سجاد محسنی در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی با اشاره به اخبار منتشر شده در رابطه با فعالیت‌های هسته‌ای و موشکی عربستان، خاطرنشان کرد: عربستان سعودی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین رقبای منطقه‌ای ایران پس از ناامیدی از سیاست‌های ایالات‌متحده، به‌خصوص دولت اوباما و نگرانی از تداوم این رویکرد از سوی بایدن در صورت موفقیت در انتخابات، به این نتیجه رسیده است که «خودیاری» می‌تواند متغیر مهم‌تری در بازدارندگی باشد.

وی با بیان اینکه ریاض از فرصت هسته‌ای شدن خود به‌صورت کلی دو هدف را پیگیری می‌کند، افزود: عربستان از این طریق می‌خواهد زعم خود به‌صورت مستقیم در مقابل توان هسته‌ای ایران قد علم کند و دیگر اینکه ایالات‌متحده را در یک معما قرار دهد. این کشور دریافته است که نیاز به ایجاد توازن در حوزه سیاست خارجی خود دارد، به همین دلیل این سیگنال را برای ایالات‌متحده ارسال کرده که درصورتی‌که برخورد «قوی و مؤثری» باسیاست‌های هسته‌ای ایران صورت نگیرد هم خود به سمت فعالیت‌های هسته‌ای و موشکی قدرتمندتری خواهد رفت و هم این سیاست را با رقبای ایالات‌متحده پیش خواهد برد.

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل گفت: در این مسیر وارد کردن چین و روسیه نیز فشارها را بر ایالات‌متحده بیشتر کرده است. در مقابل نیز ایالات‌متحده می‌داند که در درازمدت منطقه خاورمیانه، هسته‌ای خواهد شد، بنابراین در حالت حداقلی تلاش خواهد کرد که زیرساخت‌های هسته‌ای عربستان در اختیار رقبا قرار نگیرد.

زمینه‌های سیاسی و بین‌المللی حرکت به‌سوی فعالیت هسته‌ای

محسنی رویکرد نسبی و نگاه به ایران را مهم‌ترین نکته در هسته‌ای شدن عربستان سعودی دانست و ادامه داد: در کنار این مسئله سند چشم‌انداز 2030 و دوری از وابستگی به انرژی‌های فسیلی نیز مزید بر علت شده است؛ چراکه در آینده روند انرژی به سمت سوخت‌های غیرفسیلی است.

این کارشناس مسائل عربستان گفت: این پرسش مهم وجود دارد که اگر دولت سعودی، به فرض احتمال، سقوط کند؛ با توجه به وجود جریان‌های رادیکال در این کشور، وضعیت زیرساخت‌های هسته‌ای آن چگونه خواهد شد! درواقع بخشی از نگرانی‌ها در رابطه با عربستان در رابطه با احتمال به قدرت رسیدن گروه‌های تندرو وهابی است.

وی اضافه کرد: بنابراین این سؤال در وهله نخست مسیر حرکت هسته‌ای شدن عربستان را کند خواهد کرد اما درواقع متوقف نمی‌کند؛ چراکه چین و روسیه به‌شدت تمایل دارند که در این پروژه با عربستان همکاری کنند و پیشنهاد تحویل دو رآکتور هسته‌ای تا پایان 2020 و 16 رآکتور تا 2030 در دستور کار قرار گرفته است.

محسنی درباره خودداری عربستان از تعهد پذیرش بازرسی‌های پادمانی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باوجود درخواست‌های مکرر چندین ساله آن، گفت: بااینکه به نظر می‌رسد عربستان در این مسیر به‌صورت باثبات حرکت کند، اما رفع نگرانی جامعه بین‌المللی از تغییر شرایط سیاسی می‌تواند به‌صورت نظارت کامل و مؤثر بر فعالیت هسته‌ای عربستان و تعریف خطوط مشخص برای حرکت عربستان در راستای تولید انرژی از این صنعت تعریف شود.

اهمیت وابستگی به اروپا و آمریکا برای عربستان

این کارشناس مسائل بین‌الملل با تأکید بر اینکه قطعاً عربستان پیش از چین، مذاکراتی با آمریکا و اتحادیه اروپا داشته است، ادامه داد: آن‌ها از فعالیت‌های عربستان بی‌اطلاع نیستند و باهم ارتباطاتی دارند. ضمن اینکه عربستان می‌داند به لحاظ امنیتی وابسته به اروپا و آمریکا است و به‌یک‌باره نمی‌تواند همه‌چیز را تخریب کند و روابطش را به هم بزند.

وی بابیان اینکه اگر عربستان این سیاست را با همکاری چین پیش ببرد این احتمال وجود دارد که ایالات‌متحده فشار خود را بر این کشور افزایش دهد و موانعی را بر سر راه آن ایجاد کند، گفت: در حال حاضر بر هم خوردن توازن در منطقه و هم سویی جبهه عربی – عبری علیه ایران، برقراری روابط امارات با رژیم صهیونیستی از یک‌سو و تمایل دیگر بازیگران شبه‌جزیره به این مسئله سبب می‌شود تا حداقل در حوزه شبه‌جزیره مخالفتی با فعالیت‌های هسته‌ای عربستان وجود نداشته باشد.

محسنی اضافه کرد: رژیم صهیونیستی نیز در شرایطی که در حال تجربه روندی تاریخی است مخالفت جدی نخواهد داشت. تا حدودی می‌توان ترکیه را، البته آن‌هم به نظر در مرحله کلامی، مخالف این روند دانست. گر چه ترکیه در سیاست خارجی خود میزان بیشتری از انعطاف و حساب سود و زیان را به کار می‌گیرد؛ بنابراین اگر عربستان به تکمیل و توسعه توان هسته‌ای خود اقدام کند مهم‌ترین مخالفت‌ها احتمالاً خارج از منطقه و به سبب رقابت های فرامنطقه ای تعریف‌شده است.

وی با اشاره به سکوت سازمان‌های بین‌المللی در قبال فعالیت‌های پنهانی هسته‌ای عربستان، افزود: سازمان‌های بین‌المللی ابزارهای قدرت و نفوذ هستند. به همان میزان که می‌توانند فعالیت‌های صلح‌آمیز بازیگر مخالف خود را تهدیدآمیز جلوه دهند، به همان میزان ‌هم فعالیت‌های تهدیدآمیز بازیگر دوست را صلح‌آمیز نمایش خواهند داد؛ بنابراین چندان انتظاری از این سازمان‌ها نباید داشت. ورود شورای امنیت به این مسئله تا حدود زیادی غیرممکن است اما طبیعتاً آژانس بین‌المللی نقش مهمی خواهد داشت اگرچه دستوری و مشخص‌شده باشد.