جدیدترین مطالب
أحدث المقالات
نگاه راهبردی روسیه به قاره آفریقا
اخیرا ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه در بیانیه ای که از سوی کرملین اعلام شد، رهبران همه کشورهای آفریقایی را به اولین همایش روسیه و آفریقا دعوت نمود. این رویداد قرار است در 24 اکتبر 2019 ( 2 آبان 98) در شهر ساحلی سوچی و با هماهنگی پوتین و السیسی رئیس جمهور مصر به عنوان رئیس دوره ای اتحادیه آفریقا، برگزار شود.
در این همایش که نخستین رویداد در این سطح در تاریخ روابط روسیه و آفریقا محسوب می شود قرار است در سه محور توسعه روابط اقتصادی، اجرای پروژههای مشترک و همکاری در حوزههای بشر دوستانه و اجتماعی گفتگو و تبادل نظر شود.
آفریقا زیر ذره بین روسیه
اگر آفریقا را در اسناد آیندهپژوهی شورای اطلاعات ملی آمریکا که به بررسی روند تغییرات تا سال ۲۰۳۰ میپردازد، جستجو کنیم، به این جمله خواهیم رسید که «بسیاری از کشورهای آفریقایی فرصت پیشرفت تدریجی را دارند، در حالی که برخی دیگر احتمال میرود عقب بمانند و سبب ایجاد یک آفریقای متنوع در سال ۲۰۳۰ باشند. در این میان منابع طبیعی و ثروت خفته در این قاره از یک سو و فساد رایج در دولتها از سوی دیگر سبب شده است که با وجود انتخاباتهای مختلف، دموکراسی در مسیر پسرفت گام بردارد.» واقعیت این است که آفریقا سرزمینی بکر و ناشناخته برای بهرهبرداری ابرقدرتهای جهانی از جمله روسیه است. همچنانکه مسکو نیز بر جایگاه آفریقا در بند ۹۷ دکترین سیاست خارجی خود اشاره دارد و به موجب آن بر تعامل چند بعدی روسیه با کشورهای آفریقایی بر اساس همکاریهای دو و چندجانبه با تکیه بر گفتگوهای سیاسی و توسعه روابط تجاری- اقتصادی تاکید کرده است. از همین رو نیز مقامات این کشور توسعه روابط مشارکتی با اتحادیه آفریقا و سازمانهای فرعی منطقهای را در راستای حرکت در این مسیر در دستور کار قرار داده اند. بویژه آنکه روس ها برای حضور در آفریقا با رقبای جدی روبرو است. بطوریکه آمارها نشان میدهد که در بین سالهای ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۵، دولت و پیمانکاران چینی بیش از ۹۴ میلیارد دلار وام در اختیار کشورهای آفریقایی قرار دادهاند. آمریکاییها نیز نه فقط به واسطه کمکهای مالی در آفریقا نفوذ کردهاند بلکه به واسطه پایگاههای نظامی خود در مناطق استراتژیک این قاره نفوذ خود را یک گام فراتر از چینیها بردهاند و اکنون نظامیان ایالات متحده در چاد، کنگو، سومالی، اتیوپی، اوگاندا، سودان، روآندا، کنیا و نیجر حضور دارند.
اهمیت قاره سیاه برای مسکو
بدون شک روزگاری اتحاد جماهیر شوروی نفوذ قابل توجهی در آفریقا داشته است، اما پس از فروپاشی و پدید آمدن بحران داخلی در روسیه، سیاست خارجی مسکو به خواب زمستانی رفت و چند سالی است که به واسطه بحران سوریه خود را بازیافته و به قدرت مهم فرامنطقهای در خاورمیانه تبدیل شده است. به نظر میرسد دستگاه دیپلماسی کرملین بر دستاوردهای شوروی توجه ویژه ای دارد و به دنبال بهره برداری از تجربیات آن دوران و احیای خویش در نظام بینالملل است. اکنون به نظر میرسد که مسکو رویای آفریقا را نیز در سر دارد، اما بر خلاف رقبای خود ظاهرا با چراغ روشن در مسیر توسعه روابط حرکت میکند و البته باید منتظر بود که آمریکا و چین چه سرعت گیرهایی را در مسیر مسکو قرار خواهند داد.
در واقع، روسیه، آفریقا را بازار بزرگی برای تسلیحات خود میداند که البته به صورت تنگاتنگ با آمریکا رقابت میکند. الجزایر بزرگترین مشتری مسکو در این قاره است و در این میان کرملین، مصر را نیز آرام آرام در مسیر خویش قرار داده تا یک مشتری دیگر آمریکا را اندک اندک از آن خود کند.
مسکو بیش از هر زمان دیگری سیاست خارجی فعال شوروی را براساس خرد و تجربه خویش به کار گرفته است و در این میان بازار دست نخورده و البته نشناخته آفریقا را با جدیت دنبال میکند. در این میان به نظر میرسد که مسکو رویکرد برد- برد را با شرکای آمریکایی و چینی خود در آفریقا تعریف کند تا مواضع سلبی آنها را به حداقل برساند.
چشم انداز روابط روسیه و آفریقا
در حالیکه در چارچوب توسعه روابط اقتصادی روسیه و آفریقا، جلسات و گفتگوییهایی با موضوعات گسترش بودجه برای معاملات مشترک روسیه و آفریقا، چشمانداز توسعه روابط اتحادیه اقتصادی اوراسیایی و آفریقا برگزار و همچنین تحول ابزارهای دیجیتالی و امنیت سایبری طرفین بررسی میشود، حضور السیسی در ریاست اتحادیه آفریقا نیز می تواند زمینه های گسترش همکاریهای مسکو و آفریقا را پررنگ تر از دیگر قدرت های حاضر در قاره آفریقا از جمله مصر فراهم نماید. شاید از همین رو است که یکی از مهمترین موضوعاتی که مسکو دنبال میکند، ایجاد منطقه صنعتی روسیه در منطقه ژئواستراتژیک کانال سوئز در خاک مصر است. در اجلاس سوچی بیش از سه هزار نفر از نمایندگان تجاری کشورهای آفریقایی و همچنین روسای بنگاهها و شرکتهای بزرگ اقتصادی و تجاری روسیه حضور خواهند داشت تا نقطه عطفی در توسعه روابط میان روسیه و آفریقا باشد.این رویداد که به کوشش بنیاد «روس کنگرس» برگزار میشود، همچنین درصدد است تا در مسیر بهبود کیفیت زندگی، ارتقاء سطح آموزش و خدمات پزشکی برای مردم قاره آفریقا گام بردارد.
در مجموع به نظر می رسد برگزاری اولین همایش روسیه و آفریقا می تواند زمینه های تحولات مثبت در روابط روسیه و آفریقا را فراهم نماید، اگرچه در این مسیر آمریکا و چین به عنوان رقیب و البته موانع جدی برای نفوذ روسیه در آفریقا محسوب می شوند.
0 Comments