شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: نشست اخیر وزرای امور خارجه ترکیه و یونان در آنکارا در فضایی دوستانه که تحت تأثیر کمکهای یونان به ترکیه در پی دو زمینلرزه مرگبار ترکیه و پس از آن تسلیت ترکیه به یونان برای سانحه مرگبار قطار در اوایل سال جاری قرار گرفته بود، برگزار شد. این دیدار در پی نشست اردوغان رئیسجمهور ترکیه و میچوتاکیس نخستوزیر محافظهکار یونان در حاشیه نشست ناتو در «ویلنیوس» پایتخت لیتوانی در ماه ژوئیه برگزار شد. وزرای خارجه دو کشور در مذاکرات اخیر، در خصوص مناقشات قدیمی چون مسئله قبرس، فرایند متوقف شده عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا و مهاجرت غیرقانونی، چارچوب تقویت همکاری اقتصادی و تجاری و توسعه همکاری در زمینههایی چون حمل و نقل، همکاری دریایی، تجاری، فناوری، محافظت از محیط زیست و مبارزه با فجایع طبیعی گفتوگو کردند.
محمود فاضلی - تحلیلگر امور بینالملل
گفته میشود دو کشور درباره مطرح کردن ابتکار عملهای تازه برای حل اختلافات دو کشور به توافق رسیده و بر ادامه گفتوگوها بدون هیچ پیششرطی و تقویت روابط دوجانبه بر اساس منافع مشترک در همه زمینهها تأکید کردند.
«فیدان» وزیر خارجه ترکیه اظهار داشت: «دو کشور میتوانند مشکلات خود را بر اساس قوانین بینالمللی و رعایت حقوق و منافع متقابل حل کنند. آنکارا وارد عصر «جدید و مثبت برای حل و فصل مشکلات» در روابط با آتن شده است. در مذاکرات با همتای یونانی خود اختلافات دوجانبه در دریای اژه و شرق مدیترانه را بررسی کردیم. درباره دریای اژه با یکدیگر اختلافاتی داریم، اما توافق کردیم که ابتکارات عملی جدیدی برای حل اختلافات مطرح کنیم. اینها را در گذشته در جلسات مشورتی مطرح میکردیم. روی از سرگیری این روند در آیندهای نزدیک تمرکز کردیم. احیای کانالهای ارتباطی میان ترکیه و یونان تحولی مثبت است و از ملت و دولت یونان بابت ارسال کمکهای انسان دوستانه به آسیبدیدگان زمینلرزه ماه فوریه گذشته ترکیه قدردانی میکنم.»
وزیر خارجه ترکیه افزود: «مسئله پناهجویان موضوعی نیست که بر سر آن رقابت داشته باشیم و باید در این باره همکاری کنیم. نمیخواهیم شاهد تلفات بیشتر در دریای اژه باشیم.» وزیر خارجه ترکیه از کمکهای ارسالی یونان پس از زلزله 6 فوریه قدردانی کرد. طرف ترک از استفاده از واژه «اقلیت ترک» که معمولا از سوی مقامات ترکیه برای توصیف اقلیت مسلمان ترک تبار در منطقه «تراکیه» استفاده میشود خودداری کرد و خواستار حفاظت از حقوق آنها شد.
یراپتریتیس وزیر خارجه یونان که مسئولیت خود و همتایش را «فرصت تاریخی» توصیف کرد، اعلام داشت: «در مذاکرات خود با همتای ترکیهای نقشه راهی در 3 مرحله شامل مذاکرات سیاسی و اعتمادسازی را بررسی کرده است. ترکیه و یونان قبل از پایان سال 2023، نشست شورای همکاری در سطح عالی برگزار میکنند که اولین نشست این شورا طی هفت سال اخیر است. ما خیال پرور نیستیم. میدانیم که فاصلههای ایجاد شده در طول زمان و مصائب به ارث مانده از گذشتهها، یکباره پاک نمیشوند. اما تمایل و اراده برای سرمایهگذاری بر روی صداقت و درک متقابل وجود دارد تا زمینههای مشترکی یافته و باورهای ثابت شده از گذشته را بشکنیم. اگر در موضوعی نیز اختلاف نظر وجود دارد، حداقل اجازه ندهیم باعث ایجاد بحران شود.» وزیر خارجه یونان حمایت آتن از روند الحاقی ترکیه به اتحادیه اروپا مشروط به اجرای معیارهای تعیین شده را اعلام و اجرای دقیق و کامل حقوق بینالمللی را پیش شرط حصول پیشرفت در گفتوگوها عنوان کرد.
