اسد حنا در یادداشتی که اندیشکده چتم هاوس آن را منتشر کرد؛ نوشت: یگان های مدافع خلق جنگ علیه داعش را در رقه و شمال سوریه فرماندهی کرده و همزمان مناطقی را برای کسب خودمختاری، تحت کنترل و اداره خود دارند.

در مطبوعات ترکیه، اظهارت متعددی درباره حمله نظامی به عفرین مطرح شد تا اینکه این عملیات بطور جدی در اواسط ژانویه با همکاری ارتش آزاد سوریه آغاز شد که تحت کنترل ترکیه در زمان [عملیات] سپر فرات، در این منطقه مستقر شده بود.

آمریکا نیز همانند روسیه تردیدی در تکذیب حمایت خود از نیروهای کرد سوریه نشان نداد. روسیه نیروهای عملیاتی خود را از منطقه عفرین خارج کرده بود و کارگرانش را از «مرکز آشتی» خود که شعبه ای در شهر عفرین داشت، فرا خواند. اکنون شهر عفرین از نیروهای عملیاتی آمریکا و روسیه خالی است و شهر به عنوان میدان نبرد به گروه های مسلح کرد واگذار شده است تا جنگ خود علیه ارتش ترکیه و اپوزیسیون سوریه را فرماندهی کند.

یگان های مسلح کرد به لحاظ سیاسی و نظامی حمایت بین المللی خود را از دست داده اند، در حالیکه این حمایت ها در دست یابی آنها به قدرت و کنترل مضاعف نقش حیاتی داشت. آمریکا از نظر سیاسی از این یگان ها حمایت می کرد و روسیه هم نیازهای نظامی آنها را تامین می کرد. از این رو، این گروه مجبور است که به تجهیزات نظامی خود در روی زمین اتکا کند. با این حال، این گروه قادر به مبارزه با نیروی هوایی ترکیه و تسلیحات سنگین این کشور نیست.

گزینه های پیش روی یگان های مدافع خلق:

یگان های مدافع خلق تنها دو راه رویارویی یا عقب نشینی را پیش رو دارد. همانطور که نقشه منطقه اطراف عفرین نشان می دهد، تنها مسیر خروج یگان های مدافع خلق از این منطقه، به مناطق تحت کنترل نظام [سوریه] منتهی می شود. دیگر مناطق اطراف عفرین تحت کنترل ارتش آزاد سوریه است که در جبهه ارتش ترکیه می جنگند و از همین رو، نه تنها به نیروهای کرد اجازه عقب نشینی به این سرزمین ها را نخواهد داد، بلکه فشار بیشتری را نیز بر این شهر وارد خواهد کرد.

بدین ترتیب، یگان های مدافع خلق که نمی تواند به هیچ طرفی تحرک داشته باشد، آشکارا منتظر نوعی توافق یا موافقت بین المللی خواهد ماند تا حضور نظامی این گروه در منطقه عفرین را تداوم بخشد.

اگر یگان های مدافع خلق از این منطقه عقب نشینی کند، آشکارا حضور نظامی خود در منطقه جزیره، از جمله حسکه و رقه، را از دست خواهد داد. با این حال، چنین موضوعی به وضوح اتفاق نخواهد افتاد، زیرا تفاهم دوجانبه ترکیه، روسیه، و آمریکا مانع آن است.

آیا چنین توافقی وجود دارد؟

چراغ سبز جنگ عفرین در حالی روشن شد که جنگ سوریه تمام نشده است. برعکس، جنگ عفرین زمانی بروز کرد که نبرد در حومه حماء و ادلب با پیشروی حکومت سوریه و روسیه به سمت ادلب برای دست یابی به فرودگاه نظامی ابو ظهور، در حال تشدید است.

نیروهای ترکیه از این فرودگاه به عنوان پایگاهی نظامی در حومه ادلب استفاده می کردند تا بر مناطق مورد توافق «کاهش درگیری» نظارت – حداقل طبق توافق ترکیه در این موضوع – داشته باشند. با این وجود، نگرانی ترکیه از این فرودگاه بطور ناگهانی پایان یافت، زیرا برخی از واحدهای شورشی مورد حمایت ترکیه از این منطقه خارج شده و به نظام سوریه امکان دادند تا در روز دوم عملیات شاخه زیتون، کنترل این فرودگاه را بدست گیرد. این موضوع حاکی از توافق بین ترکیه و روسیه است که این رویداد را بهم مربوط می سازد.

سناریوهای احتمالی عملیات شاخه زیتون

اکنون روشن است که عملیات عفرین علیرغم ظرفیت وسیع نظامی طرفین، عملیاتی ساده نخواهد بود. با این حال، فعلا در روزهای نخست این نبرد قرار داریم و مناطق کوهستانی دشوار عفرین، برای یگان های مدافع خلق یک مزیت محسوب می شود. همانند جنگ ارتش ترکیه علیه داعش در الباب و جرابلس که به خاطر تراکم جمعیت غیرنظامی در این شهرها بیش از شش ماه طول کشید، ارتش ترکیه در عفرین نیز با مشکل مشابهی مواجه خواهد شد.

این بدین خاطر است که یگان های مدافع خلق در عفرین در بین جمعیت غیرنظامی جا افتاده است، در حالیکه جمعیت آن از جمعیت الباب بسی بیشتر است. طبق برآوردها، جمعیت عفرین، از جمله آنهایی که به سایر بخش های سوریه گریخته اند، تقریبا 600هزار نفر است.

