شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: رئیس جمهور ترکیه و نخست وزیر یونان، در حاشیه نشست سران ناتو در «ویلنیوس» پایتخت لیتوانی (11 و 12 ژوئیه -20 و 21 تیرماه) دیدار و گفتگو خواهند کرد. افکار عمومی دو کشور انتظار دارند این ملاقات که پس از انتخابات در دو کشور برگزار میشود، گام جدیدی به سوی تنش زدایی بین این دو کشور همسایه باشد.
محمود فاضلی- تحلیلگر مسائل بینالملل
میتسوتاکیس نخست وزیر یونان پس از پیروزی قاطعانه و شگفت انگیز در انتخابات پارلمانی اخیر و همزمان با آغاز دوره جدید چهار ساله خود، وعده «اصلاحات بزرگ» میدهد. اگرچه او اشارهای به نوع این اصلاحات نکرده اما این اصلاحات علاوه بر موضوعات گوناگون اقتصادی و معیشتی میتواند شامل گامهای جدیدی در عرصه سیاست خارجی باشد. او اخیرا با اشاره به فرصت دیدار با اردوغان گفته است: «حتی اگر اختلافات بین دو کشور برطرف نشود، ممکن است تنش در دریای اژه و شرق مدیترانه به تدریج کاهش یابد.»
بهدنبال پیروزی قاطعانه حزب محافظهکار یونان در انتخابات، اردوغان رئیس جمهوری ترکیه در یک تماس تلفنی به میتسوتاکیس نخست وزیر جدید یونان پیروزی وی را تبریک گفته و ابراز امیدواری کرده است که «انتخاب مجدد وی، فرصتی برای توسعه روابط دوجانبه بین کشور همسایه ایجاد کند.»
بهدنبال انتخابات جدید در دو کشور، حاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه نیز با جرج گراپتریس وزیر امور خارجه جدید یونان تلفنی گفتگو کرد و انتصاب وی را تبریک گفت. وزیران امور خارجه دو کشور در این گفتگو که وزارت خارجه یونان آن را «بسیار صمیمانه» توصیف کرد درباره دیدار دو جانبه در حاشیه نشست سران پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) که قرار است در ویلنیوس برگزار شود، توافق کردند.
پس از آن که اردوغان اخیرا گفته بود در دیداری که با نخست وزیر یونان خواهم داشت به وی خواهم گفت: «آقای نخست وزیر خرید تسلیحات را متوقف کنید. با چه هدفی این اقدامات را انجام میدهید؟» یکبار دیگر شکننده بودن روابط دو کشور مورد تائید قرار گرفت. میتسوتاکیس نخست وزیر جدید یونان در رابطه با خریدهای تسلیحاتی نیروهای مسلح یونان و در پاسخ به طرف ترک مدعی شد: «یونان موظف است نیروهای مسلح خود را تقویت کند.»
یونان همزمان لابی بانفوذ خود در آمریکا را فعال کرده تا مانع تجهیز ترکیه به جنگنده «اف-۱۶» شود. درپی فعالیت این لابی «چاک شومر» رهبر دموکراتهای آمریکا مدعی شد: «ترکیه یک تهدید قابل توجه برای ثبات جهانی است و باید هر کاری برای مقاومت در برابر تجاوزات این کشور انجام داد. این تصور که آمریکا باید به ترکیه برای احترام به هنجارهای جهانی و نظم بینالمللی اعتماد کند، نه تنها خطرناک است، بلکه امنیت آمریکا و متحدانش را به خطر میاندازد.»
سازمانهای یونانی و قبرسی در آمریکا از دیگر مراکز لابی یونان نیز اخیرا طی نامهای به آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا مخالفت خود با فروش بدون قید و شرط جنگندههای فوق به ترکیه را ابراز نمودند. این سازمانها مدعیاند ترکیه به دور از روح هم پیمانی و بهطور مکرر از ناوگان هوایی خود علیه یونان و برای ایجاد بیثباتی در فرا منطقه، تضعیف منافع غرب در مبارزه علیه تروریسم و تهدید همپیمانان و شرکای اصلی آمریکا چون یونان و قبرس استفاده کرده است.
