آیا مقدمات صلح پایدار در قفقاز فراهم می شود؟
رئیسجمهور آمریکا اخیراً در دستور ویژهای فرمان مسدود کردن تمام داراییهای ونزوئلا در آمریکا را صادر کرد. فرمان دونالد ترامپ اضافه بر تحریمهایی است که طی ماههای اخیر علیه ونزوئلا اعمالشده است. در اعلامیه کاخ سفید آمده است: «تمام دارایی، منافع و مستغلات دولت ونزوئلا که در آمریکا قرار دارند مسدود شدهاند و امکان برداشت، انتقال، پرداخت، صادرات یا هرگونه اقدام درباره آنها وجود نخواهد داشت.»
تحریمها شامل حال بانک مرکزی و شرکت نفت PDVSA ونزوئلا خواهد شد. به گفته کاخ سفید این کار برای در انزوا قرار دادن ونزوئلا انجام میشود. اخیراً وزیر خارجه ونزوئلا از شکایت کاراکاس از واشنگتن به سازمان ملل به دلیل نقض حریم هوایی این کشور خبر داده بود.
ونزوئلا از ماه ژانویه سال جاری در پی اعلام ریاستجمهوری «خوان گوآیدو» سرکرده مخالفان دولت ونزوئلا با بحران سیاسی جدی مواجه شد. حمایت آمریکا و برخی از کشورهای اروپایی از ادعای گوآیدو مبنی بر غیرقانونی بودن ریاستجمهوری «نیکلاس مادورو» این تنشها را تشدید کرد.
در رابطه با تحریمهای آمریکا به چند نکته باید توجه داشت؛ نخست اینکه یک استراتژی در دوران جورج بوش، رئیسجمهوری سابق آمریکا مطرح بود مبنی بر « صحبت نرم، تحریم نرم» talk softly sanction softly. این استراتژی که در دوران بوش تدوین شده بود در دوران باراک اوباما نیز تداوم پیدا کرد و اوباما دوره هشتساله ریاستجمهوریاش را با همین استراتژی صحبت نرم، تحریمهای نرم سپری کرد. در دوره دونالد ترامپ در سال اول بخش صحبت نرم حذف شد و تحریمهای نرم باقی ماند اما در سال دوم تحریمهای نرم نیز در حال تغییر به تحریمهای سراسری هستند.
اکنون به نظر میرسد که تصمیم به تحریم یکپارچه و سراسری به معنای ورود به فاز تغییر رژیم است. از منظر بینالمللی این اقدام بدون ورود سازمان ملل و شورای امنیت و همراهی سایر کشورها فاقد معیار حقوقی است و فقط چون از جانب ایالاتمتحده صادرشده علیرغم به رسمیت شناخته شدن گوایدو از سوی ۴۸ کشور، کماکان اروپاییها در زمینه تحریم همهجانبه همراهی کامل را ندارند. یکی از فاکتورهایی که به نظر میرسد در بحث ونزوئلا اولویت دارد ورود چین و روسیه به معادلات این کشور است. ورود چین و روسیه، ونزوئلا را وارد چارچوب رقابتهای بینالمللی بین این سه کشور کرده و موضوع پیچیدهتر از گذشته شده است. علیرغم اینکه دکترین ترامپ در سال ۲۰۱۷ دقیقاً همین نگرانی را منعکس کرده بود. در دکترین استراتژی امنیت ملی ترامپ از ورود چین و روسیه به رقابتهای منطقهای و نزدیکی آنها به کوبا و ونزوئلا اظهار نگرانی شده است. لذا به نظر میرسد که رئیسجمهور آمریکا اکنون این نگرانی را وارد فاز اجرایی کرده و این خطمشی را دنبال میکند. شاید اگر چین و روسیه وارد این معادله نمیشدند، آمریکا نیز مداخله خود را شدت نمیبخشید و همان سیاست اولیهاش را دنبال میکرد. چون اظهارنظرها و دیدگاهها راجع به نیکولاس مادورو در ایالاتمتحده متفاوت است. یک گروه معتقد هستند که مادورو تلاش داشت مدل مناقشاتی که کوبا با آمریکاییها دنبال کرد را پیگیری کند و چندین بار تقاضای ملاقات با آمریکاییها را داشت اما موفق نشد. درواقع بهزعم این عده آمریکاییها مادورو را به بازی نگرفتند و چون وی به بازی گرفته نشد و ایالاتمتحده ایشان را به رسمیت نشناخته اکنون واشنگتن یک خطمشی تند را در قبال مادورو دنبال میکند. البته مادورو کماکان این تمایل را دارد که به آمریکاییها نزدیک شود اما آمریکا ایشان را به رسمیت نمیشناسد. همانطور که اشاره شد در حال حاضر ورود چین و روسیه ماهیت موضوع ونزوئلا را از قالب رقابتهای منطقهای به رقابتهای بینالمللی سوق داده است. یکی از عللی که باعث شد امروز بحث تحریمها علیه ونزوئلا شدت بگیرد، بحث نوسان در تولید نفت است. زیرا گزارشهایی منتشرشده مبنی بر اینکه تولید نفت آمریکا با نوسانهایی مواجه شده و بحث تنش در خلیجفارس و موضوع نفتکشها نیز به این مسئله دامن زده است. زیرا اگر موضوع کاهش صادر نفت در خلیجفارس اتفاق بیفتد در آمریکا آثار آن قابلمشاهده خواهد بود.
با توجه به اینکه ونزوئلا تا به امروز تحریم کامل نبود و بعضاً افراد و شخصیتها تحریم میشدند کماکان میتوانست تنفس لازم را در قبال ارزآوری و در قالب سیستم دلار داشته باشد. منتها با توجه به اینکه ونزوئلا به سیستم دلار بسیار وابسته است، تحریم جدید شرایط سختی را برای این کشور رقم میزند و باعث گسترش فقر در میان مردم خواهد شد و گروه مخالف با صدای قویتری حاضر میشود.
در ادامه در خصوص اینکه مادورو چه راهحلهایی را پیش روی خود خواهد داشت یا با چه سناریوهایی مواجه خواهد بود به سه گزینه میتوان اشاره کرد؛ ابتدا اینکه وی به سمت مذاکره، به رسمیت شناختن گروه مخالف، آشتی ملی و مشارکت دادن گروه مخالف گام بردارد و شرایط به سمتی پیش برود که آشتی ملی در سراسر کشور به وجود بیاید و بهتدریج مشکلات حلوفصل شود. گزینه دوم استمرار وضعیت موجود، دور زدن تحریمها، پذیرش وضعیت سخت اقتصادی و یا تشکیل ائتلاف در باشگاه کشورهایی است که توسط آمریکا تحریم شدهاند.
یک گزینه سومی نیز وجود دارد که البته احتمال وقوع آن بسیار کم است و آن ایجاد تنش و منازعه نظامی است. ایالاتمتحده آمریکا در حال حاضر تلاش دارد با نظام یکپارچه تحریمها به نحوی ساختار اقتصادی ونزوئلا را فلج کند و موجب شود که مردم اقدام به شورش و براندازی کنند و گروه مخالف جای مادورو را بگیرد.
0 Comments