جدیدترین مطالب

بدهی ۱۵ میلیارد پوندی شرکت آب انگلیس

گزارش‌های فاش شده نشان می‌دهد تیمز واتر بزرگترین شرکت آب انگلیس که یک چهارم جمعیت انگلیس از مشترکان آن هستند ۱۵ میلیارد پوند بدهی به بار آورده است.

سفر وزیر امور خارجه به ترکمنستان

حسین امیرعبداالهیان وزیر امور خارجه کشورمان در سفر به ترکمنستان خواستار توسعه همکاری‌های دوجانبه و منطقه‌ای میان دو کشور همسایه شد. مقامات ایران و ترکمنستان در جریان این سفر همچنین موانع موجود بر سر راه تقویت همکاری‌ها را نیز بررسی کردند.

Loading

أحدث المقالات

نارضایتی شدید آمریکا از وتوی روسیه درباره کره شمالی

نیویورک – ایرنا- سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در واکنش به وتوی روسیه درباره لغو نظارت هیاتی از کارشناسان سازمان ملل بر تحریم‌های بین‌المللی علیه کره شمالی ابراز نارضایتی کرد اما گفت که تمام قطعنامه های شورای امنیت علیه پیونگ یانگ اجرا می شود.

Loading

چشم انداز شورای همکاری خلیج فارس؛ پایداری یا فروپاشی؟

۱۳۹۷/۱۰/۰۱ | یادداشت

شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: نشست سالانه شورای همکاری خلیج فارس که روز یکشنبه ۱۸ آذر در ریاض، پایتخت عربستان سعودی برگزار شد را شاید بتوان مهمترین نشانه از واگرایی میان کشورهای عربی به ویژه قطر با امارات و عربستان قلمداد کرد.

داود احمدزاده/ کارشناس مسائل خاورمیانه

باوجود تلاش عربستان سعودی برای حضور شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر در این نشست، اما وی حاضر نشد و وزیر خارجه‌اش را اعزام کرد. عدم حضور امیر قطر در ریاض با انتقاد فوری شیخ خالد بن احمد آل خلیفه، وزیر خارجه بحرین روبه‌رو شد. در همین حال، وزیر انرژی قطر اعلام کرده است که این کشور تا ژانویه سال ۲۰۱۹ از سازمان کشورهای صادرکننده نفت اوپک خارج می‌شود که این تصمیم قطر نیز خوشایند ریاض نیست.

باید توجه داشت شورای همکاری خلیج فارس در دو سال اخیر تحت تاثیر بحران دیپلماتیک قطر قرار گرفته و مقامات ریاض تلاش داشتند تا نشست اخیر را به فرصتی برای حل اختلافات تبدیل کنند که البته با واکنش منفعلانه دوحه مواجه شدند.

درواقع این نشست می‌توانست افقی از آینده بهتر برای شورای همکاری خلیج فارس را برای کشورهای منطقه ترسیم کند که به دلیل حل نشدن برخی اختلافات چنین امری حاصل نشد. نشست ریاض در حالی برگزار شد که شاهد گسست و اختلافات اساسی میان اعضای شورای همکاری خلیج فارس بودیم؛ به گونه‌ای که عربستان سعودی و امارات انتظار داشتند بعد از تحریم‌های گسترده علیه قطر و شروطی که برای همگرایی مجدد میان اعضا مطرح و تدوین کردند، امیر قطر به مطالبات این کشورها تن بدهد و از مواضع قبلی خود کوتاه بیاید. اما قطر نه تنها شروط 13 گانه را نپذیرفت بلکه بر مواضع خود پافشاری می‌کند. همچنین اخیرا وزیر خارجه قطر در سخنانی اعلام کرد که شورای همکاری خلیج فارس قدرتی ندارد و نیازمند بحث بر سر مکانیسمی برای اصلاحات است.

از سوی دیگر ، بعد از تضعیف موقعیت منطقه‌ای عربستان به دلیل قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد سعودی و انتقادات گسترده عمومی علیه سیاست‌های جنگ‌طلبانه محمد‌بن‌سلمان، پادشاه سعودی تلاش کرد که با دعوت رسمی از امیر قطر برای شرکت در نشست ریاض، ضعف‌های سیاست منطقه‌ای خود را پنهان و شرایط را برای افزایش اعتماد و توانمندی داخلی شورای همکاری خلیج فارس مجددا تثبیت کند. اما پاسخ منفی شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر و فرستادن نماینده خود برای شرکت در این نشست و از سوی دیگر مشارکت برخی از معاونین پادشاهان منطقه در نشست ریاض نشان داد که تیر سعودی‌ها به خطا رفته است. همچنین در پایان این نشست و طی مصاحبه‌هایی که روسای مشارکت‌کننده از جمله پادشاه سعودی، امیر امارات و اعضای دیگر داشتند شاهد اتخاذ مواضع متفاوت نسبت به مسائل منطقه بودیم که بیانگر اختلافات مواضع میان سران عربی است.

