جدیدترین مطالب
داعش خراسان؛ چالش مشترک مسکو و واشنگتن
أحدث المقالات
محورهای سفر عمرانخان به ایران
محمدرضا عسگری مورودی/ پژوهشگر مسائل آسیا
سفر پیشروی عمران خان، نخستوزیر پاکستان به تهران این پرسش را مطرح میکند که اساسا چه محورهایی به عنوان مهمترین مسائل موجود در روابط تهران-اسلامآباد وجود دارد که سبب شده عمرانخان به ایران سفر کند.
به هر ترتیب ایران به عنوان یکی از مقاصد مهم سفر نخستوزیر پاکستان در کمتر از یک سالی است که این پست را برعهده گرفته است.
عمرانخان بعد از پیروزی در انتخابات پارلمانی سال گذشته در پاکستان که حزب متبوع وی توانست اکثریت کرسیها را کسب کند، در اولین نشست خبری اعلام کرد که توسعه روابط با همسایگان در اولویت سیاست خارجی اسلامآباد قرار خواهد گرفت. و در همین راستا نیز اکنون شاهد سفر نخست وزیر پاکستان به ایران هستیم. یکی از موضوعاتی که تقریبا بیش از ۱۰ سال اخیر جزء موضوعات مورد رایزنی بین مقامات تهران و اسلامآباد قرار داشته، بحث انتقال گاز ایران به پاکستان بوده است. توافق اولیه در این رابطه به سالهای گذشته بازمیگردد و در سالهای اخیر برخی از عوامل و متغیرها سبب شد تا خط لوله انتقال گاز ایران به پاکستان و سپس به هند با چالشهایی مواجه شود. به رغم اینکه ایران حسن نیت خود را نشان داده و حتی اعلام کرده که حاضر است ۵۰۰ میلیون دلار در مسیر اجرای خط لوله در داخل پاکستان سرمایهگذاری کند، اما این کشور تحت فشارهای کاخ سفید تا الان در مسیر اجرایی کردن این خط لوله چندان اقدام مناسبی انجام نداده است. جمهوری اسلامی ایران بیش از ۹۰۰ کیلومتر خط لوله گاز خود را تا مرز پاکستان انتقال داده و اکنون نیازمند همکاری پاکستان باهدف لولهگذاری در داخل خاک این کشور است. باتوجه به نیازهای مضاعفی که پاکستان در حوزه انرژی دارد و همچنین وعدههای انتخاباتی عمرانخان، انتظار مردم این کشور این است که از مسیر بسیار مطمئن ایران، گاز و انرژی به داخل پاکستان انتقال یابد. خطوط دیگر برای مسیرهای جایگزین انتقال گاز به پاکستان از جمله خط انتقال گاز از ترکمنستان-افغانستان به این کشور با مخاطرات جدی مواجه است و هزینههای اقتصادی آن نیز بیش از خط لوله انتقال گاز ایران به پاکستان برآورد شده است.
بنابراین یکی از موضوعات اصلی رایزنی در سفر عمرانخان به ایران، موضوعات اقتصادی است که در این حوزه بحث انتقال گاز ایران به پاکستان به عنوان سرفصل مهم مطرح میشود.
موضوع توافقنامه تجارت آزاد بین ایران و پاکستان هم به رغم اینکه بین دو کشور امضا شده اما هنوز به طور کامل اجرایی نشده است. قراردادهای بانکی نیز شرایط مشابهی دارند و با توجه به اینکه جمهوری اسلامی ایران در شرایط فعلی مصمم است با کشورهای منطقه بیش از گذشته روابط اقتصادی داشته باشد، توسعه روابط بانکی بین تهران-اسلامآباد میتواند در رهگذر مناسبات اقتصادی بین دو کشور راهگشا باشد.
