شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: موضوع تکمیل خط لوله نورد استریم 2 به یکی از بحران¬های جدید میان آمریکا و روسیه و البته روابط فراآتلانتیکی تبدیل شده است.
علیرضا ثمودی-کارشناس مسائل اروپا
ساخت خط لوله نورد استریم 2 در سال 2011 آغاز شد و در صورت تکمیل آن ظرفیت صادرات روسیه از 55 میلیارد متر مکعب به 110 متر مکعب افزایش مییابد. با تکمیل نورد استریم 2 صادرات گاز طبیعی روسیه به آلمان و سپس سایر کشورهای اروپایی افزایش مییابد و البته اوکراین و سایر دولتهای در مسیر تزانزیت کنار گذاشته میشوند. در روزهای اخیر نیز دولت جو بایدن تحریمهایی را بر ضد فورتونا کشتی روسیه و مالک آن اعمال کرد و نمایندگان از هر دو حزب در کنگره آمریکا هم 17 فوریه 2021 آمادگی خود را برای همکاری با کاخ سفید با هدف مقابله با نفوذ مخرب روسیه اعلام کردند تا نسبت به عدم تکمیل خط لوله اطمینان حاصل شود.
موافقان و مخالفان ساخت خط لوله
دولت روسیه، شرکتهای فعال در پروژه، دولت اتریش و برخی سیاستمداران آلمانی معتقدند این خط لوله امنیت عرضه انرژی را تامین و به تحقق اهداف توسعه پایدار اتحادیه اروپا کمک میکند. موافقان میگویند این پروژه با وجود نگرانیهای ژئوپلیتیکی موجب تامین نیازهای انرژی آلمان میشود. در مقابل، برخی مقام های اتحادیه اروپا، پارلمان اروپا، لهستان، دولت های حوزه دریای بالتیک، گروههای فعال حوزه محیط زیست، بخش قابل توجهی از سیاستمداران آلمانی، اوکراین و دولت آمریکا (ترامپ و بایدن) و بسیاری از اعضای کنگره آمریکا از مخالفان تکمیل این خط لوله هستند. پارلمان اروپا نیز در واکنش به دستگیری ناوالنی اواخر ژانویه 2021 خواستار توقف پروژه نورد استریم 2 شد البته، همان روز آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان با حمایت از اجرای پروژه نورد استریم اعلام کرد که سیاست اولیه آلمان در قبال این پروژه تغییر نکرده است. مخالفان معتقدند این خط لوله به روسیه اهرم اقتصادی و سیاسی بیشتری میدهد، برخی از کشورها نیز در برابر توقف انتقال انرژی یا دستکاری قیمت از سوی روسیه و البته اوکراین در برابر حملههای روسیه آسیبپذیر میشوند. بایدن نیز در کنفرانس امنیتی مونیخ اگرچه به خط لوله نورد استریم 2 اشاره نکرد، اما هشدار داد روسیه به دنبال تضعیف پروژه اروپایی و ناتو و تضعیف اراده و اتحاد فراآتلانتیکی است. آمریکا این پروژه را توافق بدی میداند که اروپای مرکزی و اوکراین را در معرض تهدیدهای روسیه قرار میدهد. طرفداران محیط زیست هم معتقدند ساخت خط لوله مطابق با اهداف اقلیمی اتحادیه اروپا نیست. این موضوع مطرح میشود که وابستگی بیشتر اروپا به مسکو امنیت اتحادیه اروپا را با خطر مواجه خواهد کرد. در مجموع، افزایش وابستگی به روسیه و در نتیجه قدرتمندتر شدن روسیه و یا تخریب اکوسیستم شکننده یا از بین رفتن درآمدهای لهستان، اسلواکی و اوکراین از حق ترانزیت از دلایل مخالفان است.
