تصمیم آمریکا برای خروج از خاورمیانه فرانسه را به این فکر انداخت که جای خالی آمریکا را در این منطقه پر کند، ایده‌ای که در هفته‌های گذشته برای توجیه آن تلاش کرده هر چه بیشتر به بحران‌سازی و یا بحران‌پنداری بپردازد.

فلورانس پارلی، وزیر دفاع فرانسه در سفر به کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس با اشاره به خروج آمریکا از منطقه اعلام کرد که «صرفنظر از اینکه چه کسی پیروز انتخابات بعدی آمریکا خواهد شد، کناره‌گیری آمریکا از مسائل غرب آسیا آغاز شده و ادامه خواهد داشت. ما شاهد جدایی تدریجی و عمدی آمریکا از غرب آسیا هستیم. زمانی که اوباما رئیس‌جمهور سابق آمریکا، به حملات شیمیایی سوریه در سال 2013 پاسخ نظامی نداد، راهبرد کناره‌گیری آمریکا از غرب آسیا نمایان شد.»

وزیر دفاع فرانسه با طرح این گزاره که «آمریکا با بی عملی، حملات ماه‌های اخیر در خلیج فارس را که تهدیدی برای آن بوده بی پاسخ گذاشته»، گفت: زمانی که حمله به کشتی‌ بدون پاسخ باقی ماند، پهپاد سرنگون شد و زمانی که این موضوع بدون پاسخ باقی ماند، تأسیسات نفتی مورد حمله قرار گرفت. این موضوع حتی برای کسانی که گمان می‌کنند دستاوردی حاصل شده، خطرناک است.

با چنین رویکردهایی، فرانسه که ناتو را ائتلافی سازمانی یا پیمانی مبتلا به «مرگ مغزی» می‌پندارد، تلاش می‌کند تا با استفاده از توان برخی کشورهای عضو اتحادیه اروپا عملیاتی کردن ایده ناتوی اروپایی را بیازماید و با مأموریت دریایی جدید در منطقه خلیج فارس درباره نقش خود بزرگ‌نمایی کند.

وزیر دفاع فرانسه با اعلام مرکزیت فرماندهی این ائتلاف دریایی در خاک امارات، ادعا کرده است حدود ۱۰ کشور هم پیمان در این طرح مشارکت می‌کنند.

فرانسه؛ فاقد ظرفیت رهبری

این اقدامات از سوی فرانسه در حالی در منطقه خلیج فارس انجام می‌شود که حتی بیان انتقاد نسبت به عملکرد ناتو و این طرح که این پیمان نظامی – امنیتی دچار «مرگ مغزی» شده حاشیه‌های زیادی به همراه داشت و همه حاکی از آن بود که سران سایر کشورهای اروپایی دل خوشی از بیان این دیدگاه‌ها ندارند و آن را واگرایانه و در جهت تشدید اختلافات ارزیابی می‌کنند.

اعلام عدم حضور آلمان به عنوان قدرت بزرگ اقتصادی اروپا در این ائتلاف، ضربه بزرگی به این طرح فرانسه به شمار می‌آید. تصمیمی که نشان می‌دهد آلمان به این فضاسازی‌ها و اظهارات به دیده تردید می‌نگرد؛ چرا که فرانسه به عنوان داعیه‌دار چنین طرحی در طول سال‌های گذشته در منطقه خاورمیانه و آفریقا به شدت بر توان لجستیکی آمریکایی‌ها متکی بوده و در صورت بروز هر گونه تنشی در خلیج فارس همچنان دست به دامان آمریکایی‌ها خواهد شد.

علاوه بر این‌ها، مناسبات آمریکا و اروپا نشان می‌دهد نه اروپا این توان را دارد که در مقابل آمریکا کمترین استقلال عملی از خود نشان دهد و نه آمریکا که با یکجانبه‌گرایی، اجازه چنین اعمال قدرتی به اروپا نمی دهد.

