محمود فاضلی در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی در تشریح اهداف ترکیه از عملیات «چشمه صلح» که در عمق 30 الی 35 کیلومتری سوریه در حال انجام است، گفت: یکی از این اهداف از بین بردن توان نظامی کردها در منطقه است. کردهای سوریه در طول جنگ هشت ساله سوریه توانستند به بخشی از تسلیحات مورد نظر خودشان دست پیدا کنند و ترک‌ها به این موضوع حساس هستند و نمی‌خواهند کردها در منطقه توان نظامی‌شان بالاتر برود.

وی با بیان اینکه شواهد نشان می‌دهد ترکیه به دنبال ضمیمه کردن این منطقه است که در عمق خاک سوریه واقع شده، تاکید کرد: از جهت حقوق بین‌المللی این کار خلاف عرف و قوانین بین‌المللی است و حتی به خاطر دارم که سازمان ملل سال 1992چنین اهدافی را به طور مستقل مصداق پاکسازی قومی و نژادی اعلام کرد و مخالفت خود را نشان داد.

فاضلی در تشریح هدف سوم ترکیه از حمله به شمال سوریه گفت: انتقال نیروهای اسلام‌گرا از نظر ترکیه که در منطقه بودند و در سال‌های اخیر دائما مورد حمایت این کشور قرار گرفتند، از اهداف آنکارا در این اقدام نظامی است. به هر حال از آن‌ها در شرایط خاص به عنوان یک سپر دفاعی استفاده شده، بنابراین احتمال می‌دهیم ترکیه بخواهد این نیروها را که تا حدودی در خاک ترکیه پراکنده هستند، در این منطقه جای دهد.

وی با بیان اینکه آمار و ارقام مختلفی در مورد آوارگان سوری که در ترکیه به سر می‌برند، منتشر شده است، اضافه کرد: تعدادی از آن‌ها به کشورهای اطراف رفتند و یا حتی از طریق آب‌های مدیترانه به یونان رفتند. هدف ترکیه این است که بتواند بخش زیادی از آن‌ها را که عمدتا سوری هستند، در منطقه امنی در سوریه مستقر کند.

وی همچنین گفت: بعضی از تحلیلگران معتقدند این اقدام ترکیه تا حدودی مصرف داخلی دارد. حزب حاکم ترکیه تمایل دارد پاره‌ای از شکست‌های داخلی، از جمله شکست در انتخاب شهردار در استانبول و اختلافات در درون حزبش را که در پی آن وزیر خارجه سابق و رئیس جمهورسابق به دنبال تشکیل حزب جدید هستند، جبران کند و عامل نوعی وحدت داخلی باشد.

فاضلی با بیان اینکه ترکیه در هشت سالی که سوریه درگیر جنگ بود، عملا هیچ دستاورد بزرگی نداشته، جز اینکه مجبور بوده یک سری هزینه‌ها را تحمل کند، توضیح داد: هزاران نفر وارد ترکیه شدند و مشکلات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی خاص خود را پدید آوردند. ترکیه با توجه به شرایط اقتصادی ناپایدار خود، باید برای آن‌ها هزینه می‌کرد. خیلی از این افراد چچنی‌ها و حتی ازبک‌ها و چینی‌ها بودند و حتی آمارهایی که اروپایی‌ها منتشر می‌کردند تصریح داشت که از اسلام گرایان این کشورها هم وارد ترکیه شدند و ترکیه به هر حال ممکن است بر بخشی از آن‌ها نظارت کافی نداشته باشد.

