جدیدترین مطالب
یک گام تا تشکیل کشور فلسطین ؟!
أحدث المقالات
عراق پسا-داعش و انتخابات پیش رو
سیامک کاکایی – کارشناس مسائل عراق
بسیاری معتقدند که انتخابات سال آینده عراق برآیندی از روند تحولات یک سال گذشته این کشور است. در این میان احتمالا گروههای جدیدی شکل خواهند گرفت یا برخی از این گروهها به انحاء مختلف با ترکیبهایی که در ساختار و چینش افراد وجود دارد خود را تقویت خواهند کرد. به نظر میرسد که آرایش سیاسی عراق در انتخابات سال آینده به شکلی تغییر خواهد کرد که این مسئله تحتتاثیر چند عامل مهم قرار دارد. عامل نخست، مسائل امنیتی و شرایط عراق بعد از داعش است. دولت کنونی عراق و به ویژه نخستوزیر آن کشور تلاش دارد که برای سامان دادن به شرایط سیاسی که در آن قرار دارند، بهره لازم را ببرد. لذا این احتمال وجود دارد که نخستوزیر عراق در انتخابات پیشرو با اشاره و بهرهگیری از مساله مقابله با داعش و کردستان عراق به اشکالی درصدد حفظ قدرت باشد. ممکن است این مسئله در احزاب و گروههای سیاسی عراق تغییراتی ایجاد کند. همچنین افرادی مانند نوری مالکی نیز احتمالا تلاش خواهند کرد ائتلاف خود را سامان دهند. در کنار آن، در میان گروههای دیگری مانند گروه مقتدی صدر و گروهی که جدیدا از مجلس اعلا جدا و توسط حکیم تاسیس شده نیز احتمالا رقابت سیاسی وجود خواهد داشت.
لذا به نظر میرسد نخستوزیر کنونی عراق در پی آن است که بتواند محور برخی تحولات قرار بگیرد تا در قدرت باقی بماند. اما نباید رفتار دیگر بازیگران شیعی چون مقتدی صدر را نادیده گرفت زیرا آنها نیز وزن سیاسی-اجتماعی خاص خود را دارند.
در میان جناح و گروههای اهل سنت بحثهای دیگری مطرح است؛ نخست آنکه در سالهای اخیر عمده استانهای سنی نشین تحتتاثیر عملیات و حملات داعش قرار گرفته و این مسئله در بافت اجتماعی این مناطق تاثیر خود را برجای گذاشته است. بنابراین چگونگی ساماندهی گروههای اهل سنت در انتخابات پیشرو موضوع مهمی است. این مسئله سبب شده که برخی از گروهها بحث ضرورت تعویق انتخابات را مطرح کنند تا بتوانند به یک انسجامی برسند. از سوی دیگر در بین جریانات و گروههایی که سعی میکنند یک نگاه فرامذهبی داشته باشند. شخصی مانند ایاد علاوی که در ائتلاف او پیشتر هم اهل سنت قرار داشتند هم شیعیان، تلاش میکند از وضع موجود به منظور ایجاد نوعی هماهنگی با گروههای اهل سنت و کردها گام بردارد. چنانچه جریان علاوی بتواند خود را بازیابی و بازتعریف کند، شاید در انتخابات پیشرو تبدیل به یک وزنه سیاسی شود.
در میان گروههای اهل سنت، این انتظار وجود دارد که بتوانند با بهرهگیری از وضعیت جدید وزن خود را در ساختار سیاسی تغییر داده و بهبود بخشند و این احتمال وجود دارد که گروههای اهل سنت نیم نگاهی به پست مهم ریاست جمهوری داشته باشند. پستی که در سه دوره گذشته در اختیار کردها بوده است.
آخرین جریان از گروههای سیاسی که بررسی و تحلیل آن قابل تامل است گروههای کرد هستند. درواقع شرایطی که بعد از همهپرسی جدایی کردستان عراق پیش آمد بر بافت سیاسی این منطقه تاثیراتی برجای گذاشته است. به رغم تحولات پیشآمده همچنان برخی جریان های سیاسی کرد مانند حزب دمکرات از شیوه سنتی خود تبعیت میکنند، اما در مقابل احتمالات مربوط به تغییرات در سطوح و فرآیند کلی حزبی در کردستان عراق اجتنابناپذیر است.
از دیگر سو، جریانهایی که به دنبال همهپرسی کردستان عراق پیش آمدند، میتواند بر چگونگی تعاملات گروههای کردی، گفتگوها با دولت بغداد، میزان و نحوه مشارکت آنها در انتخابات پیشرو و نحوه تقسیم پستها و سهم جریانات در دولت آینده عراق تاثیر بگذارد. لذا میتوان پیشبینی کرد که انتخابات سال آینده به لحاظ شیوه، اجرا و ترکیب آن با انتخابات پیشین تفاوت داشته باشد. چرا که شرایط عراق هم به لحاظ پایان دادن به داعش و هم بحث همهپرسی اقلیم کردستان عراق تغییر کرده است و بازیگران داخلی اکنون با مطالبات جدیدی به روند تحولات کشور نگاه میکنند. در این میان روند گذار عراق به شرایط جدید، بازسازی و سرمایهگذاریها احتمالا در اولویت برنامههای گروهها و ائتلافات انتخاباتی قرار خواهد گرفت.
در نهایت شرایط پس از داعش در منطقه برای بازیگرانی چون ایران وضعیت جدیدی بوجود آورده است. همچنین نقشی که ایران در مقابله با داعش داشت را اگر بخواهیم در داخل عراق مورد بررسی قرار دهیم بخشی از آن به سیاست جمهوری اسلامی ایران بر ضرورت مقابله با گروه داعش بازمیگردد. در ارتباط با عراق، نفوذ و تاثیری که ایران در این کشور دارد یک بحث بنیادین است و از جنبه مذهبی و فرهنگی یک وضعیت منحصر به فرد برای ایران در مقایسه با دیگر بازیگران منطقه به شمار میرود.
لذا باید به این نکته توجه کرد که احتمالا بازیگران منطقهای چون عربستان سعودی و ترکیه در انتخابات آینده عراق برای کاهش نفوذ ایران تحرکاتی انجام خواهند داد.
0 Comments