با وجود اینکه سران کشورهای اروپایی به این نتیجه رسیده‌اند که منافع ناتو و اتحادیه اروپا کاملا بر هم منطبق نیست و علی رغم برخی سیاست‌های تنش‌آمیز آمریکا علیه کشورهای اروپایی، اکثر کشورهای عضو پیمان آتلانتیک شمالی استفاده از تسلیحات نظامی آمریکایی را به خرید تسلیحات از فرانسه، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان سلاح، ترجیح می‌دهند. با این وجود مکرون امکان ایجاد ائتلافی مستقل و اثرگذار را هم ندارد.

فرانسه در حالی به دنبال بحرانی جلوه دادن اوضاع خلیج فارس و تهدید معرفی کردن ایران است که مرداد ماه سال جاری، وقتی آمریکا به دنبال ایجاد ائتلافی دریایی در خلیج فارس بود از متحدان اروپایی خود خواست در ائتلاف اروپایی شرکت کنند و به آنها توصیه کرد که هیچ اقدامی در راستای تلاش‌های آمریکا برای رهبری این ائتلاف انجام ندهند و در عوض منتظر اقدام متحدان اروپایی باشند؛ چرا که فرانسه نمی خواهد بخشی از ماموریت فشار حداکثری به ایران باشد و چنین راهبردی را در راستای تضعیف برجام و احتمال مرگ آن ‌دانسته بود.

همان زمان رسانه‌های اروپایی نوشتند برخی از مقامات در وزارت خارجه انگلیس درباره نقش و ظرفیت رهبری فرانسه برای چنین ماموریتی بدون حمایت ایالات متحده تردید دارند. در آن مقطع ترامپ نیز از تلاش‌های مکرون در موضوع خلیج فارس شدیدا انتقاد کرده بود.

حالا که به نظر می‌رسد تحولات خاورمیانه در نگاه آمریکا اولویت خود را از دست داده است، فرانسه به دنبال این است که با ایران‌هراسی نقشی مانند آمریکا در خاورمیانه ایفا کند. مواضع تند این کشور علیه ایران از جمله در خصوص برنامه دفاع موشکی، قرار گرفتن در خط اول تهدیدها علیه ایران در پی کاهش تعهدات برجامی، ادعاهای وزیر دفاعش علیه ایران در منامه را در چارچوب این سیاست می‌توان تحلیل کرد.

درک غیر واقعی کشورهای اروپایی از تحولات خاورمیانه

در چنین شرایطی هلند اعلام کرد ناو نظامی این کشور قرار است از ژانویه سال آینده میلادی به مدت ۶ ماه در ناوگان دریایی اروپا به رهبری فرانسه حضور داشته باشد. به نظر می‌رسد درک غیر واقعی کشورهای اروپایی از تحولات خاورمیانه آنها را به دنبال کردن همان سیاست و نقش‌های استعماری کهنه خود انداخته است.

باید در نظر داشت که همه کشورهای اروپایی علاقه و منافع یکسانی در قبال حضور در خاورمیانه ندارند و فرانسه نیز از آنجا که نسبت به برخی تحولات در خاورمیانه از جمله تضمین نفوذش در سوریه و لبنان نگران است، به دنبال نقش آفرینی بیشتر در آن است.

در شرایطی که امارات نسبت به حمایت آمریکا از خود نگران است و تصمیم به میزبانی از ائتلاف دریایی اروپا گرفته، فرانسه قرارداد جدیدی به ارزش ۵۵۲ میلیون دلار با ابوظبی برای نوسازی جنگنده‌های میراژ امارات امضا کرد. همچنین قراردادی نیز برای فروش تجهیزات پیشرفته هشدار از جمله رادارهایی برای مقابله با حملات کم ارتفاع با عربستان امضا کرد. اقداماتی که نشان می‌دهد این کشور در اساس همان سناریوی آمریکا در منطقه برای تامین منافع خود و دوشیدن اعراب را دنبال می‌کند و پیاده کردن طرح ناتوی اروپایی و همراه کردن کشورهای اروپایی اقدامی کوتاه مدت و خارج از ظرفیت این کشور است.