با عبور از موضوع اقتصادی، موضوع امنیتی از دیگر موضوعات بسیار جدی در گفتگوهای عمرانخان با مقامات ایران خواهد بود. با در نظر گرفتن این مسئله که تروریسم به عنوان یک پدیده فراگیر بر منطقه حاکم است و پاکستان نیز در زمره کشورهایی است که در رتبه دوم یا سوم فعالیت گروههای تروریستی در جهان قرار میگیرد این نگرانی برای کشورهای همسایه پاکستان وجود دارد که فعالیت گروههای افراطی و تروریستی از خاک این کشور به کشورهای همسایه و پس از آن به منطقه تسری پیدا کند. در سالهای اخیر نیز شاهد بودیم که برخی از گروههای تروریستی فعال در خاک پاکستان به خاک ایران متعرض شدند؛ شماری از مرزبانان ایران را ربودند یا در شهادت برخی از اتباع ایرانی نقش داشتند. لذا انتظار میرود که در این مذاکرات، نقشه راه و مدلی از همکاری در مبارزه با تروریسم و تامین امنیت مشترک در مرزهای دو کشور طرحریزی و نهایی شود تا بتواند چالشهای گذشته را مرتفع کند و همچنین فضای تاحدودی بی اعتمادی که در فضای امنیتی در روابط ایران با پاکستان وجود داشته برطرف شود.
این در حالی است که بحث فعالیت گروه تروریستی داعش در پاکستان طی سالهای اخیر بارها مورد بحث بوده و اخیرا آقای عبدالله عبدالله، رئیس اجرایی کابینه افغانستان اعلام کرد که داعش از خاک پاکستان وارد افغانستان میشود. در این رابطه رئیس پلیس ایالت سند سال گذشته اعلام کرده بود که گروه تروریستی داعش در پیوند با طالبان در فعالیتهای تروریستی در آن کشور نقش اساسی ایفا میکنند. حتی این مقام پلیس در ایالت سند اشاره کرده بود که بخشی از کشتار شیعیان در پاکستان نیز در چارچوب طراحیهای گروه تروریستی داعش صورت میگیرد. لذا اکنون پاکستان علاوه بر تهدید طالبان به عنوان یک عامل اصلی برهم زننده امنیت در این کشور با توسعه فعالیتهای داعش نیز مواجه است که اخیرا نمود آن در عملیات تروریستی در کویته قابل مشاهده بود. لذا چون داعش به یک تهدید منطقهای برای افغانستان، پاکستان و حتی ایران تبدیل شده است ضرورت دارد که این سه کشور به همراه هند در قالب یک کارگروه مشترک، رهیافتهایی را بررسی کنند که طبق آن بتوانند مدلی از همکاری را در منطقه سامان دهند تا این مدل بتواند نوعی مبارزه هماهنگ و مشترک با تروریسم را از طریق تبادل اطلاعات در این حوزه پیگیری کنند. و از سوی دیگر امکان تردد داعش از مرزهای این کشورها را نیز از بین ببرند.
حوزه دیگری که در سفر عمرانخان به تهران مورد توجه قرار خواهد گرفت نقش اسلامآباد در کمک به ثبات منطقه است. به هر حال خیلی از کارشناسان معتقد هستند که تداوم جنگ در افغانستان تاحدی ناظر به سیاستهای پاکستان در دوگانه جنگ و صلح است.
جمهوری اسلامی ایران با توجه به رویکردی که در جهت گسترش ثبات و امنیت دارد حتما در مذاکرات خود با عمرانخان از دولت پاکستان خواهد خواست که نقش شفافتری را در روند مبارزه با تروریسم و استقرار صلح و ثبات در افغانستان که پیامدهای مثبت منطقهای به همراه خواهد داشت ایفا کند.
پاکستان نیز در سالهای اخیر تمایل زیادی داشته که باتوجه به مناسبات نزدیکش با عربستان بتواند روابط متشنج تهران-ریاض را به عنوان میانجی بهبود ببخشد. لذا این مسئله نیز شاید جزء موضوعاتی باشد که نخستوزیر پاکستان علاقمند باشد در تهران مورد رایزنی قرار دهد.
0 Comments