جدیدترین مطالب
أحدث المقالات
دلایل حمایت اروپا از حفظ برجام
علی خرم *
اما در دوره حسن روحانی شاهد بودیم که با در پیش گرفتن سیاست تشنجزدایی، تیم هستهای ایران که تیم حرفهای و کاربلدی بود، توانست موفق شود و کار به نتیجه رسید. توافق برجام از آن جایی که به امضای ایران و 6 عضو گروه 1+5 رسیده و هم اینکه توسط قطعنامه شورای امنیت در فصل هفتم منشور مورد حمایت قرار گرفته، تعهد حقوقی برای همه اعضا بوجود آورده است. لذا اگر امروز مشاهده میکنیم که اروپاییها سفت و سخت پای برجام ایستادهاند و به آن ادامه میدهند به این دلیل است که به عنوان یک تعهد حقوقی به آن نگاه میکنند. انگلیس، آلمان و فرانسه معتقدند برجام، عهدنامهای است که به امضای آنها رسیده لذا اگر این کشورها امروز آن را نادیده بگیرند فردا دیگر کشورها به اروپا اعتماد نخواهند کرد و میگویند که آنها توافقی را لغو کردهاند که امضایش کرده بودند و قطعنامه شورای امنیت نیز پشت آن بود. بنابراین آنها جدای از ایران و آمریکا نگران تعهد حقوقی خودشان هستند. این نخستین عاملی است که میتواند به عنوان دلیل تلاش اروپاییها برای حفظ برجام از آن نام برد.
از سوی دیگر وقتی که باراک اوباما، رئیس جمهوری پیشین آمریکا، رهبری مذاکرات هستهای را برعهده گرفت، اروپاییها نیز موافقت کردند و با آنها پیش رفتند. اما زمانی که اوباما از کاخ سفید خارج شد و دونالد ترامپ جایگزین او شد، دریافتند که ترامپ، شخصی نیست که رهبری این کار را برعهده بگیرد و توافق هستهای را نیز مانند بسیاری از توافقهای آمریکا با دیگر کشورها احتمالا زیر پا خواهد گذاشت. از طرف دیگر مشاهده میکردند که عملکرد ترامپ در قبال کره شمالی باعث شد که این کشور در عوض آنکه مرعوب شود و به سمت توافق گام بردارد، بیشتر به سمت فعالیتهای هستهای و موشکی حرکت کرد. لذا از نظر کشورهای اروپایی، این عملکرد رئیس جمهور آمریکا نه تنها نتیجه مثبت نداشته بلکه کاملا منفی ارزیابی میشود. لذا از نظر آنها در مورد ایران نباید این عملکرد تکرار شود. همچنانکه فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در سخنانی گفت که “ما نمیخواهیم یک کره شمالی دیگر بهوجود آید.” البته این صحبتها از سوی مقامات غربی در حالی مطرح میشود که ایران بارها گفته به سمت ساخت سلاح هستهای نخواهد رفت.
در عین حال اروپا با بررسی چندین دهه روابط با آمریکا به این نتیجه دست یافته که طی این سالها پیروی کردن از آمریکا هیچ بهره و فایدهای برای آنها نداشته است. درواقع آنها دریافتند مطرح کردن ادعاهایی همچون ارتباط ایران با گروههای تروریستی یا دیگر مسائل برایشان هیچ منفعتی ندارد بلکه باید خودشان منافعشان را رقم بزنند. لذا اروپاییها در یک جمعبندی کلی به این نتیجه رسیدند که اگر با ایران همکاری کنند هم ممکن است بتوانند روی این کشور تاثیر بگذارند و هم میتوانند ایران را در کنار خود داشته باشند.
از این رو، آنها در رابطه با مسائل هستهای راه خود را از آمریکا جدا کردند و میخواهند به همکاریشان با ایران ادامه دهند. به همین خاطر بود که زمانی که دونالد ترامپ پایبندی ایران به توافق هستهای را علیرغم گزارشهای مثبت آژانس بینالمللی انرژی اتمی قبول نکرد، انگلیس، آلمان و فرانسه بیانیهای صادر و اعلام کردند که میخواهند همچنان به توافق با ایران ادامه دهند و پایبندی تهران به تعهداتش را نیز اعلام کردند.
از نظر اقتصادی نیز در حال حاضر منافع اروپا در گرو ارتباط با ایران است. این در حالی است که واشنگتن مایل است مطابق میل خود روابط کشورهای اروپایی با دیگر کشورها را رقم بزند. به عنوان مثال آمریکا خواهان آن است که هر زمان تحریم کرد، اروپا نیز همکاریهایش با ایران را متوقف کند و منافع اقتصادی اش را نیز از دست بدهد. بنابراین به لحاظ اقتصادی هم پیروی از آمریکا برای پایتختهای اروپایی منفعت به همراه ندارد. همچنین در حال حاضر آمریکا به واسطه نفت شیل از واردکننده در حال تبدیل به صادرکننده نفت است در شرایطی که اروپاییها همچنان واردکننده انرژی هستند و به کشورهای مختلفی نیاز دارند.
با در نظر گرفتن مجموعه این موارد، از آنجایی که کشورهای اروپایی در دوره دونالد ترامپ دریافتهاند که خودشان باید به دنبال منافعشان باشند، حفظ برجام برای آنها اهمیت ویژهای پیدا کرده است و با در نظر گرفتن مجموعه منافع سیاسی، اقتصادی و امنیتی حاصل از توافق با ایران به دنبال تداوم آن هستند.
کارشناس مسائل بینالملل*
0 Comments