موضع دولت آلمان
آلمان امیدوار است که پروژه نورد استریم 2 تکمیل شود و به دنبال متقاعد ساختن آمریکا است که یک سازوکار قدرتمند فراهم خواهد کرد تا مانع تلاش های روسیه برای دستکاری در بازار انرژی شود و از ساخت پایانههایی برای دریافت ال ان جی آمریکا حمایت کند؛ همچنین در صورت لزوم، واردات گاز را از روسیه متوقف خواهد کرد. آلمان این پیشنهاد را مطرح کرده است که جریان انتقال گاز انجام شود، و در عین حال رفتار روسیه نیز رصد شود. موافقت آمریکا با این پیشنهاد به معنای کوتاه آمدن آمریکا در برابر روسیه و نادیده گرفته شدن شرکای واشنگتن است. آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان هم اعلام کرده است که نگاه این کشور به خط لوله تغییر نکرده است، اما در این باره باید با بایدن نیز گفتگو کند. البته آلمان یکی از دولت های اروپایی بود که خواستار تحقیق در مورد مسمومیت ناوالنی شده و هایکو ماس وزیر خارجه این کشور هم اعلام کرده بود که ممکن است آینده خط لوله با خطر مواجه شود. یکی از نمایندگان حزب سبز آلمان در پارلمان اروپا هم اعلام کرد که توقف ساخت خط لوله به نفع کل اروپا است. در درون دولت آلمان نیز برخی به فعالیت های مخرب روسیه از جمله دستگیری الکسی ناوالنی چهره مخالف روسیه اشاره میکنند. هرچند رهبران سیاسی آلمان به اتفاق، اقدام های روسیه بر ضد ناوالنی را محکوم میکنند، اما آنگلا مرکل و برخی دیگر در این کشور معتقدند که این پروژه زیربنایی را میتوان از سایر موضوعهای سیاسی با روسیه جدا کرد.
مسیر پیش رو
از جمله دلایل آمریکا برای اعمال تحریم، قصد واشنگتن برای صادرات ال ان جی به اروپا است. همچنین آمریکا معتقد است اروپا تعهدهای امنیتی خود را انجام نمیدهد و اگرچه بروکسل از ایالات متحده تضمین های امنیتی میخواهد، اما در اولین فرصت تسلیم روسیه می شود. از سوی دیگر، بایدن رییس جمهور آمریکا نیز تمایل ندارد پس از چهار سال روابط نامطلوب میان برلین و واشنگتن، تنش های بیشتری با آلمان داشته باشد. همچنین توافق آمریکا با آلمان در موضوع نورد استریم، ممکن است سایر متحدان آمریکا از جمله اوکراین، لهستان و دولت های بالتیک را ناخرسند کند. بسیاری در اروپا و آمریکا، نورد استریم 2 را یک پروژه ژئوپلیتیکی میدانند، زیرا معتقدند اگر این پروژه یک سرمایهگذاری صرف بود، خط لوله موجود که از خاک اوکراین، بلاروس و لهستان عبور می کند، باید به روز میشد که هزینههای کمتری هم داشت. برخی منتقدان میگویند تحریمها کافی نیست، زیرا پیش تر همین تحریمها اعمال شده بود و باید سایر داراییهای اساسی روسیه هم تحریم شوند. البته حتی در صورت تکمیل خط لوله نیز، امکان انتقال گاز با توجه به تحریم های اعمال شده بر قراردادها و شرکت های بیمه گر وجود ندارد. هم اکنون نیز تعداد قابل توجهی از شرکت ها همکاری های خود را با این پروژه متوقف کرده اند. در مقابل، روسیه نیز تلاش خواهد کرد این پروژه به پروژهای تمام روسی تبدیل شود و از شرکت هایی استفاده خواهد کرد که یا هیچ تعاملی با آمریکا نداشته باشند، یا از کارشناسان آمریکایی بهره نمیبرند و یا با دلار معامله نکنند. هر چند چنین اقدامی بسیار دشوار خواهد بود. دلیل بروز این تنشها، زمانبندی اجرای پروژه است، زیرا در شرایط کنونی روابط میان روسیه و اتحادیه اروپا و روابط فراآتلانتیک دچار بحران های قابل توجهی است. به نظر میرسد با توجه به تلاش های آمریکا برای ترمیم روابط فراآتلانتیکی و همچنین تنش های از پیش موجود، میان اتحادیه اروپا و روسیه در حوزه های مختلف در میان مدت تنش ها افزایش پیدا خواهد کرد و مناقشه بر سر نورد استریم 2 یکی از این موضوع های تنش زا خواهد بود.
0 Comments