با توجه به روندی که نبردهای عفرین تا به حال طی کرده است، احتمالا ارتش ترکیه و ارتش آزاد سوریه این شهر را به دو منطقه تقسیم خواهند کرد. حمله ای از کریدور شهر اعزاز به غرب عفرین آغاز خواهد شد و این شهر را به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم خواهد کرد.

این موضوع قرار است که مشکل رویارویی در مناطق پرجمعیت غیرنظامی را کاهش دهد، اما عمده جمعیت در بخش جنوبی این شهر و در طرفی باقی می ماند که یگان های مدافع خلق در آن قرار دارند.

یگان های مدافع خلق قادر به ادامه جنگ نخواهند بود زیرا از دو طرف تحت فشار هستند، بطوری که، ارتش آزاد سوریه و ارتش ترکیه از شمال حمله می کنند و همزمان ارتش ترکیه برای محاصره یگان های مدافع خلق و اتمام جنگ، از مناطق غربی و جنوبی ادلب استفاده خواهد کرد.

در نتیجه، یگان های مدافع خلق برای دسترسی به تنها مسیر خروج از این منطقه، نیازمند اجازه روسیه در مسیر ارتش سوریه در اطراف حلب خواهد بود. متعاقبا یگان های مدافع خلق از آنجا می تواند به مناطق اطراف رقه عبور کند که پس از شکست داعش در کنترل آنها بود.

هزینه پیروزی هرچه باشد، ترکیه شکست در این نبرد را نخواهد پذیرفت. زیرا شکست برای وجهه و شهرت حزب حاکم ترکیه از نظر داخلی و بین المللی بازتابی منفی خواهد داشت. یگان های مدافع خلق جناح سوری حزب کارگران کردستان (پ ک ک) است که ترکیه به مدت دهه ها با آن جنگیده است.

شکست ترکیه در برابر یگان های مدافع خلق این پرسش را مطرح خواهد کرد که اگر ارتش ترکیه آن قدر ضعیف است که نمی تواند یگان های مدافع خلق را شکست دهد، پس چطور می تواند با سایر چالش ها و مخاطرات خارجی فراروی امنیت ملی ترکیه مقابله کند؟

روابط یگان های مدافع خلق با دیگر فعالان

یگان های مدافع خلق در مناطق مختلف به ارتش سوریه کمک کرده است؛ از جمله اینکه، آنها به تامین مسیر کمک رسانی به غیرنظامیان و جنگجویان شبه نظامی طرفدار اسد در فوعه و کفریا کمک کرده و همچنین، اسد و روسیه را در نبرد شرق حلب یاری کردند.

علیرغم همه اینها، نظام سوریه قادر به حمایت از یگان های مدافع خلق نیست، زیرا این عمل، نظام سوریه را در تقابل مستقیم با ارتش ترکیه قرار می دهد و اسد فعلا خواهان آن نیست. همچنین، روسیه به اسد اجازه نمی دهد که توافق بین المللی خود با ترکیه و آمریکا را نقض کند.

یگان های مدافع خلق با انتشار اعلامیه ای از ارتش سوریه خواسته است تا برای مقابله با ارتش ترکیه وارد عفرین شود. دولت سوریه در واکنش به این درخواست، هیچ بیانیه ای صادر نکرده است. تا جایی که به جناح های مسلح اپوزیسیون سوریه مربوط می شود، آنها نیز در این موضوع ملزم به طرفداری از ارتش ترکیه هستند چراکه بین یگان های مدافع خلق و ارتش آزاد سوریه، جنگ و دشمنی قبلی وجود دارد؛ از جمله در شهرک عین الدقنه که یگان های مدافع خلق وارد این شهرک شده و تقریبا پنجاه جنگجوی ارتش آزاد سوریه را کشته و جسد آنها را در عفرین به معرض نمایش گذاشتند.

با خروج یگان های مدافع خلق از عفرین، چه آینده ای در انتظار این شهر خواهد بود؟

پس از خروج یگان های کرد از شهر عفرین، این شهر تحت کنترل جناح های محلی اپوزیسیون سوری مورد حمایت ترکیه خواهد بود. شایان ذکر است که تعدادی از سازمان های نظامی کرد، از جمله ارتش کرد احرار الشام، 300 جنگجوی کرد از جبهه شام، و سایر گروه ها، در کنار ارتش ترکیه جنگ کرده اند.

حومه شمالی حلب به بخشی از مسیر مستقیم شهر جرابلس به ادلب تبدیل خواهد شد. در نتیجه، این مسیر برای انتقال هزاران غیرنظامی از ادلب به عفرین مورد استفاده قرار خواهد گرفت؛ زیرا اکنون که ارتش سوریه به حومه ادلب رسیده است، غیرنظامیان سعی می کنند تا از بمباران روزانه این شهر فرار کرده و از جنگ بزرگتری بگریزند که هر لحظه شهر را تهدید می کند. این موضوع باعث افزایش نسبت جمعیت عرب این شهر در برابر جمعیت محلی کرد خواهد شد.

در حال حاضر واضح است که اپوزیسیون سوریه دیگر نمی تواند سرزمین های تحت کنترل خود را در بلند-مدت نگه دارد، مگر اینکه یک توافق بین المللی، چنین امری را تضمین کند. حضور ترکیه در عمق سرزمین سوریه و کنترل آن بر مناطق وسیعی از شمال سوریه (که احتمالا به سایر مناطق نیز گسترش یابد) تنها عاملی است که از بازپس گیری این مناطق توسط نظام سوریه جلوگیری می کند.

[1] People’s Protection Units