وی با اشاره به اینکه عملیات نظامی ترکیه شکافی در روابط ترکیه و اروپا ایجاد کرده و شاید اولین بروز آن این باشد که بعضی از کشورهای اروپایی که از جمله فروشندگان تسلیحات به ترکیه بودند، اعلام کردند که آن را متوقف می‌کنند، گفت: تا این لحظه پنج کشور فرانسه، آلمان، هلند، فنلاند و نروژ که برای ترکیه اهمیت داشتند، اعلام کردند فروش تسلیحات به ترکیه را متوقف می‌کنند. ضمن اینکه این حمله پیوستن آتی ترکیه را به اتحادیه اروپا باز هم برای مدت طولانی‌تر به تاخیر می‌اندازد، به طوری که موضوع فشار به ترکیه به شکل مستقل در اجلاس وزیران خارجه اتحادیه اروپا مطرح شد.

این تحلیلگر مسائل ترکیه ضمن تاکید بر اینکه آواره شدن تعداد بیشتری از جمعیت در سوریه مشکلات بزرگ‌تری برای جامعه بین‌المللی ایجاد می‌کند، اظهار کرد: این مسئله نه فقط برای سوریه و ترکیه، بلکه برای سایر کشورها و سازمان‌های بین‌المللی مشکلاتی ایجاد خواهد کرد. حتی این موضوع می‌تواند در مهاجرت کردها از این منطقه به سمت اروپا نیز تاثیرگذار باشد. شاید یونانی‌ها هم به عنوان یکی از همسایگان ترکیه نگران ورود بیشتر مهاجران به خاک خود و آب‌های مدیترانه باشند که در این هشت سال یکی از معضلات بزرگ دولت یونان بوده است.

وی توضیح داد: برخی از کشورها از ورود این پناهندگان و مهاجران برای مقاصد سیاسی و یا قومی خاص استفاده می‌کنند و می‌خواهند از آن‌ها به عنوان ابزارهای سیاسی بهره‌برداری کنند. سکونت اجباری برخی از این عرب‌ها و یا ترک‌ها در این منطقه امن، قاعدتا می‌تواند عامل نگرانی بسیاری از کشورهای اطراف ترکیه از جمله سوریه باشد. این نگرانی وجود دارد که ترکیه می‌خواهد بخشی از این جمعیت را با اجبار یا با بسته‌های تشویقی به این منطقه منتقل کند.

فاضلی با تاکید بر اینکه سوریه کشوری با مرزها و جایگاه منطقه‌ای مشخص است و هرگونه عملیات نظامی علیه آن باید تجاوز به کشور مستقل تلقی شود، خاطرنشان کرد: سازمان ملل و شورای امنیت باید بیشتر به این مسئله توجه کنند، چرا که این اقدام تجاوز به یک کشور مستقل محسوب می‌شود و در نهایت این خود سوریه است که مشکلات مرزهای شمالی خود را حل خواهد کرد و تجاوز ترکیه در این منطقه توجیه‌پذیر نخواهد بود.

وی در عین حال ورود هزاران مهاجر به این منطقه امن را طولانی مدت ندانست و گفت: با این اقدام ترکیه ممکن است منطقه دچار آسیب‌ها، درگیری و تنش‌های بیشتری شود. قطعا مردم و ارتش سوریه برای حفظ جایگاه خود و از طرق مختلف تلاش خواهند کرد که این متجاوزان را از کشور خود بیرون کنند. تاریخ ثابت می‌کند که تجاوز ترکیه و ابتکار جدیدی که آقای اردوغان در این رابطه داشته، درست است که ممکن است یک بازی و تاکتیک جدید باشد، اما ماندگار نخواهد بود.

فاضلی با بیان اینکه رسانه‌های اروپایی کمتر به موضوع درد و رنج مردم سوریه با آواره شدن صدها هزارغیرنظامی و همچنین ناسازگاری آن با معیارهای اخلاقی و انسانی جهان معاصر پرداختند، گفت: باید دید اروپایی‌ها که به موضوعات حقوق بشری در سایر نقاط جهان واکنش نشان می‌دهند، واکنش فوری به آن نشان خواهند داد یا خیر و اینجاست که دموکراسی اروپایی یک بار دیگر مورد آزمون قرار می‌گیرد.

