شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: اگرچه رئیس جمهور اردوغان در ماههای اخیر تلاش کرده در داخل کشور و در روابط بینالمللی و منطقهای ترکیه شروعی جدید داشته باشد، اما بنظر میرسد آرامش نسبی موجود در روابط دوجانبه با یونان پایدار نباشد و اختلافات بار دیگر به صحنه سیاسی بازگردد.
محمود فاضلی – تحلیلگر مسائل بینالملل
در جدیدترین نشانه تنش میان یونان و ترکیه، اردوغان رئیسجمهور ترکیه در بازگشت از سفر به جمهوری آذربایجان از برنامه تسلیحاتی یونان انتقاد کرد و از قصد خود برای رسیدگی به این موضوع در دیدار آتی با نخستوزیر جدید یونان خبر داد.
اردوغان اظهار داشت: «بعد از انتخابات ترکیه، میچوتاکیس نخستوزیر یونان تلفنی تماس گرفته و به من تبریک گفته است. چنانچه در نشست ناتو در لیتوانی (11 و 12 ژوئیه) احتمال دیدار باشد، از انجام این دیدار اجتناب نخواهیم کرد. ما دو کشور همسایه هستیم. چنانچه پیامهای مبهم وجود نداشته باشد ما نه در پی افزایش دشمنیها بلکه در پی تحکیم دوستیها هستیم. در دیداری که با میچوتاکیس خواهم داشت به وی خواهم گفت آقای نخستوزیر، خرید تسلیحات را متوقف کنید. با چه هدفی این اقدامات را انجام میدهید؟ آمریکا بیوقفه به شما سلاح میدهد. چرا میخرید؟ آیا این تسلیحات را رایگان به شما میدهند؟ زمان توقف تلاشهای تسلیحاتی فرا رسیده است. با این تسلیحات قصد دارید کجا بروید؟ احتمالا در مورد این موضوعات صحبت خواهیم کرد. اما بدانید که ما به دنبال کاهش دشمنان خود نه افزایش آنها هستیم.»
یک روز پس از سخنان اردوغان، میچوتاکیس رئیس حزب محافظهکار نئودمکراسی و نخستوزیر پیشین یونان که خود را برای دور دوم انتخابات پارلمانی آماده میکند خاطرنشان ساخت «با اردوغان در حاشیه اجلاس سران ناتو در لیتوانی در ماه سپتامبر دیدار خواهم کرد و به او تاکید میکنم دو کشور حتی اگر نتوانند اختلافات خود را حل و فصل کنند، میتوانند در اژه و شرق مدیترانه تنش زدایی نمایند. ترکیه نمیتواند به یونان دیکته کند چه تسلیحاتی میتواند خریداری کند. یونان موظف است نیروهای مسلح خود را تقویت کند، زیرا ما، ترکیه را بهعنوان بزرگترین و از نظر ژئوپلیتیکی، غیرقابل پیش بینیترین همسایه کنار خود داریم.»
یونان مدعی است این کشور توانسته توازن را از نظر قدرت نیروهای مسلح تغییر دهد. در زمینه قدرت هوایی، همه چیز نسبت به چهار سال پیش کاملا تغییر کرده است. ترکیه بهطور قطع جنگنده «اف-۳۵» خریداری نخواهد کرد اما یونان رسما موافقت آمریکا را برای خرید آنها دریافت کرده است.
در ماههای اخیر مقامات یونانی در تمامی سطوح رضایت خود را از کاهش تنش در روابط دوجانبه با ترکیه اعلام میکنند، و از فضای موجود در ماههای اخیر راضی بنظر میرسند. یونان در ماههای گذشته شاهد نقض حریم هوایی این کشور از سوی هوپیماهای جنگنده ترکیه نبوده است. این کشور حداقل در مواضع رسمی، دست دوستی به سمت ترکیه دراز میکند اما همزمان نیروهای مسلح خود را تقویت میکند. از مرزهای خود حفاظت کرده اما بهدنبال ایجاد ائتلافهای منطقهای که موجب تقویت موقعیت ژئوپلیتیک یونان میشود، خواهد بود. اگرچه در دیدگاه مقامات یونانی هیچ لزومی ندارد یونان و ترکیه دائم در تنش زندگی کنند، اما همزمان هیچ تردیدی در مورد احتمال تغییر رویکرد ترکیه در قبال یونان ندارند.
