جدیدترین مطالب
اشتباه محاسبات در روابط با همسایگان را جدی بگیریم
أحدث المقالات
فرصت ایران در جنگهای تجاری آمریکا
رضا مجیدزاده*
اهداف اقتصادی که دونالد ترامپ دنبال میکند کمک به صنایع آمریکایی و بسترسازی با هدف افزایش اشتغال در ایالات متحده آمریکا است. در قانون تجارت آمریکا، رئیس جمهور این کشور این اجازه را دارد که هر زمان احساس کرد در تجارت بینالملل، صنایع آمریکا تهدید میشوند یکی از ابزارهای جنگ تجاری را که همان افزایش تعرفهها است، اعمال کند و این اقدام، نیازی به اجازه کنگره ندارد.
اما هدف سیاسی ترامپ از جنگ اقتصادی افزایش قدرت آمریکا به مثابه یک هژمون در سطح جهانی است، چرا که گزارشهای آینده پژوهی که برای افق 2025 تا 2050 انجام شده، محتملترین سناریوها را به صورت سبقت چین از آمریکا یا اضافه شدن هند به مثلث عرصه رقابت آمریکا و چین معرفی کردهاند.
به لحاظ سیاستهای داخلی و خارجی، هند با آمریکا به نسبت چین سازگارتر است. باید توجه داشت جنگ تجاری یک جنگ دو طرفه است و انتظار میرود هم اتحادیه اروپا، هم کشورهای عضو پیمان نفتا و هم چین به اقدامات آمریکا واکنش نشان دهند.
در حال حاضر، حجم تجارت خارجی بین اتحادیه اروپا و آمریکا 704 میلیارد دلار است. در حدود دو هفتم این مبلغ، تجارت انگلیس و آمریکا را شامل میشود، اما اهمیت انگلیس برای آمریکا از این جهت است که این کشور دروازه ورود به بازارهای اتحادیه اروپایی به حساب میآید.
بنابراین کشورهای اتحادیه اروپا از یک طرف میتوانند به صورت غیرمستقیم با به جریان انداختن مسئله برگزیت علیرغم اینکه به لحاظ حقوق بینالملل انگلیس باید آن را کلید بزند، باعث شوند که شرکتهای آمریکایی برای مدتی دسترسیشان را به بازارهای اتحادیه اروپا از دست بدهند؛ چون اگر واشنگتن بخواهد با لندن توافق تجارت آزاد داشته باشد باید منتظر بماند که برگزیت به صورت کامل به اجرا دربیاید.
علاوه بر این اتحادیه اروپا میتواند برای پنج هفتم باقیمانده حجم تجارت خارجی با آمریکا متقابلا تعرفه وضع کند. این وضع تعرفه باعث میشود تسلسلی از وضع تعرفهها در روابط بین آمریکا و اروپا و دیگر کشورها ایجاد شود، چون ترامپ تهدید کرده است که در گام بعدی تعرفه واردات خودروی اروپایی را عملی خواهد کرد و بنابراین واکنش بعدی از سمت اتحادیه اروپا مشاهده خواهد شد.
پیامد مهم این جنگ تجاری، تضعیف سازمان جهانی تجارت و احتمالا کمرنگ شدن تجارت آزاد جهانی است که این کمرنگ شدن تجارت آزاد، زمینه قوت گرفتن دوباره بلوکهای تجاری را ایجاد میکند. این بلوکهای تجاری به کشورهای مختلف فرصت میدهد که بر اساس وابستگی متقابلشان به سمت تقویت سازمانهای تجارت منطقهای پیش بروند. از جمله تاکید روسیه و چین برای تقویت سازمان شانگهای و پروژه جاده ابریشم، علامتی از این سازماندهی مجدد در عرصه تجارت بینالملل است.
در چنین بستری برای ایران، فرصت هم برای مقابله با جنگ اقتصادی ترامپ و هم برای عضویت در اتحادهای منطقهای تجاری مانند سازمان شانگهای وجود دارد.
اما نکته مهمتر این است که ترامپ این علامت را به کشورهای دنیا میدهد که تعهدات آمریکا عکس آنچه که تاکنون بوده تاحد زیادی برگشتپذیر و بیاعتبار است. بنابراین هم اتحادیه اروپا، هم چین و هم روسیه به دنبال تقویت اکثریت اتحادهای منطقهای و فرامنطقهای مستقل از آمریکا میروند.
کنفرانس خبری ترامپ و پوتین این مسئله را تایید کرد که همچنان بین آمریکا و روسیه یک دیوار مستحکم در برابر گسترش روابط وجود دارد و دفاع ضمنی پوتین از برجام هم این برداشت را تایید میکند. حجم تجارت مسکو و واشنگتن چیزی حدود 20 میلیارد دلار است که در مقایسه با کشورهای اروپایی فاصله زیادی با وابستگی آنها با آمریکا دارد.
بنابراین همکاری ها در حوزه های مختلف با روسیه وچین ،به ویژه با توجه به وابستگی زیاد چین به نفت،فرصت مقابله بهتر با جنگ اقتصادی امریکا را به ایران می دهد.
در عرصه فروش گاز نیز حالتی مشابه انحصار چندقطبی در جهان حاکم است؛ هرچند که آمریکا قصد دارد در زمینه فروش گاز LNG به اروپا با روسیه رقابت کند، اما ایران نیز میتواند از اهرم گاز در کنار اهرم نفت سود ببرد.
کارشناس مسائل اقتصادی*
0 Comments