهای کوچکی هستند و خودشان را همواره در معرض تهدید میبینند. به این دلیل مجبورند همواره در آغوش یک قدرتی قرار بگیرند که از مزایای آن استفاده کنند.
وی توضیح داد: بعد از حمله عراق به کویت، پای آمریکاییها به منطقه باز شد. کشورهای کوچک منطقه احساس کردند که راهی جز این وجود ندارد که با یک قدرت بزرگتر همپیمان شوند. آنها بههرحال در آن بلوک قرار گرفتند. در بحرین پایههای قدرت لرزان است. خودشان هم این را میدانند. امارات یک کاخ شیشهای ساخته است و هزینههای زیادی کرده و سرمایههای زیادی را هم راهی کشورش کرده است؛ اما میداند که هرلحظه ممکن است سنگی به این آبگینه بخورد و بشکند. این مسائل آنها را وحشتزده میکند. امروز غرب این مسائل را درک کرده و اندیشکدههایشان بر این مسائل تمرکز و مطالعه کردهاند.
جودکی افزود: در کنار اینها ما شرایط لبنان، سوریه، عراق و لیبی را میبینیم که چه وضعیتی دارند. درمجموع این مسائل، شرایط مساعدی برای آمریکا و اسرائیل فراهم کرده است و میخواهند از این فرصت استفاده کنند.
این پژوهشگر تاریخ با اشاره به اظهارات یکی از وزرای سابق دولت خودگردان فلسطین مبنی بر اینکه واکنشها به معامله قرن از خود این معامله خطرناکتر است، ادامه داد: جهان دگردیسی پیدا کرده است. زمانی بود که در اندونزی، مصر و یوگوسلاوی، سوکارنو، ناصر و تیتو دور هم جمع شدند و کشورهای غیرمتعهد را پایهگذاری کردند و مانند یک بلوک منسجم در برابر دو قدرت شوروی و آمریکا شد. آنها هم خود را در این قالب نشان دادند.
انفعال جنبش عدم تعهد
جودکی ادامه داد: در جهان فعلی خلأ چنین قدرتی وجود دارد. مسائل موجود تنها ناشی از تبهکاری آمریکا و غرب نیست. در آن زمان شوروی هم آرمانی فکر میکرد و مقداری شرایط اعراب و نهضتهای آزادیبخش را هم در نظر میگرفتند و اندکی منافع آنها را هم لحاظ میکردند و اعراب هم میتوانستند نفسی بکشند. جنبش عدم تعهد از آنها حمایت میکرد؛ اما در شرایط فعلی جنبش عدم تعهد کاملاً منفعل است.
دوستی ها بر خلاف بلوک بندی های سابق
وی همچنین با بیان اینکه مواضع روسیه در رابطه با طرح معامله قرن، انتقاد آن به آن نبود، اضافه کرد: شوروی که در گذشته چنین عملکردی نسبت به اعراب داشت در اختیار پوتین است که تنها به دنبال منافع کشورش میرود و هر جا که منافعشان اولویت پیدا کند همان کار را میکند. دوستیهایی که شکلگرفته برخلاف بلوکبندیهای سابق است. دوستی امروز بر اساس منافع مشترک است.
واکنش ابومازن واکنش مهمی در این شرایط نیست
جودکی در رابطه با انتقادات مطرحشده از سوی محمود عباس و اعلام قطع روابط امنیتی تشکیلات خودگردان با اسرائیل نیز گفت: این اظهارات نمیتواند واکنش مهمی در این شرایط ارزیابی شود. نباید فراموش کنیم که آمریکاییها بودند که ابتدا روابط را قطع کردند. آقای محمود عباس چیزی برای از دست دادن ندارد و با خود فکر میکند من چه چیزی برای از دست دادن دارم. چیزی از فلسطین باقی نمانده است. غرب این بلاها را بر سر بسیاری از مناطق آورده است، نهتنها فلسطین بلکه بر سر سایر کشورها هم این مشکلات را تحمیل کرده است.
این تحلیلگر مسائل خاورمیانه با اشاره به اظهارات نبیه بری، مبنی بر اینکه این طرح برای اردن، لبنان و مصر خطر بزرگی محسوب میشود، گفت: این کشورها هیچ اقدام مؤثری در طول این سالها انجام ندادند. مصر میداند که باوجود 12 کیلومتر مرزی که با فلسطین دارد اگر اتفاقی بیفتد مهاجرین فلسطینی به کشورشان مهاجرت کرده و پناهنده خواهند شد. آنها ازاینجهت نگران هستند.
جودکی تأکید کرد: درواقع همه از اجرای این طرح ضرر میکنند، تنها نتانیاهو و گروههای راستگرای افراطی از این طرح سود میبرند؛ حتی چپگراهای اسرائیل همسود نمیبرند.
