شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: سخنرانی اخیر رئیس جمهور آمریکا در پایگاه نظامی العدید در قطر یک نکته مهم و کلیدی داشت؛ ترامپ برای چندمین بار در هفتههای اخیر، ضمن اشتباه خواندن سیاست دولت بایدن در تعطیلی پایگاه بگرام در افغانستان، تأکید کرد: «ما پایگاه هوایی بگرام را حفظ خواهیم کرد. ما از آن دست نخواهیم کشید، زیرا فقط یک ساعت با چین فاصله دارد.»
حمید خوشآیند – کارشناس مسائل بینالملل
ترامپ در 12 اردیبهشت نیز در سخنانی در کاخ سفید اظهار داشته بود: «ما قصد داشتیم پایگاه بزرگ نیروی هوایی بگرام را حفظ کنیم، چرا که تنها یک ساعت فاصله با جایی دارد که چین سلاحهای هستهای خود را میسازد.»
کنترل دوباره آمریکا بر پایگاه هوایی بگرام یکی از وعدههای نظامی ترامپ در تبلیغات ریاست جمهوری بود. او وعده داده بود در صورت پیروزی در انتخابات تلاش خواهد کرد تا ضمن تشدید نظارت بر چین، کنترل دوباره پایگاه هوایی بگرام را به دست آورد. وی همچنین گفته بود میخواهد این پایگاه را به عنوان بخشی از یک قرارداد تجاری با افغانستان بازپس گیرد.
اگرچه ترامپ در هفتههای اخیر تلاش کرده است تا اهمیت این پایگاه را به لحاظ موقعیت خاص آن در نظارت بر چین و مقابله با تهدیدهای این کشور معرفی کند، اما واقعیت این است که بگرام برای آمریکا اهمیتی فراتر از چین دارد.
اهمیت پایگاه هوایی بگرام در افغانستان برای آمریکا چه در دورهای که آمریکا تا سال 2021 در افغانستان حضور مستقیم نظامی داشت و چه در مقطع کنونی که ترامپ بهدنبال بهدست آوردن مجدد آن است و تلاشهایی را هم در این زمینه شروع کرده است، ناشی از دلایل متعددی است:
یک؛ بگرام پیش از اینکه یک پایگاه نظامی باشد، نمادی از تاریخ حضور نظامی و اعمال نفوذ قدرتهای بزرگ جهانی از جمله شوروی و ایالات متحده آمریکا در افغانستان است. پایگاه هوایی بگرام، یادگاری از دوران حضور اتحاد جماهیر شوروی در افغانستان است که در دهه 1950 میلادی توسط شوروی احداث شد.
در طول جنگ شوروی در افغانستان (۱۹۷۹-۱۹۸۹)، این پایگاه مرکز اصلی عملیات نظامی شوروی بود. پس از خروج نیروهای شوروی، بگرام شاهد کشمکش و دست به دست شدن بین گروههای مجاهدین و طالبان بود که این وضعیت تا سال ۲۰۰۱ ادامه یافت، تا اینکه با ورود نیروهای آمریکایی و ائتلاف بینالمللی، بگرام ضمن بازسازی و ارتقاء، به کانون اصلی عملیات نظامی ایالات متحده تبدیل شد.
دو؛ از نظر امکانات، بگرام یکی از بزرگترین پایگاههای هوایی جهان با طولانیترین باندهای فرودگاه است. این پایگاه با داشتن باند پهن و برخورداری از تأسیسات پیشرفته مانند پناهگاههای مستحکم، برجهای کنترل، انبارهای تسلیحات و امکانات تعمیر و نگهداری هواپیماها، ظرفیت پذیرش هواپیماهای بزرگ نظامی مانند بمبافکنها و هواپیماهای باری سنگین را دارد.
سه؛ اما آنچه بیش از همه باعث اهمیت این پایگاه برای آمریکاییها شده است، موقعیت راهبردی و منحصربفرد بگرام در قلب آسیای مرکزی است. موقعیت راهبردی بگرام و قرار گرفتن آن در نزدیکی مسیرهای حمل و نقل کلیدی، آن را به پایگاهی راهبردی برای اعمال قدرت نظامی در سراسر افغانستان و منطقه تبدیل کرده است؛ آن هم در منطقهای که رقبا و منابع اصلی تهدید آمریکا در آن قرار دارند، یعنی چین، روسیه و جمهوری اسلامی ایران.
در این راستا بگرام برای آمریکا نه فقط یک پایگاه نظامی که افزون بر آن یک ابزار نظارتی و کنترل از راه دور رقبا و دشمنانش در این منطقه است. با در اختیار داشتن بگرام، آمریکا به راحتی میتواند تحولات امنیتی – اطلاعاتی در منطقه را رصد کند و بر تحرکات گروههای مختلف شبهنظامی در افغانستان و محیط پیرامون آن اشراف داشته باشد تا در شرایط وقوع بحران، با اعمال نفوذ و قدرت بتواند روند تحولات را مدیریت کند.
چهار؛ دولت آمریکا از کنترل دوباره پایگاه هوایی بگرام اهداف مهمی را دنبال میکند که از جمله مهمترین آنها عبارتند از:
الف) روند تحولات و اعتراضات داخلی در عراق علیه حضور نظامی آمریکا به گونهای است که موقعیت نیروهای این کشور را در عراق در شرایط متزلزل و دشوار قرار داده است. از این نظر بگرام برای دولت آمریکا یک نقطه پشتیبان و جایگزین مناسب برای تخلیه یا کاهش حضور مستقیم خود در عراق است.
ب) آمریکا در منطقه و جهان با سه مانع و چالش اساسی یعنی مثلث چین – روسیه – ایران مواجه است. حضور مجدد نظامی در بگرام این امکان را به ایالات متحده میدهد که تحرکات این سه کشور را به صورت دقیق زیر نظر بگیرد و از تسلط کامل این کشورها بر منابع غنی و موقعیت ژئواستراتژیک و ژئوپلیتیک افغانستان که ترامپ در اظهارات خود به آن اشاره کرده است، جلوگیری نماید.
در این زمینه توجه به این نکته ضروری است، درحالی که آمریکا هنوز در پایگاههایی مانند العدید (قطر)، الظفره (امارات) و چندین پایگاه دیگر در منطقه حضور دارد، هیچیک از این پایگاهها به اندازه بگرام بهلحاظ جغرافیایی به رقبای راهبردی آن نزدیک نیست.
در هر حال، تلاش آمریکا برای احیای حضور مستقیم نظامی در پایگاه هوایی بگرام، در چارچوب یک راهبرد کلان و بلندمدت برای مهار رقبا در قلب آسیا قابل تفسیر است. این راهبرد، با اتکا به حضور نظامی محدود، بهرهگیری از توانمندیهای اطلاعاتی و اعمال فشارهای غیرمستقیم، بیانگر استمرار رقابتهای قدرت در منطقه بوده و نقش محوری بگرام را در این معادله تقویت میکند.
0 Comments