شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: علیرغم توافق نخست وزیر یونان و رئیس جمهوری ترکیه در آخرین دیدار خود در استانبول جهت کاهش تنش در دریای اژه، اخیرا جنگندههای نیروی هوایی ترکیه بهطور گسترده به حریم هوایی یونان تجاوز و بر فراز جزایر مسکونی و غیر مسکونی این کشور پرواز کردند. بهعنوان نمونه طی یک روز جنگندههای ترکیه در 126 مورد منطقه اطلاعات پروازی آتن (FIR) را نقض و در 41 مورد بر فراز 12 جزیره مسکونی و غیرمسکونی یونان پرواز کردند.
محمود فاضلی – تحلیلگر مسائل بینالملل
در پی این حوادث، دبیر کل وزارت خارجه یونان، سفیر ترکیه در آتن را دو بار احضار و مراتب اعتراض شدید طرف یونانی را به وی اعلام کرد و اقدامات طرف ترک را تداوم رفتار تحریکآمیز و تجاوزکارانه و نقض حاکمیت یونان دانست که با تلاشهای اخیر برای بهبود فضای روابط ناسازگار است و اینکه انسجام ناتو در مقطع زمانی فوقالعاده حساس را تضعیف میکند.
همزمان یونان نیز پدافند هوایی خود در اژه را در آماده باش کامل قرار داد و مدعی شد در پی فعال شدن سامانه پدافند هوایی، هیچ مورد نقض حریم هوایی توسط جنگندههای ترکیه ثبت نشد.
بهدنبال دور جدید تنشها میان دو کشور، وزارت دفاع یونان دعوت از ترکیه بابت شرکت در مانور ناتویی «کمینگاه ببر» را که قرار است از 9 تا 20 ماه میدر یونان با محوریت پایگاه آراکسوس برگزار شود، پس گرفت. آتن همچنین «گفتگوهای اعتماد سازی» میان طرفین را نیز تعلیق کرد.
میچوتاکیس، نخست وزیر یونان در تماس تلفنی با دبیر کل ناتو، تحریکات ترکیه بهعنوان عضو ناتو را غیر قابل قبول دانسته و بر این باور است اقدامات ترکیه، امنیت اروپا و وحدت ناتو را در مقطعی که تمامی کشورهای عضو ناتو باید در برابر تهاجم روسیه متحد باشند، تضعیف میکند.
در این رابطه سیاست کنونی دولت محافظهکار یونان در قبال ترکیه مورد انتقاد دو حزب مخالف دولت قرار گرفت. بهزعم حزب ائتلاف چپ، سیاست «حزب حاکم نئودموکراسی» مبنی بر «هم پیمان باوفا و قابل پیشبینی» جواب نداده و کشور را به بنبست کشانده است و نخست وزیر یونان طی دیدارش با جو بایدن در 16 ماه مه باید تعهدات مشخص بهخصوص عدم فروش جنگندههای اف-16 به ترکیه را خواستار شود. بهباور «حزب کمونیست» یونان نیز نقض روزمره حریم هوایی یونان و پروازهای مکرر جنگندههای ترکیه بر فراز جزایر یونانی، استدلال اساسی دولت کنونی و دولتهای قبلی مبنی بر اینکه مشارکت در ناتو حقوق حاکمیتی کشور را در برابر مطالبات ترکیه تضمین میکند، بیاعتبار کرده است.
از سوی دیگر ترکیه مدعی است «پرواز هواپیماهایش بر جزایر یونانی، «پاسخی به پروازهای تحریکآمیز و تجاوزکارانه» یونان در نزدیکی سواحل ترکیه بین 26 تا 28 آوریل بوده و نیروی هوایی ترکیه در چارچوب مقررات تعامل، به این پروازهای تحریکآمیز و موارد نقض پاسخ داده است.»