یونان و ترکیه، هر دو متحد ناتو بوده اما دشمنان تاریخی هستند. این دو کشور چندین دهه است در خصوص موضوعات مختلف همچون حریم هوایی، مناطق دریایی در شرق مدیترانه، مهاجرتهای غیرقانونی و موضوع قبرس باهم اختلاف جدی دارند. اما در شرایط کنونی این دیدگاه در یونان مطرح است که دو کشور بدون تغییر مواضع خود میتوانند روابط دوجانبه در زمینههای مختلف را بهبود بخشند. یونان وجود فقط یک اختلاف در روابط دوجانبه با ترکیه را بهرسمیت میشناسد که تحدید مناطق دریایی (فلات قاره و منطقه انحصاری اقتصادی) بین دو کشور در اژه و شرق مدیترانه است. به اعتقاد یونان، سایر مسائلی که ترکیه مطرح میکند در چارچوب معاهدات بینالمللی و حقوق بینالمللی حل و فصل شده اما در مورد موضوعات حاکمیتی، حقوق حاکمیتی و تسلیح جزایر وارد بحث با ترکیه نخواهد شد.
چندی قبل در رویدادی که خشم یونان را به همراه داشت این بود که عضویت جمهوری قبرس شمالی در «سازمان کشورهای ترک» به عنوان عضو ناظر، تصویب شد. طی دهههای گذشته با وجود تلاشهای سازمان ملل متحد، اختلافات ترکیه و یونان بر سر مناطق ترکنشین و یونانینشین قبرس همچنان ادامه دارد. ترکیه همچنین به واسطه مخالفتش با مواضع اروپایی ها درباره قبرس، با طرحهای سال ۲۰۱۸ مربوط به همکاری اروپا و ناتو هم مخالفت کرده است. قبرس عضوی از اتحادیه اروپاست اما آنکارا مانع عضویت ان در ناتو شده است.
آمریکا اخیرا در یک چرخش ناگهانی، ارسال جنگنده «اف-۳۵» به یونان را تا بعد از نشست آتی ناتو متوقف کرده و دلیل آن را بهخطر افتادن تأیید عضویت سوئد در ناتو توسط آنکارا اعلام داشته است. بهنظر میرسد دلیل این تأخیر را میتوان تلاش آمریکا برای حفظ توازن میان یونان و ترکیه و همچنین نگرانی واشنگتن از گلایههای دائمی ترکیه از سیاست آمریکا در ماههای اخیر و به ویژه به خطر افتادن عضویت سوئد در ناتو باشد.
گروهی از مقامات آمریکایی بر این باورند اگر یونان یک گام به خرید اف-۳۵ نزدیکتر شود، تلاش برای متقاعد کردن ترکیه برای عضویت سوئد در ناتو در خطر قرار میگیرد. علیرغم موافقت روسای کمیتههای روابط خارجی و امور بینالملل سنا و مجلس نمایندگان امریکا با فروش اف-۳۵ این پروژه بهتعویق افتاده است.
در آستانه دیدار روسای دو کشور، اظهارات اخیر نخست وزیر یونان در اجلاس سران اتحادیه اروپا در بروکسل مبنی بر اینکه اتحادیه اروپا میتواند حمایت اقتصادی جدیدی از ترکیه برای مبارزه با مشکل مهاجران ارائه کند، مثبت ارزیابی میشود. او اعتقاد دارد ترکیه باید در مبارزه با مشکل پناهندگان متحد اصلی باشد. اتحادیه اروپا میلیونها یورو برای حمایت از ترکیه داده است و احتمالا میتواند بیشتر هم بدهد.
در ماههای اخیر این پرسش در آتن مطرح بوده که آیا فضای آرام و مثبتی که بعد از «دیپلماسی زلزله» آغاز شده، تا چه زمانی ادامه خواهد یافت؟ و آیا اولین دیدار روسای دو کشور پس از پیروزی دو طرف در انتخابات میتواند تاثیرات مثبت و ماندگاری در روابط داشته باشد؟ مردم و احزاب یونان منتظرند تا نظاره گر نتایج دیپلماسی جدید دو کشور پس از زلزله ویرانگر ترکیه باشند.
0 Comments