جدیدترین مطالب
أحدث المقالات
چشمانداز مبهم مناقشه قره باغ و آمادگی ایران برای ایفای نقش سازنده
درگیریهایی که از چند هفته پیش در منطقه قره باغ بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان آغاز شد قابل پیش بینی بود؛ درواقع تا زمانی که مناقشه قره باغ در منطقه حل نشود، میتوان همیشه انتظار این قبیل درگیریها را داشت. در این بین به نظر میرسد که درگیریها همچنان ادامه داشته باشد و آذربایجان نیز مصممتر از قبل نشان میدهد. این کشور به دنبال آزادسازی هفت شهر اشغالی توسط ارمنستان است تا سپس با ایروان بر سر قره باغ نیز صحبت کنند. مطالبات مردم در داخل آذربایجان نیز همین است و حدود یک سال است که مکررا رسانهها، مردم و احزاب از الهام علیاف میخواهند که مسئله قرهباغ را حل و فصل کند. آنها حتی برای حضور در میادین جنگ اعلام آمادگی کردهاند و لذا اکنون فشار زیادی بر رئیسجمهور آذربایجان برای بازپس گرفتن این شهرها وجود دارد. الهام علیاف نیز تلاش کرد که این فشار را با تغییر وزیر خارجه و وزیر دفاع کم کند ولی کماکان این مطالبه در داخل وجود دارد. در این بین شنبه ۱۹ مهر ماه بود که سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، اعلام کرد جمهوری آذربایجان و ارمنستان برای آتشبس در منطقه ناگورنو- قرهباغ از ۱۲ ظهر ۱۰ اکتبر موافقت کردند. وزرای خارجه ارمنستان و جمهوری آذربایجان روز جمعه ۱۸ مهر ماه پس از دو هفته نبرد شدید در منطقه ناگورنو- قرهباغ در مسکو دیدار و مذاکره کردند. این توافق پس از ۱۰ ساعت مذاکره بین وزرای خارجه جمهوری آذربایجان و ارمنستان با حضور سرگئی لاوروف در بامداد روز شنبه در مسکو حاصل شد، اما این آتش بس تنها نیم ساعت طول کشید و همین زمان کوتاه نیز واکنشهای منفی را در داخل آذربایجان به همراه داشت، لذا کماکان این مناقشه جریان دارد، آذربایجان مدعی است که پیروزیهای بیشتری را کسب کرده و یکی دو تا از شهرهای خود و بیش از ۲۰ روستا را آزاد کرده است و لذا در این جنگ دست برتر را دارد. درواقع کسی نمیتواند آذربایجان را از تلاش برای آزادسازی اراضی اشغال شده توسط ارمنستان منع کند. زیرا این هفت شهر جزء تمامیت ارضی آذربایجان به شمار میرود و هر کشوری حق دارد که از تمامیت ارضی خود دفاع کند.
به اعتقاد من در این بین راههایی که برای میانجیگری دنبال میشود اگر نتواند مسئله اشغال را حل کند کماکان این درگیریها ادامه خواهد یافت. اکنون مناقشه قره باغ دو بخش را شامل میشود؛ یک بخش خود قره باغ است که بعد از فروپاشی شوروی ادعای استقلال کرد و به لحاظ حقوقی این ادعا پذیرفته نشد، لذا هیچ کشوری حتی ارمنستان نیز استقلال جمهوری قرهباغ را به رسمیت نمیشناسد، اما ارمنستان برای اینکه آذربایجان به قرهباغ حمله نکند هفت شهر بین قرهباغ و آذربایجان را اشغال کرد و در آنجا نیرو دارد. این هفت شهر مسلما جزء تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان است و باید به اشغال آنها خاتمه داده شود و سپس راجع به بحث حقوقی قرهباغ مذاکره کنند که آیا این منطقه به لحاظ جمعیت، قلمرو و منابع، ظرفیت مستقل شدن را دارد یا خیر، اما تا زمانی که مشکل این هفت شهر حل نشود این درگیریها حتی اگر متوقف شود باز یک بار دیگر آغاز خواهد شد.
در این بین بهترین جایی که دارای مکانیسم اجرایی برای حل این مشکل است شورای امنیت سازمان ملل متحد است که تا به حال ۴ قطعنامه صادر کرده و از ارمنستان خواسته که هفت شهر آذربایجان را آزاد کند اما ایروان نپذیرفته است، لذا شورای امنیت باید از طریق مکانیسمهای موجود مانند فصل «هفت» ارمنستان را متقاعد کند که این شهرها را به آذربایجان پس دهد.
همچنین کشورهای پیرامونی آذربایجان و ارمنستان مانند روسیه، ترکیه و جمهوری اسلامی ایران نیز در این رابطه به دلیل امنیت منطقه مایل هستند اقداماتی را انجام دهند تا مشکل حل و فصل شود، اما این کشورها مکانیسمهای شورای امنیت را ندارند و فقط میتوانند به دو طرف توصیه کنند که خویشتندار باشند و آتشبس را بپذیرند. در نتیجه کشورهای منطقه در عین اینکه به تلاشهایشان ادامه میدهند باید از شورای امنیت نیز بخواهند که بنا به وظیفه خود فعالانه در قبال موضوع قرهباغ برخورد کند و راه حلی برای این مسئله بیابد. بدون تردید ج.ا.ا. با توجه به روابط خوبی که با آذربایجان و ارمنستان دارد و تجربه میانجیگری بین دو کشور در گذشته، می تواند با رایزنی با مقامات روسیه، ترکیه، آذربایجان و ارمنستان نقش مفید و سازنده ای را برای کمک به یافتن راهکار مناسب ایفاء نماید.
0 Comments