جدیدترین مطالب
أحدث المقالات
رویکرد آمریکا در مذاکرات صلح با طالبان
محمدرضا عسگری مورودی – کارشناس مسائل افغانستان
در سالی که گذشت موضوع مذاکره صلح بین گروه طالبان در افغانستان و سایر طرفهای درگیر یا مورد مناقشه در تحولات افغانستان، مانند سالهای گذشته بهعنوان یکی از سوژههای اصلی تحولات این کشور مطرح بود. البته این موضوع به دلیل انعطاف بیشتر طالبان برای انجام مذاکره شرایط ویژهتری داشت. در سال گذشته همچنین شاهد شکلگیری گفتگوهایی در روسیه بودیم و دو دور گفتگو بین نمایندگان یا سران گروههای سیاسی افغان و نمایندگان طالبان به میزبانی مسکو در روسیه برگزار شد.
پیش از آن نیز مسکو میزبان نشستی بود که هیئتی از شورای عالی صلح افغانستان و نمایندگانی از طالبان و برخی کشورهای منطقه در آن حضور داشت و این نشست بهعنوان یک نشست منطقهای صلح با موضوع برقراری ثبات در افغانستان برگزار شده بود. همچنین گفتگوهایی نیز بین نماینده ویژه آمریکا یعنی زلمای خلیلزاد از زمانی که این مسئولیت را برعهدهگرفته با گروه طالبان در قطر در حال پیگیری است؛ این گفتگوها یکی دو دور نیز در امارات انجام شد.
پیش از آنکه خلیلزاد بهعنوان نماینده ویژه آمریکا در امور افغانستان معرفی شود نیز معاون وزیر خارجه آمریکا گفتگوها با طالبان را پیش میبرد؛ اما بهرغم آنکه پنج دور گفتگو بین آمریکا و طالبان طی یک سال گذشته برگزار شده، نتایجی از این گفتگوها به دست نیامده است. البته نماینده ویژه آمریکا ادعا میکند که بین طالبان و آمریکا تفاهم شده که پیشنویسی برای صلح در افغانستان نوشته شود و موضوع خروج تدریجی نیروهای آمریکایی از افغانستان، قطع رابطه گروه طالبان با دیگر گروههای تروریستی، پیوستن آنها به روند صلح و عادیسازی مناسبات طالبان با آمریکا و دولت افغانستان نیز بین طرفین مطرح شده است. درواقع این مسائل ازجمله موضوعاتی است که در فضاهای غیررسمی ازجمله نتایج 5 دور گفتگوهای آمریکا و طالبان ذکر میشود.
در همین حال، نباید فراموش کرد که برخی از بازیگران منطقهای مانند جمهوری اسلامی ایران هم در کمک به تأمین صلح در افغانستان با گروه طالبان نشستهایی را برگزار کردند که این نشستها با اطلاع دولت افغانستان بود. همچنین طی سفری که آقای شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی به کابل داشت این موضوع مجدداً مطرح و بهطور رسمی از سوی جمهوری اسلامی ایران اعلام شد که ایران در حال گفتگو با طالبان باهدف کمک به برقراری صلح در افغانستان است.
در حال حاضر شرایطی بر گفتگوهای صلح افغانستان حاکم است که بخشی از آن در صحبتهای اخیر مشاور امنیت ملی افغانستان که به واشنگتن سفر کرده، مورد اشاره قرار گرفت. وی اشاره میکند که گفتگوهایی که آمریکا با طالبان دنبال میکند به تضعیف دولت افغانستان منجر خواهد شد، چرا که در پنج دور گفتگو بین طالبان و آمریکا، دولت کابل حضور نداشته و این نگرانی وجود دارد که امتیازاتی به نیابت از دولت افغانستان از سوی آمریکا به طالبان داده شود که در تناقض با قانون اساسی و منافع و امنیت ملی افغانستان باشد.
در همین رهگذر سفیر روسیه در کابل اظهارنظر میکند که هرگونه توافقی بین طالبان و آمریکا باید از سوی همسایگان و کشورهای منطقه مورد پذیرش قرار گیرد. درواقع این نگرانی وجود دارد که ممکن است توافقی بین طالبان و دولت آمریکا شکل بگیرد که اساساً با ثبات در منطقه و منافع کشورهای منطقه در تضاد باشد.
از سوی دیگر حمدالله محب، مشاور امنیت ملی افغانستان نیز به برخی نگرانیها اشاره کرده و میگوید بحث دولت موقتی که دولت واشنگتن مطرح میکند ممکن است موجب ایجاد بیثباتی سیاسی در افغانستان شود و دستاوردهای سیاسی در این کشور را به چالش بکشد. آقای محب به این مسئله نیز اشاره میکند که زلمای خلیلزاد خیلی مایل است که از موضوع صلح در افغانستان و برگزاری گفتگوها با طالبان، آرزوهای شخصی خود را محقق کند. در واقع این گمانه مطرح شده که با توجه به اصرار آمریکا درباره نتیجهبخشی گفتگوها با طالبان تا قبل از انتخابات ریاستجمهوری، خلیلزاد از آنجا که یک افغانتبار است و تابعیت آمریکا را دارد مایل است که خود را منجی صلح در افغانستان معرفی کند و با به سامان رساندن گفتگوهای صلح با طالبان، خود را بهعنوان نامزد انتخابات ریاستجمهوری افغانستان مطرح کند.
در این بین بحث دولت موقت نیز در راستای این سناریو تعریف شده است؛ یعنی اساساً دولت موقتی در افغانستان شکل بگیرد که انتخابات ریاستجمهوری را طبق مطالبه طالبان یعنی کنار رفتن دولت فعلی و روی کار آمدن یک دولت موقت، برگزار کند.
درمجموع به نظر میرسد برنامهریزی آمریکا بر این اساس است که با روی کار آمدن دولت موقت، آقای خلیلزاد نامزد ریاست جمهوری شود و با توجه به لابیهایی که این کشور طی یک سال گذشته با برخی از جریانهای سیاسی و قومی در افغانستان داشته، او بهعنوان چهرهای که صلح در افغانستان را به ارمغان آورده بر مسند ریاستجمهوری در افغانستان تکیه بزند.
تقویت این گمانه و انگاره در فضای سیاسی و اجتماعی افغانستان بهشدت کنشگران حوزه سیاست در این کشور و مقامات فعلی دولت وحدت ملی را نگران کرده ازاینجهت که ممکن است منافع، امنیت و قانون اساسی افغانستان در مسیر سیاستهای جاهطلبانه آمریکا و تحقق آرزوهای شخصی خلیلزاد ذبح شود.
بنابراین با توجه به شرایط فعلی، اگرچه قرار است در روزهای آینده لوییجرگه افغانستان شکل بگیرد که گفته شده گروه طالبان نیز به این نشست بزرگان افغان دعوت خواهد شد، اما چشمانداز گفتگوهای صلح با طالبان ازاینجهت که این گروه بارها اعلام کرده تا زمان خروج نیروهای خارجی از افغانستان با دولت مذاکره نخواهد کرد، خیلی روشن نیست. در نهایت با توجه به اینکه طالبان، تصمیمگیرنده اصلی در دوگانه جنگ و صلح در افغانستان است به نظر میآید که گفتگوهای واشنگتن و طالبان در خصوص موضوع صلح در افغانستان پیگیری خواهد شد، اما بعید به نظر میرسد که طالبان بپذیرد در شرایط فعلی و با توجه به پایداری متغیرهای تأثیرگذار بر فضای سیاسی، امنیتی و اجتماعی افغانستان با دولت وحدت ملی وارد گفتگو شود.
0 Comments