محمدمهدی شریعتمدار در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی اظهار کرد: ما شاهد رفت و آمد مقامات آمریکایی و ملاقات‌های متعدد آنها با چهره‌های سیاسی مخالف جریان مقاومت در لبنان مانند جریان المستقبل، قوات لبنانیه به رهبری سمیر جعجع و حزب سوسیالیست ترقی‌خواه به رهبری ولید جنبلاط بودیم؛ ملاقات‌هایی که محتوای آنها منتشر نشد. همان زمان هم مطرح شد که یکی از مهم‌ترین مسائل در این رفت و آمدها محدود کردن حزب الله یا ملغی کردن سلاح مقاومت بود.

وی افزود: با توجه به اینکه جریان مقاومت توانسته در بسیاری از مسائل در منطقه پیروزی‌های مهمی به دست بیاورد و جریان مخالف به رهبری آمریکا و عربستان سعودی شکست‌هایی را متحمل شدند، طبیعی بود که شاهد چنین تلاش‌هایی باشیم.

این تحلیلگر مسائل خاورمیانه ادامه داد: تا ماه‌ها پیش همه بر این نظر بودند که فعلا اراده‌ای بین‌المللی و منطقه‌ای برای به هم ریختن اوضاع در لبنان وجود ندارد. دراین رابطه، در حالی که در بسیاری از کشورهای عربی شاهد تنش و ناآرامی بودیم در لبنان علی‌رغم وجود زمینه‌های تنش از جمله فرقه گرایی اوضاع آرام بود. امروز شاید بتوان گفت که این اراده به وجود آمده و دلیل آن هم این است که همه تلاش‌ها برای از صحنه راندن حزب‌الله، ایران و جریان مقاومت به شکست انجامیده و به سراغ جریان مقاومت که امروز نقش فراملی ایفا می‌کند رفته‌اند.

شریعتمدار با بیان اینکه در روزهای منتهی به حوادث اخیر هم شاهد بعضی اقدامات بودیم که همچنان در هاله‌ای از ابهام و مشکوک است، توضیح داد: از جمله آتش سوزی‌هایی که در مناطق وسیع و مختلفی از جنگل‌ها و مراتع لبنان صورت  گرفت. نوعا این آتش از نیمه‌های شب شروع می‌شد، در حالی که هوا هم گرم نبود و هیچ دلیل زیست محیطی برای ایجاد آن وجود نداشت. اخباری هم دال بر اینکه پهپادهای رژیم صهیونیستی این آتش افروزی‌ها را انجام می‌دادند، منتشر و تصاویری از آن‌ها هم در رسانه‌ها پخش شد. با توجه به اینکه دولت لبنان و سازوکارهای موجود در آن اصلا آمادگی مقابله با این آتش سوزی‌ها را نداشت و با توجه به بافت طبیعی و اجتماعی در لبنان که روستاها در هم تنیده هستند، این آتش سوزی به بعضی از ساختمان‌ها در روستاها و شهرها کشیده و موجبات خسارت‌های فراوانی شد و زمینه نارضایتی گسترده را فراهم کرد.

وی افزود: این آتش‌سوزی‌ها همزمان شد، با ناتوانی دولت لبنان در رویارویی با این حادثه به ظاهر طبیعی و اعتراضات و تنش‌هایی ایجاد کرد. همزمان بحث بودجه در لبنان مطرح بود که با توجه به شرایط اقتصادی و کسر بودجه وخیم و بدهی بسیار سنگین بیش از 100 میلیاردی، دولت لبنان تلاش کرد مالیات‌هایی را وضع کند؛ از جمله مالیات بر اینترنت و سیگار که موجب اعتراضات گسترده‌ای شد و حتی بحث این بود که بر حقوق کارکنان دولت مالیات وضع شود.

