أحدث المقالات
آنچه کمتر درباره آینده اقلیم کردستان گفته شده
جعفر قنادباشی/ کارشناس مسائل خاورمیانه
این در حالی است که به نظر میرسد بارزانی و دیگر افرادی که به دنبال تحقق همهپرسی استقلال بودند، خیلی توجهی به مشکلات داخلی، منطقهای و بینالمللی ناشی از برگزاری همهپرسی و پیامدهای بسیار منفی آن نداشتهاند. در خصوص تبعات منطقهای و بینالمللی این همهپرسی بحثهای زیادی صورت گرفته است و شاید کمتر به مشکلات و پیامدهای منفی داخلی اقلیم بعد از استقلال اشاره شده باشد.
باید توجه داشت که این همهپرسی و استقلال(که البته هنوز زمان اعلام آن مشخص نیست) مشکلات زیادی را در حوزههای اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و حتی مذهبی برای منطقه کردستان و کردهای عراق در پی خواهد داشت که اختصارا به برخی از آنها اشاره میشود:
- تشکیل یک واحد سیاسی و یک کشور بر پایه قومیت و زبان، در واقع به معنی احیای شیوههای قرون گذشته در برپایی کشورها و بازگشت به شیوههایی است که تنها عقبماندهترین کشورها و کمسوادترین جوامع ( عمدتاً در آفریقا ) شاهد آن هستند. لذا اطلاع و آگاهی تدریجی مردم کُرد از این موضوع، اعتماد به نفس آنها را از میان میبرد و در میانمدت، موجب سرافکندگی آنان خواهد شد؛ امری که قاعدتا تبعات ناشی از آن میتواند زمینهساز اغتشاشات پیش بینی نشده در اقلیم کردستان باشد.
- باتوجه به ویژگیهای جغرافیایی اقلیم کردستان و ناحیهای که در آن قرار گرفته که مهمترین شاخصه آن نیز کوهستانی بودنش است؛ ساکنان کُرد این اقلیم به سمت و سوی برپایی کشوری حرکت خواهند کرد که به دریا راه نخواهد داشت و در صورت تحریم کشورهای همسایه، محصور در خشکی خواهد بود. با توجه به رویکردی که سران اقلیم کردستان در نحوه برپایی این واحد سیاسی و برگزاری همهپرسی اتخاذ کردهاند، هیچ یک از کشورهای همسایه شامل ترکیه، ایران، سوریه و همچنین خود عراق حاضر نخواهند بود تا این واحد سیاسی جدید از راههای ترانزیتی و بنادر آنها بهرهبرداری کند. این در حالی است که حمل و نقل هوایی نیز نه تنها شیوه مناسبی برای تمام مراودات اقتصادی و تجاری نخواهد بود، بلکه برای مردم این منطقه بسیار پرهزینه و گران تمام خواهد شد. حتی از طریق هوایی نیز این کشورها این حق را دارند که اجازه استفاده این واحد سیاسی احتمالی از فضای کشورشان را ممنوع کنند و اجازه پرواز هواپیماهای کردستان را از مرزهای هواییشان ندهند. همچنانکه ترکیه، عراق و برخی دیگر از کشورها محدودیتهایی را در استفاده از مرزهای هواییشان ایجاد کردهاند. دولت عراق نیز به اقلیم اخطار داده است که کردها اجازه استفاده از 3 فرودگاه مستقر در منطقه کردستان را ندارند و اقلیم باید آنها را به دولت مرکزی واگذار کند. هیئت دولت عراق اعلام کرد که اگر فرودگاهها و ورودیهای هوایی کردستان عراق تحت کنترل دولت مرکزی عراق در نیاید، پروازهای بین المللی در کردستان را ممنوع اعلام خواهد کرد. از دیگر سو در پی مخالفت وزارت حمل و نقل منطقه کردستان عراق با دستور بغداد مبنی بر تحویل اداره فرودگاههای بینالمللی اربیل و سلیمانیه به دولت مرکزی، بغداد نیز اعلام کرده که هشدار درباره اجرای قانون ممنوعیت پروازهای بینالمللی را اجرا خواهد کرد. استمرار چنین شرایطی در بلندمدت می تواند تبعات اقتصادی شدیدی را برای کردستان عراق به همراه داشته باشد و دولت و ملت آن را برای ادامه زندگی با سختی های عدیده مواجه نماید.
- زیان دیگری که متوجه قوم کرد است وارد شدن به عرصه برپایی یک واحد سیاسی خاص است که قاعدتا و با توجه به نگرش قومی، نخواهد توانست همسایگانی همسو با خود را که بتواند با آنها مراوده تجاری و فرهنگی داشته باشد، در کنار خود حفظ کند. چرا که این مرزها مانع از تبادل فرهنگی مثبت میان جوامعی است که از نظر فرهنگی و تاریخی دارای اشتراک هستند. یعنی وقتی کشوری بر اساس قومیت ایجاد شود، مراودات فرهنگی با آن کشور بسیار مشکل خواهد شد و خود به خود نوعی گسست در تبادل فرهنگی صورت میگیرد.