«آکار» وزیر دفاع ترکیه که از ادامه «لفاظی تحریکآمیز» و «اقدامات غیرقانونی» سیاستمداران یونانی سخن میگوید مدعی است: «تسلیحات نظامی برای تقویت تسلیحاتی و برتری کمی در مقابل ترکیه بیهوده است. یونان از یک سو بهدنبال ایجاد ائتلاف با کشورهای دیگر و از سوی دیگر بهدنبال تقویت تسلیحات نظامی است. با نگاهی به اعداد و ترکیب قوا، اقدامات یونان هیچ ارزشی در مقابل ترکیه ندارد. ما هرگز در برابر عمل انجام شده علیه منافع و حقوق خود در شرق مدیترانه، اژه و قبرس قرار نخواهیم گرفت. ترکیه قدرت آنرا دارد که از منافع خود در اژه، شرق مدیترانه و قبرس دفاع کند.»
علاوه بر این، ترکیه نیز در اقدامی تلافیجویانه و در واکنش به تصمیم دولت یونان مدعی شد این کشور خود از حضور در رزمایش «کمینگاه ببر» سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) انصراف داد. این رزمایش که با هدف تقویت هماهنگی بین نیروهای هوایی کشورهای عضو ناتو برگزار میشود، هر ساله در کشورهای مختلف عضو ناتو برگزار میشود.
طرف میزبان معمولا قبل از برگزاری هر رزمایشی، یک توافقنامه فنی برای انجام فعالیتها آماده میکند. یونان که توافقنامه فنی را برای سال جاری آماده کرده بود، اصلاحاتی ضدترکیهای در آن اعمال کرد که فرماندهی نیروی هوایی ترکیه فورا در برابر این تغییرات اقدام کرد و خواستار تغییر در توافقنامه فنی مغایر با قوانین بینالمللی شد.
به اعتقاد آنکارا، یونان با توجه به منافع سیاسی خود از رزمایشها استفاده ابزاری میکند. با توجه به عدم پذیرش درخواستهای ترکیه از سوی یونان، آنکارا از مشارکت در این رزمایش انصراف داد.
روابط بین ترکیه و یونان، دو عضو ناتو که اغلب دچار تنش است با آغاز درگیریها در اوکراین و اقدامات اخیر ترکیه در روند عادیسازی با کشورهای عربی تا حدودی از شعارهای تند و تهدیدات فاصله گرفت و طرفین حداقل در ظاهر از حل وفصل مشکلات در چارچوب روابط حسن همجواری و حقوق بینالمللی حمایت کردند. همچنین پس از دیداری که میچوتاکیس نخست وزیر یونان و اردوغان رئیس جمهوری ترکیه در 13 مارس پس از آغاز جنگ اوکراین در استانبول داشتند، طرفین توافق کردند که لحن غیردوستانه خود را بهطور متقابل کاهش دهند.
نکته مهم اینکه در دیدار چندی پیش خانم نولند معاون وزیر خارجه امریکا از آتن، وی بهطرف یونانی تاکید کرد: «با توجه به شرایط ژئوپلیتیک و جنگ اوکراین، حل وفصل اختلافات بین یونان و ترکیه جزو اولویتهای واشنگتن نیست و باید در منطقه شرق مدیترانه آرامش وجود داشته باشد تا آتن و آنکارا نقش مهمی که میتوانند در قطع وابستگی اروپا به گاز روسیه داشته باشند را ایفا کنند»، اما تمامی شواهد نشان داد اختلافات عمیق و تاریخی یونان و ترکیه در تمامی سطوح سیاسی و نظامی از جمله آبهای سرزمینی، نواحی اطلاعات پروازی، مناطق دریایی مورد مناقشه، مسلح کردن جزایر و نقض حقوق اقلیت تُرک در تراس (مناطق مسلماننشین یونان) ادامه خواهد داشت.
اولین نتیجه دور تنشهای جدید ترکیه و یونان، تعلیق گفتگوهای طرفین برای یافتن راهحل «عادلانه، دائمی و جامع» برای مشکلات دو طرف در دریای اژه است. گفتگوهایی که از سال 2002 آغاز شده بود، در سال 2021 یکبار متوقف اما در سال جاری میلادی مجددا از سر گرفته شد.
0 Comments