وی افزود: این اقدام ترکیه می‌تواند نوعی نسل کشی قومی ارزیابی شود، چرا که توپخانه‌های ترکیه می‌خواهند این منطقه را خالی از سکنه کنند و نیروهای طرفدار خود را که به نظر می‌رسد بخشی از اعراب و ترک‌ها هستند در آنجا مستقر کنند.

فاضلی در ادامه در ارزیابی از دستاوردهای ترکیه با این اقدام نظامی خاطرنشان کرد: هیچ کشوری در جهان نیست که تجاوز به خاکش را تحمل کند و سوریه هم در درازمدت کشورش را از هرگونه اشغال پاک خواهد کرد، اما در مورد اینکه این کار به زودی امکان پذیر باشد یا در طولانی مدت اتفاق بیفتد، باید منتظر تحولات آتی بود و با توجه به رایزنی‌هایی که صورت می‌گیرد در هفته‌های آینده پاسخ به آن روشن می‌شود.

وی تاکید کرد: حمله ترکیه به خاک سوریه قطعا عامل ایجاد بی‌ثباتی و تنش در منطقه خواهد بود و شرایط را پیچیده‌تر خواهد کرد. همان طور که تعدادی از کشورهای عرب خاورمیانه مواضع منفی در قبال ترکیه داشته‌اند و مواضع آن‌ها در روزهای اخیر چندان به نفع ترکیه نیست و تا حدودی در میان آن‌ها تنها مانده است.

او در عین حال گفت: تاریخ یکصد ساله ترکیه نشان داده که آن‌ها به سرعت عقب نشینی نخواهند کرد. نمونه آن اشغال بخشی از خاک یکی از همسایگانشان است که با وجود اینکه سازمان ملل آن را محکوم کرده و دهه‌ها است که مذاکرات و گفتگوهای صلح برای عقب نشینی نیروهای ترکیه از این منطقه صورت گرفته، ترکیه هنوز در این بخش حضور دارد و هیچ عقب نشینی در این رابطه صورت نداده است، به طوری که این موضوع موجب شکافی در جهان اسلام شده است.

فاضلی درباره آثار امنیتی فرار داعشی‌ها از اردوگاه‌هایی که در آن حبس بودند و نگرانی اروپا در این رابطه نیز گفت: بازگشت اعضای داعش که قبلا در اروپا بودند، موجب نگرانی بسیاری از این کشورها شده است. مواردی را در کشورهایی مانند اسپانیا و بعضی دیگر از کشورهای اروپایی شاهد بودیم که آن‌ها را دستگیر کردند و با توجه به جرائمی که مرتکب شده بودند، مجازاتی در نظرگرفتند و یا در قرنطینه‌هایی حبس کردند. بخشی از آن‌ها هم به کشورهایشان برگشتند. ما جزئیات امر را درباره اینکه چگونه آن‌ها از زندان فرار کردند، نمی‌دانیم؛ اما ممکن است مزاحمت‌هایی مجددا برای سوریه ایجاد کنند و یا برای کشورهایی مانند عراق مشکلاتی را سبب شوند.

وی درعین حال گفت: به نظر می‌رسد مشکل داعش در درجه دوم اهمیت است و مسائل دیگر برای ترکیه و یا آمریکایی‌ها اهمیت بیشتری دارند. البته دیگر تعداد زیادی از داعشی‌ها باقی نمانده‌اند. اطلاعاتی منتشر شده که داعش تعدادی از کردها را به شکل دلخراشی کشته و قاعدتا آن‌ها می‌دانستند که اگر داعش مجددا آزاد شود، اقدامات خشونت بار بیشتری را خواهد داشت که در این روزها شاهد آن‌ها بودیم. این جزو نگرانی‌های اروپایی‌ها هست، اما برای ترکیه و سوریه مسئله مهمتر اشغال نظامی خاک یک کشور مستقل است.