تضاد ترکیه با حاکمیت عربستان
وی در ادامه با اشاره به مواضع انتقادی ترکیه و درگیری لفظی یکی از مقامات عربستان با اردوغان نسبت به سکوت مقامات ریاض، ادامه داد: اردوغان خود را وارث امپراتوری عثمانی میداند و اسلامگرا است، با توجه به این قضیه حمایت تاریخی از فلسطین دارد. افتخار آنها این است که سلطان عبدالحمید حاضر نشد سند تسلیم بیتالمقدس را امضا کند. طبیعتاً اردوغان در شرایط فعلی کنار فلسطینیها میایستد و به این دلیل با حاکمیت عربستان به تضاد میرسد؛ چراکه عربستان پشت پرده با نتانیاهو و آمریکا موضعش را هماهنگ میکند.
انتقادات برخی دموکراتها از طرح ترامپ
جودکی همچنین با اشاره به انتقادات برخی دموکراتها از طرح ترامپ مبنی بر اینکه این طرح ناقض قطعنامههای بینالمللی است و چشمانداز دستیابی به صلحی عادلانه را از بین میبرد، گفت: با همه اینها به نظر نمیرسد در کوتاهمدت اتفاق خاصی در رابطه با مسئله فلسطین رخ دهد اما قطعاً این اقدامات تمام وجدانهای بیدار را تحریک میکند.
این پژوهشگر تاریخ گفت: من همه تحلیلهای حامیان ترامپ را مطالعه کردهام، خودشان هم میدانند که این طرح به سرانجامی نمیرسد اما به این دلبستهاند که با ابزار اقتصادی فلسطینیها را تحتفشار بگذارند. درست است که میخواهند لقمهای به فلسطینیها بدهند، اما در این لقمه مقدار اندکی نان است و بقیه آن زهر هلاهل (زهری کشنده) است.
وقاحت از نقشه ترامپ میبارد
جودکی با بیان اینکه وقاحت از نقشه ترامپ میبارد، تصریح کرد: امید غرب به این است که از این شرایط مساعد استفاده کند و گام بلندی به جلو بردارد؛ اما معامله قرن در شرایط فعلی محقق نخواهد شد و اگر هم به فرض چنین اتفاقی بیفتد شکننده خواهد بود و دیر یا زود اضمحلال خود را نشان میدهد. این طرح نمیتواند واقعی شود و اساساً قابلاجرا نیست. صرفاً میخواهند امتیازی بدهند و آنها را وابستهتر از پیش کنند.
وی خاطرنشان کرد: اگر تاریخ را مطالعه کرده باشیم همواره بعد از جنگهای متعددی که روی میدهد، صلح ایجاد میشود. ازآنجاکه این صلح را فاتحان تحمیل میکنند شکستخوردگان که در حال اضمحلال هستند ناچار میپذیرند؛ اما این صلحی تحمیلی است، یعنی تمایلی به این صلح ندارند، اما چارهای هم جز پذیرفتن وضع موجود نیست. این مسئله مدتی دوام پیدا میکند و بعد از مدتی مانند آتش زیر خاکستر از جایی شعله میکشد. آنها در چنین شرایطی که کمک ویژهای از کشوری برنمیآید فلسطینیها را به این مخمصه کشاندهاند.
جودکی درعینحال تأکید کرد: قطعاً شرایط دنیا به همین شکل نمیماند، اما تا زمانی که تعادل به این کشورها برگردد زمانی میبرد و این شرایط گذرا است. دیکتاتورها هم هیچگاه فکر نمیکردند رفتنی باشند.
وی با اشاره به معانی سنت استخلاف در قرآن کریم و جایگزینی «عنصر بهتر» با «عنصر بدتر»، افزود: یعنی نیروهای بالنده که در راستای منافع مردم حرکت میکنند درنهایت جایگزین آنها که برخلاف اراده و منافع کلی مردم حرکت میکنند، میشوند. قطعاً از ویرانههای موجود دوباره نیروهای دیگری سر بر میآورد که بالاخره چارهای جز ایستادن روی پاهای خود ندارند. حقطلب و عدالتخواه و خواهان حداقلها هستند. اینگونه نیست که دنیا آنطور که قدرتها میخواهند باقی بماند.
مسئله فلسطین هرگز نمیمیرد
جودکی تأکید کرد: مسئله فلسطین هرگز نمیمیرد، بلکه پشتوانه بزرگ جهانی پیدا میکند تا خیلیها از آن دفاع کنند. نباید نیروهای حقطلب را صرفاً در بین مسلمانان یافت. این طرحها افکار جهانی را تغییر میدهد و همدلیها و هواداریهای جهانی را جذب میکند. با این اقدام مسئله فلسطین جان دوبارهای میگیرد، نه در قالب فعالیتهای چریکی، بلکه افکار عمومی دنیا را با خود خواهد داشت.
0 Comments