غزه، اوکراین و جایگاه تخریبشده اروپاییها در افکار عمومی
محمدرضا عسگری مورودی-پژوهشگرارشد مسائل آسیا
در تاریخ سیاسی پاکستان قدرت در دورههای مختلف بین دو گروه سرشناس سیاسی شامل احزاب مردم و مسلم لیگ نواز دست به دست شده بود.
پیروزی حزب تحریک انصاف به رهبری عمرانخان در انتخابات اخیر پارلمانی نشان داد که مردم این کشور با عبور از دیگر احزاب، به عمران خان برای سپردن مسئولیت اداره کشور اعتماد کردند.
با وجود آنکه حزب تحریک انصاف نتوانست اکثریت پارلمان را بدست آورد و برای تشکیل دولت باید با دیگر احزاب در پارلمان ائتلاف کند، اما این حزب با کسب بیشترین کرسیها در مقایسه با گروههای سیاسی رقیب برای اولین بار توانست بالاتر از دیگر احزاب قدرتمند این کشور در صدر فهرست نتایج انتخابات پارلمانی قرار بگیرد.
با توجه به رویکردهای متفاوت عمرانخان در عرصه داخلی و خارجی، پس از اعلام نتایج انتخابات پارلمانی پاکستان این انتظار به وجود آمد که دولت آینده این کشور که با محوریت حزب تحریک انصاف شکل خواهد گرفت، رویههای جدیدی را در سیاست داخلی و خارجی برگزیند.
سخنان عمرانخان در اولین نشست خبری پس از انتخابات پارلمانی نشان داد که وی قرار است برخلاف روندهای معمول در عرصه داخلی و خارجی، رویکردهای جدیدی را دنبال کند که به زعم رهبر حزب تحریک انصاف میتواند نقطه عطفی در تاریخ پاکستان باشد.
مبارزه با فساد در همه سطوح، مهمترین شعار و وعده عمرانخان است که حزب متبوعش را در سبد رای مردم پاکستان در جایگاه نخست قرار داد.
عمرانخان همچنین با آسیبشناسی دقیق از سیاست خارجی پاکستان دستکم در دو دهه گذشته، با طرح مسائلی درخصوص ساختار و کیفیت روابط این کشور با همسایگان و برخی بازیگران فرامنطقهای، تغییر در راهبردهای دیپلماسی پاکستان را نوید داده است.
تاکید رهبر حزب تحریک انصاف بر توسعه روابط با تهران حاکی از عزم جدی وی برای تقویت همکاریها با تهران به دلیل نقش صادقانه ایران در کمک به تامین امنیت منطقه و همچنین جایگاه ایران در قالب شریک تجاری و اقتصادی قابل اتکا برای اسلامآباد است. زیرا ایران که جزء تولیدکنندگان عمده انرژی در جهان است، میتواند نقشی موثر در تامین انرژی مورد نیاز پاکستان ایفا کند. به همین دلیل است که عمران خان بنا به ملاحظات مختلف سیاسی، توسعه مناسبات پاکستان با ایران را اجتناب ناپذیر میداند و حداقل برای برون رفت از بحران انرژی در پاکستان، به جایگاه ایران در تامین پایدار انرژی امید دارد.
بنا به این شرایط، پیشبینی میشود دولت آینده پاکستان با راهبری حزب تحریک انصاف، گامهایی را در مسیر توسعه روابط با ایران به خصوص اجرای خط لوله انتقال گاز بردارد که دولتهای پیشین آن کشور بر اثر فشارهای آمریکا این پروژه را متوقف کرده بودند.
در کنار پروژه خط لوله انتقال گاز ایران با پاکستان، تهدیدات تروریستی از خاک پاکستان در مرزهای مشترک با ایران، دیگر پرونده مهم و مطرح در مناسبات دو کشور است که امید میرود در دولت آتی اسلامآباد به رهبری حزب تحریک انصاف، اقدامات موثری در رفع این تهدیدات و همگرایی بیشتر در تامین مشترک امنیت انجام شود.
در خصوص آینده روابط پاکستان با آمریکا هم با توجه به مواضع سالهای گذشته عمرانخان به خصوص مخالفت با سیاستهای یکجانبه کاخ سفید که حملات هواپیماهای بدون سرنشین آمریکا به مناطق قبایلی پاکستان یکی از جلوههای آن بوده است، این گمانه مطرح است که عمرانخان خواهان اتخاذ سیاستهای مستقل از واشنگتن با محوریت تامین منافع ملی است.
عمرانخان درباره روابط آتی با افغانستان هم موضع متفاوتی را عرضه کرد که میتواند به تغییر اساسی در جهتگیری سیاست خارجی اسلام آباد در قبال کابل تعبیر شود.
با وجود آنکه در گذشته مقامات پاکستان، این کشور را بزرگترین قربانی تروریسم در منطقه معرفی میکردند اما عمرانخان در رویکردی متفاوت، افغانستان را بزرگترین قربانی افراطگرایی دانست که این مسئله میتواند بر ایجاد فضای مثبت روانی در روابط پرتنش کابل و اسلامآباد تاثیر معناداری داشته باشد.
از نظر عمرانخان، چالش و تنش در روابط خارجی پاکستان با همسایگان موجب اتلاف هزینههای مضاعف از سوی این کشور شده است و چنانچه سیاست خارجی اسلام آباد در مسیر تنشزدایی قرار بگیرد، تمرکز دولت پاکستان بر امور داخلی به ویژه ساماندهی اقتصادی این کشور بیشتر خواهد شد.
بر مبنای چنین ملاحظه ارزندهای است که رهبران افغانستان و هند از پیروزی حزب تحریک انصاف در انتخابات پارلمانی پاکستان استقبال کرده و محمد اشرف غنی رئیس جمهوری افغانستان، ازعمرانخان برای سفر به این کشور دعوت کرد.
از نظر دولت افغانستان، پاکستان نقش مهمی در موفقیت یا ناکامی برنامه کابل در مبارزه یا مذاکره با طالبان به عنوان اصلیترین گروه مسلح مخالف دولت کابل دارد و تا زمانی که اسلام آباد با سیاستهای افغانستان همراهی نکند، برقراری صلح در این کشور امکان پذیر نخواهد بود.
ناندرا مودی، نخست وزیر هند نیز در تماس تلفنی با عمران خان ضمن تبریک پیروزی وی از گسترش روابط دوجانبه میان اسلام آباد و دهلی نو حمایت کرد.
در این شرایط، انتظار میرود عمرانخان که قرار است ترکیب جدیدی از تصمیم گیرندگان عرصه سیاست خارجی را البته با ائتلاف برخی احزاب معرفی کند، بتواند ارتش پاکستان را هم برای تحقق ایدههای خود در دوره تازهای از رفتار اعتماد ساز در عرصه دیپلماسی با خود همراه کند. در چنین فضایی سعودی ها نیز تمام تلاش خود را برای همسویی پاکستان با مواضع این کشور در موضوعات منطقه ای از جمله دور شدن از ایران به کار خواهند بست، اگرچه به نظر می رسد موقعیت ژئوپلیتیکی اسلام آباد – تهران و منافع مشترک آنها مانع از تحقق سیاست های ریاض خواهد شد.
0 Comments