در این بین با تن ندادن قطر به خواسته‌های عربستان، بحرین و امارات، این کشور ضمن تثبیت اقتدار منطقه‌ای خود در راستای ائتلاف‌سازی قوی در منطقه در حال گام برداشتن است؛ ائتلافی که در راس آن ترکیه و حتی ایران حضور دارند. از طرف دیگر، به رغم سیاست‌های اشتباه و کج‌اندیشانه پیشین امیر قطر در مورد سوریه، اخیرا شاهد نوعی توازن و نگاه مثبت به مسائل داخلی سوریه از جمله حمایت از طرح‌های صلح میان گروه‌های مختلف سوری و دولت بشار اسد از سوی قطر هستیم. تمام مولفه‌های موجود نشان می‌دهد که رفتار قطری‌ها نسبت به گذشته در مورد مسائل منطقه با دگردیسی‌های عمیق‌تری روبرو شده است.

در عین حال بحث خروج قطر از اوپک نیز یکی دیگر از نشانه‌های واگرایی در میان کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به شمار می‌رود. اگرچه قطر در بحث تولید نفت و صادرات آن رتبه بالایی را در میان اعضای اوپک ندارد و خود را بیشتر مرکز ثقل بزرگترین صادرکننده گاز جهان در سال‌های آینده می‌بیند، ولی تاکید و اصرار بر خروج از اوپک، نشانگر تمرد دوحه از سیاست‌های منطقه‌ای عربستان و واگرایی با همپیمانان این کشور در شورای همکاری خلیج فارس است. قطری که با سرمایه‌گذاری‌های عظیم در منطقه و کشورهای غربی توانسته است نگاه مثبت اغلب کشورها را به رغم تمدید تحریم‌های عربستان و همپیمانانش علیه خود جلب کند.

بنابراین در صورت تاکید و اصرار سعودی‌ها و اماراتی‌ها مبنی بر اجرایی شدن مفاد تحریمی علیه قطر که شامل 13 بند مشخص است، شاهد واگرایی و تنش بیشتر بین قطر و شورای همکاری خواهیم بود.

البته باید توجه داشت که سیاست سعودی‌ها بعد از قتل خاشقجی نسبت به قطر با تغییرات عمده‌ای روبرو شده است؛ یعنی سیاست آنها دیگر صرفا بر تهدید و مشت آهنین استوار نیست و به دلیل واهمه از گرایش بیشتر دوحه به آنکارا و تهران، آنها حاضر شدند که حتی در برخی از بندهای قطعنامه صادر شده علیه قطر کوتاه آمده یا آن را اصلاح کنند. البته به شرطی که قطری‌ها علاوه بر دست کشیدن از حمایت از گروه‌های تکفیری و تروریستی به ظن آنها به سمت و سوی همگرایی با ایران و ترکیه حرکت نکنند. سعودی‌ها تلاش کردند حتی در رسانه‌ها نیز به نوعی وانمود کنند که اختلافات با قطر یک اختلاف خانوادگی و قابل حل است و در این ارتباط نباید کشورهای دیگر دخالتی داشته باشند. اما موضع‌گیری‌های شفاف قطری‌ها نسبت به مسائل منطقه از جمله ایران، اعلام خروج از اوپک و توانمندی قدرت نرم قطر در افشای سیاست‌های جنگ‌طلبانه عربستان، مهر تاییدی بر ناکامی‌های ائتلاف سعودی است و اگر عربستان به طور کلی در سیاست‌های خود نسبت به قطر و نقض حاکمیت مستقل این کشور تغییری ایجاد نکند ممکن است ماهیت و هویت شورای همکاری خلیج فارس نیز با اما و اگرهای اساسی روبرو شود و حتی با وجود بقای این سازمان، شاهد انفعال و گسست بیشتر در میان اعضا باشیم.

0 Comments

یک دیدگاه بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *