داعش خراسان؛ چالش مشترک مسکو و واشنگتن
صادق ملکی – استراتژیست و تحلیلگر ارشد سیاسی
حال و هوای این انتخابات بیش از آنکه فضای انتخابات محلی باشد، حال و هوای انتخابات سراسری بود. ادبیات غالب کاندیداها بیشتر از آنکه پرداختن به مسائل شهری و محلی باشد، ادبیات کلان ملی بود.
ردوغان انتخابات و نتایج آن را موضوع بقای ترکیه عنوان نموده و سعی داشت به آن وجهی امنیتی بدهد. در عین حال رقبا نیز با درک شرایط اقتصادی ترکیه و سقوط شاخصهای آن، بیش از هر چیزی روی مسائل اقتصادی و معاش مردم مانور دادند. در واقع رقبای سیاسی اردوغان وی را از جایی زدند که مهمترین عامل تداوم پیروزی رئیس جمهور ترکیه در سالهای قدرت بوده است.
بر خلاف تیتر برخی رسانههای ایرانی که متاثر از نگاه صفر و صد است، حزب عدالت و توسعه در این انتخابات شکست نخورده، بلکه هشدار دریافت نموده است. نگاه به آمار و نتایج کلی انتخابات نشان میدهد در ارزیابی کلان حزب عدالت و توسعه و حزب حرکت ملی (ائتلاف جمهور) در مقابل ائتلاف ملت (متشکل از حزب جمهوری خلق و حزب خوب) پیروز این انتخابات بودهاند. البته این پیروزی نه تنها چندان شیرین نبوده است، بلکه با از دست دادن شهرداری آنکارا و استانبول در حکم هشداری به حزب عدالت و توسعه بوده که اگر جدی گرفته نشود، میتواند به اقتدار تک حزبی طولانی مدت این حزب صدمهای جدی وارد نماید.
در واقع این هشداری بود که قبلا در انتخابات ریاست جمهوری با مخالفت نزدیک به 50 درصد ساکنان این دو کلانشهر با ریاست جمهوری اردوغان، به وی داده شده بود. میتوان گفت دریافت این هشدار یکی از دلایل کاندیدا نمودن بن علی یلدرم، رئیس مجلس و نفر دوم حزب از سوی اردوغان در استانبول بوده است.
با آنکه اردوغان تمام قد وارد انتخابات خصوصا با حضور در استانبول شده بود، اما با وجود همه این تلاشها، هدف اردوغان تحقق نیافته و رئیس جمهور ترکیه این دو شهر را به رقیب واگذار کرده است. تمکین به نتیجه انتخاباتی توسط اردوغان، به تنهایی امتحان دمکراسی در ترکیه و محل درس برای دیگران بود. در بررسی علل شکست اردوغان در استانبول و آنکارا در کنار دلایل سیاسی، اقتصادی، امنیتی و شدت گرفتن فضای دو قطبی، باید به دلایل دیگری نیز اندیشید.
ترکیه از زمان آتاترک با سرعت بسیاری ضمن دور شدن از ارزشهای اسلامی رو به غرب و هنجارهای آن نمود. از زمان روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه از سرعت این روند در شیبی آرام کاسته شد، تا حدی که اردوغان در سالهای اخیر علنا از لزوم احیای ارزشهای اسلامی و ضروت آشتی ترکیه با گذشته خود سخن گفته است.
این روند اگرچه موجب خرسندی بستر محافظه کار روستایی، شهرهای کوچک و تودههای مهاجر گردیده است، اما از سوی دیگر موجبات نگرانی محافل غربی و از آن مهمتر جناح ها، احزاب و بستر اجتماعی قدرتمند سکولار ترکیه شده است. در حکومت حزب عدالت و توسعه در حالی که ازمیر و آنتالیا همچنان دژ تسخیرناپذیر سکولارها مانده است، استانبول و آنکارا برای دو دهه در حیطه قدرت محافظهکاران حزب عدالت و توسعه قرار گرفته بود.
در انتخابات محلی در واقع استانبول و آنکارا کانون جدیترین رقابت دو جناح سنتی محافظه کار با جناح سکولار گردیده و در نتیجه نهایی این دو قلعه مهم اقتصادی و سیاسی از آن جناح سکولار گردید.
تظاهرات مشهور به گزی پارک که بهانه زیستمحیطی داشت، بیشتر یک اعتراض مدنی و سیاسی جناحهای سکولار بر علیه جناح محافظه کاربود. از منظری میتوان گفت روند گزی پارک سرانجام به نتایجی منجر شد که توانست استانبول و آنکارا را پس از سالها از دست حزب عدالت و توسعه خارج نماید.
در این میان باید براین نکته تاکید ویژه گردد که در پیروزی اکرم امام اوغلو، کاندیدای شهرداری استانبول از حزب جمهوری خلق، آرای کردها بسیار تعیینکننده بود. در واقع اگر اردوغان با سرکوب، زندانی نمودن کردها و برکناری شهردارهای حزب دمکراتیک خلقها در اندیشه به راه آوردن کردها در مسیر مد نظر خود بود، کردها نیز در استانبول انتقام انتخاباتی از رئیس جمهور ترکیه گرفتند و او را تنبیه کردند. در این میان باید توجه داشت که اردوغان یا نظام و سیستم سیاسی در ترکیه نیز در اقدامی متقابل، پیروزی برخی از کاندیدهای حزب دمکراتیک خلقها در شهرها و مناطق کردی را نپذیرفته و نفر دوم لیستها را که عمدتا کاندیداهای حزب عدالت و توسعه بودند، پیروز اعلام نمودند.
بهانه این اقدام داشتن پرونده محکومیت اداری بود که در نگاه منطقی، این منع یا قبل از برگزاری انتخابات باید اعلام میشد و یا اگر این استدلال درست بود، باید به تجدید انتخابات در این نواحی منجر میشد. نکته جالب توجه آنکه حذف این برندگان انتخاباتی و واگذاری آن به نفر دوم لیستها با سکوت و پذیرش حزب جمهوری خلق و حزب خوب همراه شد که این امر نشان میدهد که جامعه ترکیه فارغ از دو قطبی سکولار- محافظه کار، از نظر قومی به شدت دارای شکاف است و ترک و کردها در بزنگاهها مقابل هم هستند.
خلاصه آنکه اردوغان در انتخابات شکست نخورده، اما هشدار دریافت نموده است. هشداردهندگان به اردوغان تنها رای دهندگان داخلی نبودهاند، بلکه عوامل خارجی به خصوص آمریکاییها از عوامل مهم این هشدار بودهاند. آمریکای ترامپ توانسته است در یک سال گذشته ارزش لیر ترکیه را با بازی با اقتصاد کشور، 40 درصد کاهش دهد. اردوغان قبل از اینکه در داخل تنظیم رفتار شود، در ارتباط با سیاست خارجی تنظیم رفتار خواهد شد. اگر تحول ویژهای رخ ندهد، این تغییر با توجه به شخصیت عملگرای اردوغان و عدم جانشینی او از منظر داخلی و خارجی، میتواند به ادامه اقتدار او تا 2023 یعنی سالی شود که قرار است ترکیه دهمین اقتصاد جهان شود.
0 Comments