این کارشناس مسائل خاورمیانه یادآور شد: یک نارضایتی عمومی دیگر هم به این شرایط اضافه شد و آن اینکه به جای مبارزه با فساد و هدر دادن ثروت ملی به طرق مختلف از جمله مقابله با حقوق‌های نجومی که مسوولان لبنان می‌گیرند – که مواردی که افشا شده بسیار بالا است – فشار کسر بودجه را بر گًرده اقشار ضعف و مستضعف گذاشتند. نقطه آغازین تظاهرات اخیر در لبنان از اعتراضات به تلاش دولت برای وضع مالیات برای تامین کسر بودجه آغاز شد.

وی تاکید کرد: می‌توان گفت که انگیزه‌های داخلی قوی وجود دارد و اقشار مختلف مردم لبنان که در طول این دهه‌ها از فرقه‌گرایی، رانتی بودن همه مسائل و مناصب در لبنان، فساد مالی و اداری و تبارگرایی، فئودالیسم سیاسی و سلطه خاندان‌های معروف بر همه مقدرات کشور گله مند و معترض بودند، اعتقاد داشتند به جای مبارزه با فساد و اصلاح امور نباید مالیات بر کالاهای مختلف و حقوق و دستمزد وضع شود تا بخواهند از جیب افراد فقیر جامعه مشکلات را حل کنند. نقطه آغاز حضور در خیابان‌ها این بود، اما به نظر می‌رسد که نیروهای منطقه‌ای و بین‌المللی از پیش برای ایجاد چنین تنشی برنامه ریزی کرده بودند و چه بسا کسانی که پیشنهاد و ضع این مالیات‌ها را در لبنان ارائه کرده بودند چه در سطح کارشناسی و یا بالاتر ممکن است مستقیم و یا غیرمستقیم، خواسته و یا ناخواسته از این منابع خارجی که در پی ایجاد تنش بودند، خط گرفته باشند؛ چرا که مسوولان با توجه به شناختی که از شرایط اجتماعی وجود داشت باید می‌دانستند که شرایط اجتماعی به انفجار کشیده خواهد شد.

شریعتمدار گفت: در هر صورت این ناآرامی‌ها چه از سوی منابع خارجی برنامه ریزی شده باشد و چه نشده باشد، اما بدون شک از روز سوم و چهارم این تظاهرات شاهد حرکت‌هایی هستیم که نشان می‌دهد بعضی از سفارتخانه‌ها و منابع خارجی سوار موج شده اند؛ مثلا اخیرا در میدان اصلی شهر بیروت که تجمعات آنجا صورت می‌گیرد، ایستگاه‌های اینترنت پرسرعت و قوی و رایگان نصب شده است. وعده‌های غذایی صبح، ظهر و شب بین جمعیت توزیع می‌شود، علاوه بر اینکه انواع مواد غذایی در سطح وسیعی دراختیار معترضان قرار می‌گیرد. با توجه جمعیت وسیعی که آنجا حضور دارند فقط هزینه توزیع یک نوع شیرینی، آن هم برای یک بار، در منطقه پنجاه هزار دلار برآورد، شده است. توزیع مستقیم اسکناس‌های صد دلاری و برخی حرکتهایی در حال انجام شدن است و به هر حال باید اینها از یک منبعی تامین مالی شود. گفته می‌شد که سفارتخانه سعودی و آمریکا دست به این اقدام زده اند. حتی تصاویری منتشر شد از افرادی که در ارتباط با سفارت آمریکا بودند و بسته‌های باز نشده دلارهای نو را بین جمعیت توزیع می‌کردند.

وی همچنین با بیان اینکه استفاده از بعضی از چهره‌های شیعی در این تحرکات بسیار جلب توجه می کرد، افزود: بعضی از چهره‌های روحانی و معمم را که هیچ جایگاهی در میان شیعیان لبنان نداشتند و افراد منفوری نزد مردم بودند، به میدان آورده اند و حتی از کسانی که دهه‌ها حضور اجتماعی نداشتند استفاده کرده اند فقط به این دلیل که تهییج احساسات بکنند و بگویند این تظاهرات پشتوانه دینی و مذهبی هم دارد.