بیتردید آغاز رسمی گفتوگوهای سیاسی در 17 اکتبر ماه که بهعنوان چارچوبی که در آن اختلافات دشوار بین یونان و ترکیه مطرح خواهد شد از نتایج مهم دیدار وزرای امور خارجه دو کشور است. در این اجلاس موضوعاتی همچون سرمایهگذاری، بازرگانی، گردشگری، کشاورزی و کشتیرانی در دستور کار دو کشور خواهد بود.
حل و فصل اختلافات اساسی بین دو کشور از جمله توافق طرفین برای ارجاع پرونده تحدید فلات قاره و منطقه انحصاری اقتصادی دشوار ارزیابی میشود، به برداشتن گامهای موازی برای حفظ فضای مثبت در روابط و اعتمادسازی نیاز است. در مذاکرات اخیر نقشه راهی برای ماههای باقی مانده تا پایان سال جاری میلادی تعریف شد. در این دیدار تعلیق فعالیتهای نظامی دو کشور و انجام مانورهای بزرگ در اژه و شرق مدیترانه، برقراری ارتباط فوری دو وزیر امور خارجه در صورت وقوع بحران در روابط با نظارت مستقیم بر تماسهای سیاسی دوجانبه، برگزاری نشست شورای عالی همکاری یونان و ترکیه در اواخر سال جاری در شهر تسالونیکی یونان بعد از هفت سال، دیدار رهبران دو کشور در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک، آغاز گفتگوهای سیاسی در سطح معاونین وزارت خارجه و اجرا و تقویت هر چه سریعتر گفتوگوها در سطح نظامی پیرامون اقدامات اعتماد سازی، مورد تاکید طرفین قرار گرفت.
سخنان دو وزیر نشان میدهد که طرفین تصمیم گرفتهاند که مسئله قبرس فعلا در مذاکرات دوجانبه نقشی نداشته باشد. تصمیم دو طرف برای خارج کردن موضوع قبرس از دستور کار اساسی، از یک سو نشان دهنده مشکلات عینی مرتبط با این موضوع است و از سوی دیگر اینکه آتن و آنکارا نمیخواهند بار دستور کار را با موضوعی سنگین کنند که حداقل در شرایط فعلی غیر قابل حل است. خارج کردن موقت موضوع قبرس از دستور مذاکرات دو طرف درحالی است که سخنان اخیر جک استراو، وزیر امور خارجه اسبق انگلیس مبنی بر اینکه با توجه به مخالفت قبرس جنوبی با طرح کوفی عنان برای حل مسئله قبرس در سال 2004، اتحادیه اروپا میبایست عضویت بخش یونانینشین قبرس در اتحادیه اروپا را به تعویق میانداخت، نشان میدهد اختلافات طرفهای ذیربط حتی آثار خود را در میان خود اروپاییها آشکار کرده است. از دیدگاه جک استراو چنانچه مذاکرات برای قانون اساسی جدید و یکپارچگی قبرس بار دیگر با شکست مواجه شود، جامعه بینالمللی باید بر تلاش برای حل مسئله قبرس بر اساس طرح دو کشور متمرکز شود.
بهدنبال دیدار وزرای خارجه ترکیه و یونان، آلمان از گامهای اخیر برای نزدیک شدن ترکیه و یونان استقبال کرد و آمادگی این کشور را برای میانجیگری با هدف بهبود روابط دو کشور اعلام کرد. آلمان در دوران صدر اعظمی آنگلا مرکل و اولاف شولتز صدراعظم کنونی آلمان بارها جهت کاهش تنش بین آتن و آنکارا میانجیگری کرده بود.
هر دو کشور ترکیه و یونان عضو ائتلاف دفاعی ناتو هستند و سالها است که بر سر مرزهای دریایی و حقوق اکتشاف انرژی در دریای اژه و مدیترانه شرقی با یکدیگر اختلاف دارند اما پس از زلزله فاجعه بار در ترکیه، شرایط در میدان تا حدودی تغییر کرده و تنشها میان دو طرف بهمیزان قابل توجهی کاهش یافته است، اما بیتردید صرف نظر از گرایشات سیاسی، در یونان هیچ حزبی از منطق «تقسیم منابع اژه» حمایت نخواهد کرد.
0 Comments