علی جعفری در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی در خصوص تأثیرات برگزاری این رزمایش مشترک در عرصه بین‌الملل اظهار کرد: این رزمایش مشترک با عنوان «کمربند امنیت دریایی»، نقطه عطفی در حوزه سیاسی و امنیتی در منطقه و جهان به شمار می‌رود.
ویژگی‌های رزمایش مشترک ایران، چین و روسیه
وی با بیان اینکه بررسی ویژگی‌های متعدد این رزمایش می‌تواند اهمیت موضوع را بهتر نشان دهد، افزود: اولاً این نخستین بار پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1979 است که ایران با دو قدرت دریایی بزرگ جهان در چنین سطحی رزمایش مشترک برگزار می‌کند. ثانیاً اقیانوس هند سومین اقیانوس بزرگ دنیا است و شمال این اقیانوس یکی از مناطق استراتژیک جهان است که بین سه تنگه مهم و راهبردی یعنی تنگه هرمز، تنگه مالاکا و تنگه باب‌المندب به‌عنوان مثلث طلایی واقع شده است. همچنین خلیج‌فارس یکی از مناطق شاخص دارای انرژی در جهان است که به دلیل سهم قابل‌توجه در تأمین نفت بسیاری از کشورها، برای جهان اهمیت ویژه‌ای دارد.
نویسنده کتاب «ناتو در خاورمیانه و خلیج‌فارس، منافع و امنیت ملی ایران» در تشریح سومین ویژگی این رزمایش گفت: این رزمایش بی‌نظیر تحت فرماندهی جمهوری اسلامی ایران انجام می‌شود و این به معنی سطح بالای اهداف و اشتراکات سیاسی و امنیتی سه کشور و نشان‌دهنده میزان اعتماد دو قدرت دریایی چین و روسیه به توان و جایگاه ایران در منطقه است.
جعفری ادامه داد: در این شرایط به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی ایران در سال‌های اخیر در مسیر ارتقاء توان و عملکرد دریایی و توسعه مشارکت نظامی و امنیتی با قدرت‌های تأثیرگذار نظیر چین و روسیه موفق عمل کرده است به‌طوری‌که برگزاری این رزمایش ایران را رسماً در عداد قدرت‌های دریایی قرار داد؛ به‌ویژه آنکه محدوده این رزمایش حدود 17 هزار متر مربع است و ایران در این رزمایش بزرگ نقش محوری دارد.
وی در رابطه با تأثیرات این رزمایش در منطقه خلیج فارس و دریای عمان با توجه به تلاش برخی کشورها برای ایجاد ائتلاف دریایی خلیج‌فارس، اظهار کرد: حضور آمریکا و برخی کشورهای فرامنطقه ای در خلیج‌فارس موضوع جدیدی نیست. حتی کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس پای سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) را در سال 2004 از طریق طرح ابتکار همکاری استانبول به خلیج‌فارس بازکرده و تاکنون هم برنامه‌های مشترکی را اجرا کرده‌اند؛ اما رزمایش مشترک ایران، چین و روسیه درزمانی برگزار می‌شود که تنش‌ها در خلیج‌فارس و تنگه هرمز بعد از خروج دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا از برجام، افزایش‌یافته است.
ایران منزوی نخواهد شد
وی ادامه داد: آمریکا پس از اجلاس منامه تلاش کرد ائتلاف به‌اصطلاح امنیت دریایی در خلیج‌فارس ایجاد کند، در حالی که جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد تضمین امنیت دریایی از طریق پیوستن کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس به طرح صلح هرمز را ارائه داده است؛ اما آن‌ها تصور نمی‌کردند که ایران پای دو قدرت بزرگ دیگر یعنی چین و روسیه را به نزدیکی‌های خلیج‌فارس باز کند. این اقدام به این معنا است که ایران مرزهای دریایی خود را بسط داده و در این مسیر منزوی نخواهد شد.
