شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: با توجه به تعلیق در روند مذاکرات چند هفتهای روسیه و آمریکا در خصوص پایان دادن به جنگ اوکراین، دونالد ترامپ، رئيسجمهور آمریکا در عمل نتوانست در بازه زمانی که انتظار داشت به جنگ اوکراین پایان دهد؛ به خصوص که خواستههای ترامپ برای پایان دادن به این جنگ، شوک زیادی را در میان رهبران اروپایی و دولت اوکراین ایجاد و در عمل منافع و شرایط سیاسی و اقتصادی آنها را در این مذاکرات نادیده گرفته بود.
مرتضی مکی – پژوهشگر مسائل اروپا
در این مدت، به موازات رایزنیهایی که دولت آمریکا با روسیه در چند دور مذاکرات در ریاض و استانبول داشت، دولتهای اروپایی مصممتر از گذشته از دولت اوکراین حمایت کردند و بستههای مالی و نظامی جدیدی را برای کمک به این دولت تصویب کردند. حتی آمریکا مسئولیت گروه تماس غرب متشکل از ۵۰ کشور را برای کمک به اوکراین به دولت انگلیس واگذار کرد. به موازات تلاش نهاد گروه تماس غرب برای کمک به اوکراین، دولتهای اروپایی تشکل جدیدی را به نام ائتلاف دوستان اوکراین تشکیل دادند تا کمکهای بیشتری را برای کیف جلب کنند. ناکامی آمریکا در رابطه با نزدیک کردن دیدگاههای اوکراین و روسیه برای پایان دادن به جنگ، فضای مانوری را برای دولتهای اروپایی ایجاد کرد که کنشگری بیشتری را در روند مذاکرات آتشبس ایفا کنند. در همین راستا شاهد اتخاذ مواضع صریح و جدیتری از سوی دولتهای اروپایی به خصوص فرانسه، انگلیس و آلمان در قبال روسیه بودیم. سفر رئیسجمهور فرانسه، صدر اعظم آلمان، نخستوزیر انگلیس و نخست وزیر لهستان به کیف، یک علامت قوی از سوی اروپا به روسیه بود مبنی بر اینکه مسکو اگر آتش بس ۳۰ روزه را نپذیرد با تحریمهای اقتصادی و مالی گستردهای مواجه خواهد شد؛ تحریمهایی که محدودیتهای جدیدی را برای دسترسی بانک مرکزی روسیه و تعداد دیگری از نهادهای مالی و پولی این کشور به سامانه سوئیفت ایجاد خواهد کرد.
نکته مهمی که در خصوص رایزنیها و تحرکات دولتهای اروپایی وجود دارد، تلاش آنها برای همراهی و همسویی با ترامپ در تشکیل جبهه واحدی علیه روسیه است. سران اروپایی در کیف یک تماس تلفنی با رئیسجمهور ایالات متحده برقرار کردند و از این طریق دیدگاهها و مواضع خود را در قبال روسیه و ضربالاجل آتشبس با ترامپ در میان گذاشتند. دولتهای اروپایی به خوبی میدانند که بدون آمریکا نمیتوانند کنشگری و نقشی در مدیریت بحران اوکراین داشته باشند. واشنگتن ستون پیمان ناتو است و بدون آمریکا، کشورهای اروپایی قدرت مانور چندانی در برابر روسیه ندارند.
از سوی دیگر، در واکنش به تحرکات سیاسی دولتهای اروپایی، ولادیمیر پوتین در جریان تماس تلفنی با رجب طیب اردوغان آمادگی خود را برای مذاکره با زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین در استانبول اعلام کرد. رئیسجمهور اوکراین نیز از این پیشنهاد پوتین استقبال کرد و آن را یک گام به جلو دانست. اما زلنسکی هرگونه مذاکرات با روسیه را بدون اعلام آتشبس ۳۰ روزه غیرممکن دانست.
روسیه واکنش محتاطانهای به ضربالاجل آتشبس دولتهای اروپایی نشان داده است. مواضع ترامپ در قبال این تحرکات نشان میدهد که احتمال اینکه روسیه آتش بس ۳۰ روزهای را بپذیرد دور از ذهن نیست. زیرا روسیه در ۲ ماه گذشته با وجود آنکه ترامپ حاضر بود امتیازات جدی به مسکو در رابطه با به رسمیت شناختن شبه جزیره کریمه و مناطق اشغالی تحت تصرف اوکراین در شرق این کشور بدهد، در عمل تمام تحرکات سیاسی ترامپ را ناکام گذاشت. تاکید بیش از حد پوتین برای اهداف حداکثری خود در اوکراین میتواند شکاف میان آمریکا و اروپا را پر کرده و ترامپ را به دولتهای اروپایی نزدیک کند.
ترامپ روز یکشنبه، ۲۱ اردیبهشت را روز بزرگی برای روسیه و اوکراین اعلام کرد و از مواضع و دیدگاههای دولتهای اروپایی و اوکراین در خصوص آغاز مذاکرات بدون پیششرط و پذیرش آتشبس حمایت کرد.
با توجه به مواضع و تحرکات سیاسی بازیگران بحران اوکراین، به نظر میرسد روسیه در تنگنای زیادی برای ادامه جنگ در اوکراین قرار گرفته باشد. پوتین درصدد بود پیش از هرگونه آتشبسی به الحاق کریمه به خاک روسیه و بخشهای شرقی این کشور رسمیت ببخشد. این در حالی است که اگر او حاضر به مذاکره بدون قید و شرط و آتشبس ۳۰ روزه شود در عمل مدیریت مذاکرات را از دست خواهد داد. زیرا این آتشبس میتواند زمینهای برای یک سازش شکننده و صلح مسلح میان روسیه و غرب باشد.
دولتهای اروپایی نیز چشمانداز روشنی در روابط با روسیه برای خود نمیبینند؛ لذا اگر بتوانند زمینههای یک آتشبس موقت و سپس دائمی را ایجاد کنند، امیدوارند حلقه تحریمها علیه روسیه را ادامه دهند. در نتیجه به نظر میرسد روسیه به سادگی و بدون دادن امتیازی در اوکراین نتواند راه نجاتی برای خروج از این تحریمهای شدید اقتصادی دست یابد.
0 Comments