جدیدترین مطالب
أحدث المقالات
سبقت یورو از دلار در سوئیفت؛ شکست موقعیت انحصاری دلار؟
بر اساس آمارهای سوئیفت، در ماه اکتبر سال جاری میلادی، 37.8 درصد از تراکنشهای بانکی جهان با یورو انجام گرفته است؛ یعنی 6 درصد افزایش نسبت به سال گذشته و بالاترین سطح از فوریه سال 2013. در طرف مقابل، کاربرد دلار در این تراکنشها به 37.64 درصد رسید که نسبت به سال قبل، بهاندازه 4.6 درصد افت نشان میدهد. هرچند که میزان استفاده از هر دو ارز، بسیار نزدیک است و تا حدی به مسائل پیرامون انتخابات ریاستجمهوری امریکا ارتباط پیدا میکند، اما تحول معناداری است که باید در کنار دیگر تحولات جهانی، ازجمله جنگ تجاری امریکا در طی چند سال گذشته، در کانون توجه قرار گیرد.
میتوان جنگ تجاری را بهعنوان یکی از مشخصههای مهم دوران ریاستجمهوری ترامپ (2016-2020) بهحساب آورد. کشورهای همپیمان امریکا در نفتا، اتحادیه اروپا، چین، روسیه و حتی هند ازجمله طرفین جنگ تجاری امریکا در این دوره بودند. افزون بر این، ایالاتمتحده در طی این چهار سال، تحریمهای شدیدی علیه کشورهای دیگری نیز اعمال کرد. یکی از مهمترین اهداف چنین اقداماتی، بازگشت به دوران انحصار تکقطبی آمریکا در عرصه سیاست و اقتصاد جهانی بود که بهطور ویژه از جانب راهبرد «چین 2025» مورد تهدید قرار گرفته بود.
درنتیجه کنش و واکنشهای مربوط به این جنگ تجاری، پنج سال پیش بود که رئیس بانک ویتیبی روسیه از آمادهسازی بستر حذف دلار از تراکنشهای مالی میان اعضای اقتصادهای نوظهور یا بریکس خبر داد. پنج کشور عضو بریکس، یعنی برزیل، روسیه، افریقای جنوبی، چین و هند، نیمی از جمعیت جهان و نزدیک به 30 درصد اقتصاد جهان را در اختیار دارند. بهتازگی چین نیز در واکنش به تحریمهای احتمالی ایالاتمتحده برای تصویب قانون امنیتی هنگکنگ در کنگره ملی خود، به بانکهای خود اعلام کرده است تا از سوئیفت فاصله بگیرند. این خواست فقط به کشورهای بریکس، محدود نشد بلکه کشورهای دیگری ازجمله ایران که مشمول تحریمهای بینالمللی ایالاتمتحده قرار گرفته بودند نیز به این گزینه، تمایل نشان دادند.
البته رقابت بین دلار و یورو، از زمان جنگ تجاری علنی ترامپ، شروع نشده است بلکه این دو ارز بینالمللی از مدتها پیش در بازارهای مالی و پولی جهانی با یکدیگر رقابت داشتند و در دو طرف این رقابت، رئیس فدرال رزرو آمریکا از یک سوی و رئیس بانک مرکزی اتحادیه اروپا در دیگر سوی قرار داشتند که با ابزارهایی مانند نرخ بهره مرجع، در جذب سرمایه، ایجاد ثبات در بازارهای مالی و بازیابی اقتصادی پس از بحران مالی 2009، رقابت میکردند؛ اما جنگ تجاری امریکا با اتحادیه اروپا و بازی این کشور در جدایی انگلستان از اتحادیه اروپا، این رقابت را شدت بخشید و نقض عهدهای ترامپ در خروج از پیمانهای مختلف جهانی مانند پیمان پاریس، بهصورت اهرم معکوسی عمل کرد که برای تضعیف جایگاه دلار بهعنوان ارز مسلط، فشار وارد میکرد. ضمن اینکه بستههای سیاستی حمایتی حتی در دوره اوباما و برای جبران آثار مالی ورشکستگی مؤسساتی مانند لمنبرادرز نیز در این افت جایگاه نقش داشتهاند و کارشناسان مالی نسبت به تضعیف دلار درنتیجه سیاستهای مالی و پولی در ایالاتمتحده، هشدارهای متعددی داده بودند.
اما دلایل و پیامدهای سبقت یورو از دلار در معاملات سوئیفت چیست؟ به نظر میرسد که انحصار تکقطبی آمریکا در هر سه زمینه مالی، اقتصادی و سیاسی بهشدت به چالش کشیده شده است و نظم جهانی به سمتی میرود که چند قطب انحصاری بزرگ در کنار چندین اقتصاد متوسط به بالا در آن نقشآفرینی کنند. البته دلار همچنان بهعنوان یک ارز مهم در مبادلات مالی بینالمللی نقش ایفا خواهد کرد و نمیتوان این سبقت را بهمثابه افول کامل آن تلقی کرد. درگذشته نیز پس از قطع رابطه بین دلار و طلا توسط نیکسون، دلار جایگاه خود بهعنوان ارز مسلط جهانی را از دست نداد که بخشی از این وضعیت به حجم مبادلات گسترده تجاری بین ایالاتمتحده یا شرکتهای وابسته به شرکتهای آمریکایی در سراسر جهان و بخشی به تعداد بسیار اندک نظامهای ارزی همسان دلار در جهان مربوط میشود. بااینوجود، انتظار میرود که در چند دهه آینده، دلار دیگر از جایگاه انحصاری سابق در اقتصاد جهانی برخوردار نباشد.
0 Comments