جبهه سه کشور می‌تواند معادله قدرت در منطقه را بر هم بزند
جعفری افزود: بااین‌حال، نخستین بار است که هم‌زمان یک ائتلاف نیم‌بند و ناقص به رهبری آمریکا و جبهه‌ای دیگر با حضور ایران، روسیه و چین در این منطقه حضور پیدا می‌کنند. این ترکیب می‌تواند معادله قدرت در منطقه را بر هم بزند؛ اما بیش از هر چیز منجر به تضعیف محور یکجانبه گرایانه آمریکایی و تقویت موضع ایران در منطقه خواهد شد.
ایجاد برخی ائتلاف‌های دریایی در اقدام فعالانه ایران در تأمین امنیت دریایی تأثیری ندارد
نویسنده و پژوهشگر مسائل امنیت بین‌الملل خاطرنشان کرد: در این میان کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس نیازمند تجدیدنظر در سیاست‌های منطقه‌ای خود هستند چراکه ایران نشان داد ایجاد ائتلاف و تشدید ایران هراسی در اقدام فعالانه این کشور در تأمین امنیت دریایی تأثیری ندارد و آمریکا نمی‌تواند برای منطقه ایجاد امنیت کند. همچنین سوابق آمریکا نشان می‌دهد که این کشور تنها منافع خود را مدنظر قرار می‌دهد و دوست و دلسوز کشورهای عربی نیست.
وی اضافه کرد: اگرچه به نظر می‌رسد برخی از کشورهای عربی حوزه خلیج فارس به دلیل برخی دنباله‌روی‌های بدون منفعت در سال‌های اخیر، در حال بررسی رفتارها و بازنگری سیاست‌های تنش‌زای خود هستند، اما کشورهای این حوزه باید درک کنند که زمانی می‌توانند در تأمین امنیت خلیج‌فارس نقش مثبت و مؤثر داشته باشند که در رویکرد وابستگی خود به کشورهای فرا منطقه‌ای تجدیدنظر کنند و از سازوکارهای امنیتی درون‌زا در خلیج‌فارس پیروی کنند.
پیام‌های سیاسی و نظامی این رزمایش
این کارشناس مسائل امنیت بین‌الملل در رابطه با پیام‌های این رزمایش مشترک در سطح منطقه‌ای و جهانی نیز گفت: اگرچه اهداف اعلامی رزمایش به نقل از مقامات نظامی ایران، تقویت امنیت تجارت دریایی، مقابله با پدیده دزدی دریایی و تبادل تجربیات در حوزه امداد و نجات دریایی عنوان‌شده است، اما این رزمایش در دو حوزه نظامی و سیاسی پیام‌های قابل‌توجهی دارد.
نویسنده کتاب «ناتو در خاورمیانه و خلیج‌فارس، منافع و امنیت ملی ایران» مهم‌ترین پیام این رزمایش را در حوزه نظامی، توسعه توانمندی و قابلیت‌های نظامی ایران در سطح همکاری عملیاتی با قدرت‌های بزرگ دریایی و بر عهده گرفتن فرماندهی عملیات در محدوده وسیعی از آب‌های استراتژیک منطقه‌ای و جهانی دانست و گفت: توسعه جغرافیایی مأموریت دریایی باهدف تأمین امنیت از دیگر پیام‌های این رزمایش در بُعد نظامی و امنیتی است.
وی در تشریح پیام‌های سیاسی این رزمایش گفت: مهم‌ترین پیام رزمایش خطاب به ایالات‌متحده آمریکا و وابستگان منطقه‌ای این کشور است که بر برخورداری ایران از ابتکار عمل و اعتمادبه‌نفس برای تأمین امنیت دریایی، و بسط آن تا هزاران کیلومتر دورتر از جغرافیای سرزمینی و اکتفا نکردن به تأمین امنیت دریایی در محدوده خلیج‌فارس تأکید می‌کند.