شریعتمدار اضافه کرد: در بخش شیعی ما شاهد هستیم که ابتدا علیه جریان جنبش امل و نبیه بری حملات تندی شد و تلاش کردند درگیری‌های شیعی – شیعی ایجاد کنند. در مناطق جنوب لبنان چندین جا شاهد حمات متقابل میان طرفداران امل و دیگران بودیم، اما در یکی دو روز اخیر حملات را به سمت جریان حزب الله و دبیر کل آن، شخص سید حسن نصرالله آورده اند و علی رغم اینکه همه می‌دانند که حزب الله و سید حسن نصرالله به طور کلی جز مقاومت و مبارزه علیه اسرائیل اقدام دیگری نداشتند و درهیچ وزارتخانه یا موسسه و بنگاه اقتصادی، تجاری و مالی اساسا نقشی نداشتند که متهم به فساد شوند. این اعتراضات ابتدا بیشتر در مناطق شیعه نشین بود و تقریبا در مناطق مسیحی کمتر شاهدش بودیم اگر چه بعدا در این مناطق هم اعتراضاتی شکل گرفت.

وی با اشاره به اینکه اعضای قوات لبنانیه که در دولت حضور داشتند به رهبری سمیر جعجع اعلام استعفا کرده و پیشنهاد سعد حریری، نخست وزیر را نمی پذیرند، ادامه داد: البته گفته می‌شود که توافقی پشت پرده انجام داده بودند که آن استعفاها پذیرفته نشود، به این معنا که هم در دولت حضور داشته باشند و هم خود را جزو اپوزوسیون نشان دهند. امروز کسانی که خودشان درگیر جریانات نه تنها فسادهای مالی و اقتصادی و حتی درگیر اقدامات تروریستی بودند، مانند سمیر جعجع تلاش می‌کنند سوار بر این موج شوند.

شریعتمدار با اشاره به سخنان دبیرکل حزب الله درباره ناآرامی‌های اخیر در لبنان اضافه کرد: نصرالله در سخنان خود ضمن تاکید بر اینکه مطالبات به حقی هم وجود دارد، گفت اما ما به خیابان‌ها نمی آییم و زمانی به خیابان‌ها می‌آییم که همه خواسته‌ها حتما تحقق پیدا کند. او با استعفای دولت و برکناری آن و ایجاد دولت جدید مخالفت کرد، علی رغم اینکه رئیس دولت از جریان مخالف است.

این تحلیلگر مسائل خاورمیانه ادامه داد: به نظر می‌آید که آمریکا و بعضی از کشورهای منطقه به دنبال این هستند که اوضاع لبنان به هم ریخته شود و حزب الله را مقصر آن نشان دهند. در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی شاهد این حملات هستیم تا از این طریق بتوانند آنچه در سال‌های اخیر از طریق مبارزه رو در رو نتوانستند تحقق بخشند و حزب الله را از عرصه خارج کنند، در صحنه سیاسی و داخلی این هدف را عملی کنند.

وی اظهارکرد: عربستان سعودی بعد از اتفاقاتی  که در منطقه افتاد متوجه شد باید به گفت و گو و راه حل سیاسی تن بدهد ولی پیشبرد راه حل سیاسی نیاز به دستاورد میدانی دارد و اگر بتواند در لبنان هدفی را تحقق بخشد می‌تواند در چانه زنی اش مفید باشد؛ اما با همه این اوصاف به نظر می‌آید با درایتی که رهبری حزب الله داشته و با مذاکراتی که صورت گرفت و با اقدامی که دولت لبنان در جهت اصلاحات انجام خواهد داد، نتیجه این حودث یک پیروزی جدید را برای مقاومت اسلامی و حزب الله ثبت خواهد کرد، چرا که بسیاری از تظاهرکنند گان امروز به این نکته رسیده اند که نباید فریب طراحی‌های خارجی را بخورند و ضمن تاکید بر مطالبات برحقشان مسیر خود را از آنها جدا می‌کنند.

