جدیدترین مطالب
أحدث المقالات
چشم انداز ساز و کار ویژه مالی اروپا
رضا مجیدزاده / پژوهشگر اقتصاد سیاسی توسعه
این ناتوانی به تهدید بانکهای اروپایی توسط ایالات متحده باز میگردد و بانک مرکزی اروپا نیز در همان اوایل اعلام کرد که توانایی به عهدهگرفتن مبادلات مالی یا تجاری بین ایران و اروپا را ندارد. در چنین شرایطی، سوال اصلی این است که فرجام این سازوکار چه خواهد بود و آیا راهکارهای جایگزینی برای آن وجود دارد؟ آیا اروپا فقط به دنبال هزینه سیاسی برای حفظ برجام بوده و حاضر به دادن هزینه اقتصادی نیست؟
طراحی سازوکار ویژه مالی
در تجارت و مالیه بینالمللی، هستارهای تجاری مقاصد خاص یا شرکت های کوچک و متوسط اروپایی به مثابه یک تکنیک تامین مالی مشروع، به کار گرفته شدهاند و امروزه نیز کاربردهای بسیاری دارند. یک SPE توسط یک شرکت پشتیبان یا مادر، شکل میگیرد و میتواند با استقراض از بازارهای اعتبار و خرید دارایی از یا برای شرکت پشتیبان، این سرمایهگذاری مبتنی بر ارزش ویژه را اهرمبندی کند. تبدیل حسابهای دریافتنی به اوراق بهادار از طریق واحدهای تجاری مقاصدخاص، توسط شرکتها رو به افزایش است و به عنوان روشی برای بهسازی جریان نقدی، قلمداد میشود. سازوکار ویژه مالی اروپا برای آسانسازی تجارت با ایران، اتاق پایاپای تجارت ایران و اروپا یا SPV نیز با همین هدف طراحی شد تا بتواند در سایه تهدید امریکا به تجارتکنندگان با ایران، بدون نیاز به مبادله ارزی و بر اساس یک سیستم تهاتر پیچیده تحویل نفت-محاسبه ارزش-تحویل کالاهای معادل ارزی از کشورهای اروپایی، مقابله با تحریمها را عملی کند.
سناریوهای احتمالی سازوکار ویژه مالی
پیشتر هم گفته شد که بزرگترین ضعف در بسته حمایتی اروپا برای برجام، عدم امکان همکاری بانک سرمایهگذاری اروپا و بانک مرکزی اروپا با ایران خواهد بود. از طرف دیگر شرکتهایی مانند توتال از ایران خارج شدند و شرکت هواپیماسازی اِیتیآر نیز اعلام کرد که دیگر قادر به فروش هواپیما به ایران نخواهد بود. شرکت ایرباس نیز پیشتر از عدم امکان تحویل هواپیما سخن گفته بود. بنابراین SPV با دو چالش بزرگ رویاروست؛ نخست، یافتن شرکتهای کوچک و متوسط مقیاس اروپایی که حاضر به تجارت با ایران در قالب سازوکار جدید باشند و دوم، مکانیابی استقرار هستار SPV تا بتواند روابط تجاری را مدیریت کند. چالش دوم، به خاطر ترس کشورهای اروپایی از تهدید به مجازات اروپا، از چالش اول، جدیتر است. از این روی، سناریوهای احتمالی SPV بر اساس رویکردهای مختلف به چالش دوم قابل تصورند. در یک حالت خوشبینانه امکان دارد که اتحادیه اروپا بتواند مکانیابی را با انتقال SPV به ایران، چالش دوم را حل کند. اما یک سناریوی دیگر میتواند انتقال SPV به سمت کشوری اروپایی با تجارت با اتحادیه اروپا یعنی کشوری مانند روسیه یا ترکیه باشد؛ این گزینه ریسک سیاسی بالایی دارد چون باید طرف مقابل رفتار متعهدانهای در پیش گیرد اما با انتقال بستانکاری ایران به سمت مبادلات این کشور ثالث با اروپا و واردات کالای لازم از این گونه کشورها میتوان تا حدی مشکلات مکانیابی و تجارت مستقیم با اروپا را حل کرد. اما گزینه بدبینانه این است که SPV یک ماهی قرمز باشد تا زمان به زیان ایران بگذرد و به جای اینکه به گاوی شیرده برای آسانکرد تجارت بدل شود، اهرمی برای فشار به ایران به سمت مذاکره مجدد باشد.
جایگزینهای سازوکار ویژه مالی
پیمان پولی دو یا چندجانبه نیز یک راهکار برای مقابله با جنبه مالی است که به صورت توافق میان دو کشور برای پرهیز از استفاده از ارز خارجی ثالث برای مبادلات منعقد میشود. سوآپ ارزی که یکی از حالتهای چنین پیمان پولی است، به صورت توافق برای مبادله با ارزهای محلی و پرداخت پول صادرات و واردات بر اساس نرخهای از پیش تعیینشده ارز شکل میگیرد. میتوان این آلترناتیو را برای کشورهایی که دچار تضعیف ارزش پول ملی در مقابل دلار شدهاند به کار بست اما آلترناتیوی جامعتر برای مواردی که مبادله دوجانبه وجود دارد میتواند به صورت حذف دریافت و پرداخت پول یا سیستم تهاتری باشد که بر اساس تعهد بدهی تصفیه میشود. کشورهای اروپایی که انگیزه بالایی برای حفظ برجام و البته گرفتن دست بالا در جنگ تجاری با امریکا دارند نسبت به این گزینه میل بیشتری دارند چون شرکتهای بزرگ اروپایی و بانک مرکزی این کشور در صورت انجام مبادله مالی با ایران با تحریمهای سنگینی از جانب امریکا مواجه میشوند.
اما یک راهکار مهم، صدور خدمات فنی- مهندسی در قالب شرکتهای کوچک و متوسط مقیاس است که در طرف دیگر قرارداد آنها شرکتهای بزرگ اروپایی باشند. در این صورت زیان ناشی از قطع همکاری در پروژههای ایران، تا حدی جبران میشود. اما همین شرکتها نیز با شرکتهای بزرگ اروپایی تجارت دارند و این راهکار برای آنها ریسک دارد. بنابراین، انتقال بستانکاری طرف ایرانی به کشورهای ثالث طرف تجاری مستقیم با اروپا که در حوزه تحریمهای امریکا قرار دارند هم میتواند راهکاری با ریسک بیشتر نسبت به SPV باشد.
0 Comments