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل در رابطه با اهداف آمریکا در چراغ سبز نشان دادن به ترکیه برای حمله به سوریه توضیح داد: نقشه ژئوپلیتیک جهان در سالها قبل و در اجلاسهای بزرگ بین‌المللی ریخته شده و هیچ کسی قرار نیست این مرزهای مصوب شده اجلاس‌های بین‌المللی را تغییر دهد. شاید اشتباه بزرگ کردها این بوده که همیشه فکر می‌کردند می‌توانند در این منطقه خاورمیانه جای مستقلی داشته باشند. ولی تمام برخوردهای اروپا، روس‌ها و آمریکا نشان می‌دهد که هرگز حاضر به ایجاد چنین کشور مستقل جدیدی نخواهند بود که نمونه آخر آن جریاناتی بود که در عراق رخ داد و بخش کردنشین مجبور شد در نهایت در چارچوب دولت عراق به فعالیت خود ادامه دهد. آنجا هم آمریکا نقش و جایگاه زیادی داشت، اما هرگز نتوانست و به خود اجازه نداد که کشور مستقلی را  ایجاد کند.

وی اضافه کرد: نکته دیگر اینکه آمریکا با ترکیه روابط مهم استراتژیک در دهه‌های اخیر داشته و دارد و این ربطی به کودتاهای گذشته ترکیه هم ندارد. شواهد نشان می‌دهد که هر دولتی که در ترکیه برسرکار بیاید آنچنان به آمریکا وابسته است که نمی‌تواند هیچ چیزی را تغییر دهد. صرفا یک شعارهای سطحی و برای مصرف داخلی ارائه خواهد داد، اما قدرت تصمیم گیری و یا ایستادگی در مقابل آمریکایی‌ها را نخواهد داشت، و ترامپ در حمله ترکیه به سوریه چراغ سبزی به ترکیه داده است، لیکن اردوغان بایستی هوشیار باشد که این دامی از سوی آمریکا برای تضعیف اقتصاد، ارتش و دولت ترکیه و در راستای منافع رژیم صهیونیستی می باشد.

فاضلی یادآورشد: در نهایت این کردها هستند که یک بار دیگر توسط آمریکایی‌ها تنها گذاشته شدند و به تعبیر خودشان یک بار دیگر از پشت خنجر خوردند که این موضوع نشان می‌دهد آمریکا برای اینکه منافع بزرگتر خود را حفظ کنند حاضرند اقوام و نژادهای کوچک را قربانی منافع خود کنند. این روزها کلمات و گفتارهایی را از سوی آمریکایی‌ها می‌شنویم که بسیار تاسف برانگیز است که کردها ما را در جریان فلان حادثه تنها گذاشتند! این اظهارات نشان می‌دهد آن‌ها به دنبال منافع بزرگتر و وسیع تری هستند.

وی در پایان با بیان اینکه برخورد روسیه در این حوادث جای تامل بسیار دارد گفت: ترکیه به همان اندازه که برای آمریکا اهمیت دارد برای روس‌ها هم مهم است، اما در این رویداد هر دو این کشورها نشان دادند که سعی می‌کنند با احتیاط و به نرمی با ترکیه برخورد داشته باشند، چرا که هر دو منافعشان در نزدیکی با دولت اردوغان و ترکیه است. اگر آمریکا یکی از بزرگترین فروشندگان سلاح به ترکیه از دهه‌های قبل است روسیه هم با فروش موشکهای اس 400 به ترکیه تلاش دارد جایگاه جدید برای خود دست و پا کند. درست است که روسیه در این بازی ژئوپلیتیک جدید این منطقه روابط خوبی با ایران و سوریه و عراق دارد اما به نوعی دست ترکیه را در تجاوزات اخیر باز گذاشته اند. طنز تاریخ اینجاست که در دیدار نماینده کردها در مسکو روس‌ها ادعا کردند که شما را در این شرایط تنها نمی‌گذاریم، اما تاکنون مردم و کردهای سوریه اقدامی از سوی آن‌ها به جز عبارات دیپلماتیک که معمولا خوب بیان می‌شوند شاهد نبوده‌اند.