ترکیه، جدی ترین رقیب ایران در عراق
جعفر قنادباشی- کارشناس مسائل غرب آسیا
هرچند ائتلاف سعودی از زمان برگزاری نشست استکهلم تاکنون بهعناوینمختلف و از طرق گوناگون، اقداماتی را برخلاف روند برقراری آتشبس صورت داده و از بخش فراوانی از مفاد توافق بهطور آشکار و پنهان عدول کرده است، ولیکن فضا و شرایط موجود سیاسی، مقامات ریاض و ابوظبی را واداشته است تا گامهایی هرچند ناچیز در مسیر اجرای توافقات استکهلم بردارند؛ لذا از این نظر میتوان گفت که توافق آتشبس در حال حاضر بهرغم همه کارشکنیها در مسیر اجرا قرار گرفته است.
البته چنین امری را باید از یکسو نتیجه اقدامات جنبش انصار الله در اجرای مفاد توافق استکهلم دانست (این اقدام انصار الله موجب افزایش مطالبات جهانی از ائتلاف سعودی است) و از سوی دیگر پیدایش چنین شرایط مساعدی برای اجرای توافقنامه آتشبس را باید از اقدامات سازمان ملل بهمنظور تحقق برخی از مفاد توافق استکهلم ازجمله تبادل اسرا و همچنین استقرار نیروهای ناظر در بندر الحدیده به شمار آورد.
این در شرایطی است که اکنون فضا و شرایط بینالمللی برای ادامه و استقرار تجاوز زمینی و حملات هوایی ائتلاف سعودی بههیچوجه آماده نیست؛ بهخصوص که مخالفتها با ادامه جنگ یمن به درون و بهویژه به سطوح سیاسی تعمیم پیداکرده و از این لحاظ حامیان غربی ائتلاف سعودی را به تأکید بر ضرورت توافقنامه آتشبس واداشته است.
البته ائتلاف سعودی نیز با توجه به شکستهای پیدرپی در عرصههای زمینی، هوایی و دریایی، تمایل چندانی به استمرار و ادامه جنگ ندارد و آنچه سبب میشود تا بر ضرورت ادامه جنگ تأکید کند، وجود این امید است که پیش از خاتمه عملیات میدانی به حداقل امتیازاتی دست پیدا کند. به هر ترتیب بر اساس توافق استکهلم و بهمنظور تبادل هزاران اسیری که در اختیار طرفین است، مذاکراتی طراحی شده که در امان پایتخت اردن برگزار شد. در این نشست دو روزه مسئله توافق تبادل اسرا و بازداشتشدگان مورد بررسی قرار گرفت.
از سوی دیگر سازمان ملل متحد در خصوص اعزام یک گروه از ناظران بینالمللی برای استقرار در الحدیده تصمیماتی اتخاذ کرده که این مسئله نیز از میزان شکنندگی آتشبس کنونی میکاهد.
در این بین درحالیکه ائتلاف سعودی در دیگر عرصههای میدانی به جز الحدیده به عملیات نظامی و کشتار غیرنظامیان ادامه میدهد، راههای ارسال مواد غذایی و دارو به یمن هنوز گشوده نشده و مشکلات ناشی از مسدود بودن راه ارسال مواد غذایی جنبش انصار الله را در موقعیت دشواری قرار داده، ولیکن درمجموع شرایط کنونی در مقایسه با شرایط قبل از آتشبس، شرایط مساعدتری است و مردم یمن میتوانند از آن برای ادامه مقاومت در برابر متجاوزان بهرهبرداری کنند.
پیدایش چنین شرایطی به فضای بینالمللی موجود و مخالفتهای جهانی با جنگ یمن بازمیگردد؛ یعنی همان شرایطی که میتواند چشمانداز امیدبخشی را در برابر مردم یمن آنهم بعد از نزدیک به 4 سال جنگ تمامعیار ترسیم کند.
لذا یک سناریو درباره آینده تحولات یمن این است که اگرچه اهمیت استراتژیک یمن و جایگاه بسیار کلیدی آن در باب المندب، موجب از میان رفتن کامل مزاحمتهای بینالمللی و منطقهای نمیشود، ولیکن به هر ترتیب جبهه متجاوزان در شرایطی نیست که بتواند بیش از این به جنایات خود در یمن ادامه دهد. البته سناریوی دیگر که بهشدت موردتوجه ائتلاف منطقهای و کشورهای غربی قرار گرفته، کوشش برای تقسیم و تجزیه یمن است؛ آنهم با این هدف که دولتی قدرتمند و مردمسالار در کنار مرزهای پادشاهی سعودی برپا نشود و بتوانند از رقابتهای موجود بین بخشهای تجزیهشده بهعنوان عاملی برای تضعیف بیشتر یمن بهرهبرداری کنند.
بااینحال خوشبینانهترین سناریو در این خصوص، فراهم شدن زمینههای برگزاری همهپرسی و انتخاباتی است که همه مردم یمن در آن مشارکت کنند و به برپایی یک نظام مردمسالار و مقتدر که تمامی بخشهای یمن را نمایندگی میکند، رأی دهند.
0 Comments