شریعتمدار با تاکید بر اینکه بعید به نظر می‌سد که ناآرامی‌ها در لبنان طولانی شود، اضافه کرد: اگر آرایش نیروهای سیاسی لبنان را در نظر بگیریم آن جایگاهی که حزب الله و نیروهای هم پیمانش دارد و جایگاهی که میشل عون به عنوان رئیس جمهور و هم پیمان اصلی حزب الله دارد و همانطور بخش قابل توجهی از اهل سنت لبنان هم به جریان مقاومت وفادارهستند، به نظر می‌رسد اکثریت با مقاومت است. اگر شاهد این جمعیت عظیم معترض هستیم به دلیل مطالبات برحقشان است. اما اگر اکثر این جمعیت بداند توطئه‌ای علیه مقاومت در جریان است قطعا مسیر خود را جدا و مشخص خواهد کرد.

وی یادآرشد: حتی در شبکه‌های عربی مخالف مقاومت مانند العربیه در مصاحبه با افراد مختلف در همین میادینی که معترضان حضور دارند خیلی‌ها از مقاومت و حزب الله و سید حسن دفاع کردند و چون برنامه پخش زنده بود به ناچار این دیدگاه‌ها از این شبکه‌ها هم پخش شد. حتی بخشی از جریان المستقبل هم به خصوص با حمایتی که نصرالله از سعد حریری کرد مخالف این جریانات است؛ لذا قوات و جنبلاط تقریبا میدان داران اصلی این جریانات هستند که وزنشان در لبنان معلوم است.

شریعتمدار ادامه داد: شرایط منطقه‌ای هم به نفع این جریان نیست زیرا در هفت – هشت سال گذشته مقاومت در همه پرونده‌ها اگر نتوانسته همه اهداف خود را به دست بیاورد اما پروژه طرف مقابل را هم به شکست کشانده است. آنها تلاش کردند این سناریو را در عراق هم دنبال کنند اما موضع گیری دولت عراق و نیروهای جبهه مقاومت و البته جریان توفنده راهپیمایی اربعین همه آنها را نقش بر آب کرد. به نظر می‌رسد در لبنان هم ما شاهد چنین سرانجامی برای تظاهرات خواهیم بود و معتقدم نهایتا نتیجه به سود جریان مقاومت و حزب الله خواهد بود.

وی در رابطه با تلاش گروه‌های سیاسی منتقد برای استعفای سعد حریری گفت: مساله شخص حریری نیست، البته در یک سال اخیر بعد از داستان ربوده شدنش در عربستان سعودی و آنچه بعد از آن اتفاق افتاد رضایت کاملی از حریری وجود نداشت؛ علی رغم اینکه حریری در جبهه مقابل جریان مقاومت است. البته او حاضر نشد که حزب الله را از دولت بیرون کند و حزب الله را یک نیروی اجتماعی لبنانی اثرگذار تلقی کرد. او بر دولت وفاق ملی تاکید می‌کند درحالی که آمریکایی‌ها دنبال این بودند که حزب الله در دولت حضور نداشته باشد. همه اینها نشان می‌دهد که آنها به دنبال کسی هستند که قوی تر از حریری بتواند منویات آمریکایی‌ها را عملی کند. اما مساله شخص حریری صرفا نیست و مساله این است که می خواهند شرایط در لبنان به هم بریزد و حزب الله در تنگنا قرار بگیرد و مقصر شرایط  قلمداد شود و در نتیجه به جریان مقاومت وسلاح آن و حضور حزب الله در دولت و عرصه سیاسی پایان داده شود، چرا که امروز حزب الله نه تنها در داخل لبنان بلکه حتی در منطقه نقش اثرگذار و اساسی دارد و اگر بحث سقوط دولت است صرفا به عنوان مقدمه حذف جریان مقاومت از لبنان و منطقه مطرح است.