توان ایران در همکاری و هم‌افزایی با قدرت‌های بزرگ دریایی
جعفری گفت: این رزمایش این پیام را به همراه داشت که ایران در صورت لزوم توان همکاری و هم‌افزایی با قدرت‌های بزرگ دریایی را دارد و باید تأمین امنیت خلیج‌فارس به‌وسیله کشورهای منطقه و از طریق سازوکارهای امنیت منطقه‌ای صورت گیرد. این رزمایش مهم‌تر از همه بر اهمیت جایگاه و نقش محوری جمهوری اسلامی ایران در تأمین امنیت خلیج‌فارس و دریای عمان صحه گذاشت.
رزمایش مشترک میزان دوستی سه کشور را نشان می‌دهد
این تحلیل‌گر مسائل امنیت بین‌الملل بابیان اینکه این رزمایش می‌تواند به همکاری بیشتر سه کشور ایران، چین و روسیه منجر شود، گفت: این رزمایش مشترک میزان دوستی سه کشور روسیه، چین و ایران را نشان می‌دهد. هر سه کشور در حوزه تجاری روابط نسبتاً خوبی با یکدیگر دارند. منافع مشترکی نیز در حوزه سیاست خارجی دنبال می‌کنند. از سوی دیگر، هر سه کشور در حوزه‌های مختلف تجاری، دفاعی امنیتی و سیاسی با آمریکا زاویه‌دارند و ثابت کرده‌اند که به‌طور فزاینده‌ای به همکاری در حوزه امنیتی به‌منظور نشان دادن قابلیت‌های خود تمایل دارند.
وی ادامه داد: اگر به سیاست‌های جدید کشورهای غربی و حتی پیمان‌های امنیتی غربی همچون ناتو نگاهی بیندازیم متوجه می‌شویم که هر سه کشور ایران، روسیه و چین جزء تهدیدهای به رسمیت شناخته‌شده آن‌ها به شمار می‌روند؛ برای مثال، در سند اخیر ناتو و در اجلاس سران این پیمان در لندن به‌صراحت اعلام کردند که ایران یک تهدید به شمار می‌رود و در خصوص قابلیت‌های سایبری و نظامی چین و روسیه نیز کلمات و الفاظ مشابهی را به کاربردند.
جعفری گفت: همه این‌ها باعث حضور چین و روسیه در یک رزمایش مشترک به فرماندهی و هدایت ایران، درست در منقطه‌ای شد که آمریکا ادعا می‌کرد با تشکیل یک ائتلاف جهانی می‌خواهد جمهوری اسلامی را در دریا و خلیج‌فارس زمین‌گیر کند. به‌طوری‌که کشورهای مهمان یعنی چین و روسیه شناورهای پیشرفته و درعین‌حال جدید خود را برای اجرای این رزمایش به منطقه اعزام کرده‌اند.
افول یک‌جانبه‌گرایی آمریکا در حوزه‌های امنیتی و نظامی در صورت تداوم همکاری‌ها
وی با بیان اینکه چین با وجود ملاحظات مشخص در قبال کشورهای عربی، حاضر به مشارکت با ایران در برگزاری رزمایش مشترک دریایی شد و روسیه نیز برای اولین بار توانست در یک منطقه دوردست رزمایش دریایی مشترک برگزار کند افزود: درصورتی‌که روند همکاری‌های گسترده نظامی و امنیتی روسیه، چین و ایران ادامه یابد، به‌خصوص اگر کشورهای دیگری نیز به جبهه سه کشور اضافه شوند، می‌توان ادعا کرد که یکجانبه گرایی آمریکا در حوزه‌های امنیتی و نظامی رو به افول خواهد بود و آمریکا چاره‌ای جز سپردن امنیت خلیج‌فارس به کشورهای منطقه نخواهد داشت. امری که مهم‌ترین پیام رزمایش مشترک ایران، روسیه و چین به شمار می‌رود.
