بازاندیشی در نگاه کلاسیک به استراتژی کلان
مرتضی مکی-کارشناس مسائل اروپا
اگرچه 27 کشور باقیمانده در اتحادیه اروپا سرانجام اعلامیه خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا را در نشست بروکسل تصویب کردند؛ اما خروج نهایی بریتانیا از اتحادیه اروپا هنوز به موافقت مجلس نمایندگان این کشور نیاز دارد. در حالی که تصویب این اعلامیه، اولین گام در خروج بریتانیا از اتحادیه محسوب میشود؛ اما با توجه به اختلافاتی که درون حزب محافظه کار و حزب کارگر وجود دارد، همچنان خروج انگلیس از اتحادیه اروپا با وجود تصویب این پیشنویس با چالشهای مهمی مواجه است.
قبل از اینکه این اعلامیه در کابینه انگلیس تصویب شود، چند عضو محافظه کار دولت ترزا می در اعتراض به آن از سمت خود استعفا دادند. در واقع، آنها به این موضوع معترض بودند که آنچه مردم انگلیس در سال 2016 به آن رای دادند با اقدامات امروز خانم می همخوانی ندارد.
از سوی دیگر حزب کارگر نیز مواضع شدیدی در قبال این اعلامیه اتخاذ کرد، چنانکه جیمز کوربین، رهبر حزب کارگر به صراحت اعلام کرد که به پیشنویس خروج انگلیس از اتحادیه اروپا رای مخالف خواهد داد.
با توجه به اینکه حداقل باید 320 عضو مجلس عوام انگلیس به این پیشنویس رای موافق دهند، این مسئله تاحدودی دورنمای تصویب آن را مبهم کرده است. حزب محافظهکار 313 کرسی از مجلس 650 نفره انگلیس را در اختیار دارد و با ائتلاف و حمایت حزب اتحادگرای ایرلند شمالی با 10 کرسی توانسته است دولت را تشکیل دهد، لذا اگر برخی از نمایندگان حزب محافظهکار بخواهند به این پیشنویس رای مخالف دهند، قطعا تصویب نخواهد شد و این موضوع ممکن است شرایط پیچیده و خاصی را در فرآیند خروج انگلیس از اتحادیه اروپا ایجاد کند.
اما اگر این پیشنویس تصویب شود، فرآیند خروج انگلیس از اتحادیه اروپا در مارس 2019 اجرایی خواهد شد و با تصویب در پارلمان اروپا باید به تائید پارلمانهای 27 عضو دیگر نیز برسد.
در این بین اگر به هر دلیلی پیشنویس خروج انگلیس از اتحادیه اروپا به تصویب نرسد، چند سناریو مطرح می شود. اولین سناریو، خروج بدون توافق خواهد بود که هم برای انگلیس و هم برای اتحادیه اروپا بسیار هزینهآور خواهد بود و از این رو بعید است که هیچیک از طرفین به دنبال تحقق این سناریو باشند.
دومین سناریو میتواند برگزاری مجدد همه پرسی باشد که با توجه به مواضع حزب کارگر و حزب محافظهکار بعید به نظر میرسد همهپرسی دومی برای خروج انگلیس از اتحادیه اروپا برگزار شود.
سومین سناریو، برگزاری انتخابات زودهنگام است که با توجه به اینکه حزب محافظهکار نزد افکار عمومی انگلیس در وضعیت متزلزلی قرار دارد، احتمال پیروزی حزب کارگر بیشتر است که این مسئله میتواند موجب به قدرت رسیدن حزب جرمی کوربین شود. همین مسئله باعث میشود جریان مخالف پیشنویس خروج انگلیس از اتحادیه اروپا با احتیاط و محافظهکاری زیادی نسبت به این مسئله اقدام کند و از همین رو احتمال اینکه به پیشنویس رای مثبت دهند، زیاد است، زیرا آنها نمیخواهند حزب رقیب شان یعنی حزب کارگر اکثریت را به دست آورد.
با وجود مشکلات ذکر شده، اما به نظر میرسد فرایند خروج انگلیس از اتحادیه اروپا حتمی باشد و اکنون این مسئله که چگونه این امر تحقق پیدا کند، محور رایزنیها و تحلیل کارشناسان مسائل اروپا و انگلیس است.
جایگاه اروپایی انگلیس پس از برگزیت
این در حالی است که خروج انگلیس از اتحادیه اروپا، جایگاه و موقعیت این اتحادیه را تضعیف خواهد کرد، زیرا انگلیس یکی از کشورهای دارای قدرت نظامی و اقتصادی بزرگ در سطح اروپا است که خروج آن از اتحادیه اروپا میتواند به زیان اتحادیه باشد. باید توجه داشت وزن اقتصادی انگلیس به عنوان ششمین قدرت اقتصادی جهان باعث شده است که خروج این کشور از اتحادیه اروپا، مشکلاتی را پیش روی این اتحادیه قرار دهد.
از دیگر سو با توجه به اینکه انگلیس طی چهار دهه گذشته همواره یک عضو ناسازگار اتحادیه اروپا بوده و چالشهایی را در روند همگرایی اروپایی ایجاد کرده است، شاید از این پس، نقش آلمان و فرانسه در اتحادیه اروپا قویتر و پررنگتر شود. البته در این صورت نگرانی کشورهای شرق اروپا که همواره دغدغه قویتر شدن آلمان و فرانسه را داشتهاند نیز افزایش خواهد یافت. از این منظر، خروج انگلیس ممکن است شکاف درون اتحادیه اروپا را عمیقتر کند.
ایران و برگزیت
در این میان، درباره چشم انداز سیاست خارجی انگلیس و اتحادیه اروپا در قبال ایران پس از برگزیت باید توجه داشت که سیاست خارجی انگلیس در منطقه خاورمیانه چه قبل از ورود به اتحادیه و چه در زمان حضور در آن یک سیاست پایهدار و محوری بوده است؛ چنانکه لندن همواره سعی کرده منافع و سیاستهای دیرین خود را در این منطقه پیگیری کند، لذا انگلیس خارج از اتحادیه اروپا نیز تلاش خواهد کرد نقش پررنگتری در حوزههای نفوذ خود داشته باشد تا بتواند هم از جهت اقتصادی و هم از جهت سیاسی و نظامی نقش بیشتری در روند تحولات سیاسی و اقتصادی در منطقه خاورمیانه که از دیرباز حوزه نفوذ این کشور بوده، ایفا کند. همچنین با توجه به شکافهایی که میان واشنگتن-لندن ایجاد شده شاید نقش انگلیس در تقویت پیوندها با ایران بیشتر شود. به خصوص اینکه انگلیس در خصوص برجام مواضعی کاملا حمایتی داشته، حاضر به پیروی از آمریکا نشده و همراه با آلمان و فرانسه سیاستهای برجامی را دنبال کرده است، لذا به نظر میرسد که انگلیس بعد از خروج از اتحادیه نیز تلاش کند که این نقش را در بهبود مناسباتش با ایران حفظ کرده و به دنبال تنشزایی در روابط با ایران نباشد. در مقابل اتحادیه اروپا نیز تلاش میکند خروج انگلیس از این اتحادیه خدشهای در روند سیاستهای آن در مسائل منطقه و به خصوص ایران ایجاد نکند. بر این اساس، کشورهای اروپایی عضو اتحادیه نیز پس از خروج لندن، به همان روند پیشین در جهت حفظ برجام و ایجاد سازوکار اروپایی ادامه خواهند داد.
0 Comments