از نظر یونان، فقط یک اختلاف بین دو کشور وجود دارد و آن تحدید منطقه انحصاری اقتصادی و فلات قاره در اژه و شرق مدیترانه است. بزعم یونان، طرفین باید توافق کنند که این مسئله فقط در چارچوب حقوق بینالمللی و روابط حسن همجواری حل شود و هیچ مقام دولتی نمیتواند موضوعات دیگری که خارج از دستور کار روابط دوجانبه است را بر روی میز مذاکره مطرح کند. موضوعاتی همچون غیر نظامی سازی جزایر و حاکمیت و حقوق حاکمیتی خارج از چارچوب بحث با ترکیه است.
اردوغان پس از پیروزی در انتخابات تلاش دارد تا «وجهه خوبی» از خود به غرب نشان دهد و در همین راستا تلاش خواهد کرد تا غربیها را متقاعد کند که روابط با یونان در مسیر عادی سازی کامل قرار گرفته است. اما در یونان این نظریه وجود دارد که اهداف راهبردی بلند مدت ترکیه هرگز تغییر نمیکند، لذا آنها ضمن حفظ هوشیاری خود به تقویت نیروهای مسلح خود ادامه میدهند. یونان اگرچه از فرصتهایی که برای رسیدن به تفاهم در پی تنش زدایی اخیر پیش آمده استقبال میکند اما خطوط قرمز رهبرانش کاملا شناخته شده است.
یونان و ترکیه در زمینه نظامی بهشدت با هم رقابت دارند. ارتش یونان در حال توسعه و تقویت خود است و حتی سفارش خرید جنگندههای «اف-۳۵» را هم به آمریکا داده و در صورت دریافت آنها ناوگان نیروی هوایی ترکیه از رقیب همیشگی خود عقب میافتد. یونان به تازگی ۲۴ فروند جنگنده «رافال» ساخت فرانسه، ۶ فروند جدید و ۱۸ فروند دست دوم و همچنین سه فروند ناوچه فرانسوی نیز سفارش داده است.
یونان در صدمین سالگرد امضای پیمان لوزان میان یونان و ترکیه اعتقاد دارد امضای پیمان لوزان فرصتی عالی برای تایید مجدد اعتبار و چارچوب پایداری که ایجاد کرده، میباشد زیرا این پیمان همچنان ستون صلح در منطقه است. بر اساس اصول بنیادین حقوق بینالمللی، معاهداتی که مرزهای بین کشورها را تعیین میکنند منقضی نمیشوند. ضمنا آنها را نمیتوان بهطور یکجانبه و بدون کسب رضایت سایر طرفین مورد بازنگری قرار داد. حل وفصل نهایی موضوعات مرزی، سنگ بنای این پیمان است.
در پی پیروزی اردوغان رئیس جمهوری ترکیه در انتخابات این کشور، یونان خود را برای از سرگیری کانالهای ارتباط با مقامات ترکیه آماده میکند. چنانچه رکود فعالیتهای نظامی و اجتناب از برگزاری مانورهای بزرگ طبق توافق حاصله تا 15 سپتامبر ادامه یابد، بیش از هفت ماه است که تنش در اژه وجود نداشته و این زمینه مناسبی برای از سرگیری گفتوگوها بین دو کشور ارزیابی میشود. یونان واکنش مثبتی به نتایج این انتخابات ترکیه داشته است. اما همزمان هدف اصلی خود را توسعه بیش از پیش روابط دو کشور بر اساس حقوق بینالمللی و با هدف تضمین صلح و ثبات منطقهای و همچنین روابط حسن همجواری میداند.
پیشبینی میشود پس از تشکیل دولت جدید در یونان، در مرحله اول، گفتوگوها پیرامون اقدامات اعتماد سازی بین وزارتخانههای دفاع و دور جدید گفتگوهای راهگشا بین وزارتخانههای امور خارجه دو کشور برنامهریزی شود.
شواهد نشان میدهد همکاری یونان و ترکیه از حمایت آمریکا برخوردار است. آمریکا قصد دارد گاز مایع خود را از طریق ترمینالهای یونان و ترکیه به کشورهای فرامنطقه صادر کنند. ترکیه و یونان در زمینه اکتشافات انرژی، نظامی شدن برخی جزایر در دریای اژه و پناهجویان اختلاف دارند. طرفین همچنین تقویت نظامی یکدیگر را بهشدت زیر نظر دارند. در سالهای اخیر ترکیه، یونان را به استقرار تسلیحات در جزایر دریای اژه متهم میکند.
0 Comments