- بحث پیوند زدن سرنوشت قوم کرد به رژیم منفوری که نه تنها نزد دولتهای منطقه بلکه نزد ملتهای منطقه نیز در مرتبه پستترین رژیمها قرار دارد، از جمله مشکلات پیشروی کردهاست. این به منزله پیوند خوردن با رژیمی است که در سازمان ملل متحد نیز در انزوا قرار دارد و این طبیعتا به نفع قوم کرد خود نخواهد بود که در دیدگاه دو میلیارد مسلمان، رژیم اسرائیل به عنوان حامی آنها معرفی شود.
- تاکید بر شیوه همهپرسی برای برقراری استقلال و حرکت در این مسیر در شرایطی که همه کشورهای جهان با آن مخالف هستند سابقه خوبی از کردها در اذهان عمومی مردم جهان برجای نخواهد گذاشت.
- بنابر ادعای مقامات کرد، حدود 77 درصد مردم به استقلال کردستان رای مثبت دادهاند، اما بدون شک این استقلال مخالفانی نیز دارد و طبیعتا وجود مخالفان تشکیل واحد سیاسی مستقل، همواره هم برای مردم و هم دولت در حال تشکیل، مشکلاتی را بوجود خواهد آورد.
- گفته میشود مقامات دینی در کردستان و به خصوص کسانی که با مساجد این اقلیم رفتوآمد بیشتری دارند از هم اینک با اشاره به آیات قرآنی در خصوص ممنوعیت ارتباط با قوم یهود و با اشاره به تصویری که آیات قرآنی از یهود ارائه میکند، نارضایتی خود را از پیوند میان اتحادیه میهنی کردستان و شخص بارزانی با اسرائیل ابراز داشتهاند. مسئلهای که با توجه به گرایشات اسلامی مردم کردستان میتواند دامنه وسیعتری پیدا کند، جمعیت بیشتری را دربرگیرد و آغازگر مناقشه بزرگتری باشد.
- اقلیم کردستان دارای یک ساختار سیاسی معیوب، اصلاح نشده و وابسته است که در حال حاضر عیوب آن و نارضایتیهای شدید از آن در هیجانات ناشی از استقلالطلبی پنهان شده است. حتی برخی بر این اعتقادند که یکی از علل اصرار بارزانی بر ضرورت اجرای همهپرسی، کوشش برای بهرهوری از آن با هدف سرپوش گذاشتن بر فساد و ناکارآمدی این ساختار اداری است. روشن است که با فروکش کردن هیجانات احتمالی، عیوب این ساختار بیشتر آشکار خواهد شد و فرا رسیدن دوران سهمخواهی، زمینهساز مناقشات فلجکنندهای در کردستان خواهد بود.
- یکی از پایدارترین زیانهایی که به مردم کرد ساکن در اقلیم کردستان وارد میشود از ناحیه اصالت بخشیدن به زبان و قومیت است؛ چرا که محوریت این دو مقوله، بر پایه یک واحد سیاسی و ایجاد بنای مستقل بر اساس آن به معنی تحریک دیگر اقوام و زبانهایی است که در آن منطقه و به خصوص در همسایگی این واحد سیاسی قرار دارند. به این مفهوم که قاعدتا اقوام ترکمن و عرب زبان که در عراق یا در سوریه و ترکیه زندگی میکنند، در واکنش به محور قرار گرفتن زبان کردی و قوم کرد، درصدد امتیازگیری برخواهند آمد و به طور متقابل کوشش خواهند کرد تا آنها نیز در این صحنه دارای سهم ویژهای باشند. این به مفهوم فراهم شدن زمینههای یک مناقشه عمیق، دائمی و مناقشهای خواهد بود که مهار آن توسط سیاستمداران به هیچ وجه ممکن نیست.
- اگر این نوع امتیازگیری در کردستان عراق را با کوششهایی که در برخی کشورهای اروپایی برای تمرکز قدرت و توزیع صحیح قدرت در چارچوب تمامیت ارضی صورت میگیرد، مقایسه کنیم، متوجه میشویم که روند جاری در اقلیم کردستان عراق چقدر زیانبخش است.
در مجموع باید گفت رویکردی که کردها در برپایی این کشور اتخاذ کردهاند در حالی که همه مجامع و کشورهای جهان به جز رژیم صهیونیستی مخالف آن هستند نه تنها زیانهای کوتاه مدت بلکه ضررهای منفی در میان مدت و بلندمدت برای قوم کرد به دنبال خواهد داشت.
0 Comments