رئیس جمهور فرانسه شنبه ۱۳ ژوئیه (۲۲ تیر) اعلام کرد که مجوز ایجاد فرماندهی نظامی فضایی در نیروی هوایی فرانسه را به منظور بهبود قابلیت‌های دفاعی کشورش صادر کرده است.

امانوئل مکرون این خبر را یک روز پیش از جشن‌های روز ملی فرانسه، مشهور به جشن‌های روز باستیل، اعلام کرد. وی خطاب به نظامیان فرانسوی گفت که تشکیل نیروی نظامی فضایی باعث تقویت قابلیت دفاع از ماهواره‌های فرانسه خواهد شد. او افزود که هنوز باید هزینه تحقق این امر بررسی شود.

اظهارنظر اخیر مکرون مبنی بر ایجاد یک مرکز نظامی فضایی مستقل را می‌توان در چارچوب همان سیاست‌های مستقل دفاعی در اروپا که از دیرباز در دستور کار فرانسه بوده، قلمداد کرد. البته همواره فرانسه در راه رسیدن به این هدف با یک چالش جدی مواجه بوده که عبارت است از سیاست‌های فراآتلانتیکی که برخی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا به ویژه انگلیس دنبال می‌کنند.

اما با توجه به تصمیم انگلیس به خروج از اتحادیه اروپا و سیاست‌های یکجانبه‌گرایانه‌ای که دونالد ترامپ بدون هماهنگی و همکاری با متحدان اروپایی‌اش دنبال می‌کند، اکنون فضا و موقعیت برای فرانسه بیش از گذشته فراهم شده تا ترتیبات مستقل دفاعی اروپایی را که پیشتر مدنظر داشته، اکنون به صورت جدی‌تری دنبال کند.

در حال حاضر همسویی و همراهی آلمان و برخی دیگر از کشورهای اروپایی چون اسپانیا نیز به فرانسه کمک می‌کند تا راحت‌تر بتواند به سیستم مستقل دفاعی دست پیدا کند.

باید توجه داشت که دونالد ترامپ از زمان به قدرت رسیدن تلاش کرد از یک سو چتر امنیتی گسترده شده بر اروپا را به نوعی تضعیف کند و از سوی دیگر دولت‌های اروپایی را در عرصه‌های مختلف اقتصادی، دفاعی و سیاسی بیش از گذشته با خود همسو کند؛ اما این هدف در تعارض با منافع اقتصادی و امنیتی دولت‌های اروپایی قرار دارد و دولت‌های اروپایی به خصوص فرانسه هم اکنون می‌کوشند تا با گام‌های آهسته هرچه بیشتر وابستگی دفاعی و امنیتی خود را از آمریکا کمتر کنند.

در این بین هزینه‌های هوایی و فضایی آنچنان بالا است که طی چند دهه گذشته اروپا بخش عمده‌ای از این بودجه را از آمریکا تامین می‌کرد و به یک نوعی زیر چتر آمریکا قرار داشت؛ اما با در نظر گرفتن سیاست‌های ترامپ که وابستگی و نفوذ آمریکا را در عرصه‌های مختلف دفاعی و فضایی بر دولت‌‌های اروپایی افزایش داده، اکنون دولت‌های اروپایی به دنبال آن هستند که بودجه‌های مستقلی برای حفاظت از ماهواره‌های خود و ارسال ماهواره‌های مستقل دفاعی، نظامی و ارتباطی به فضا داشته باشند و از این طریق وابستگی‌شان را به آمریکا کاهش دهند.

تا به امروز عملا اغلب کشورهای اروپایی در عرصه فضا خود را به آمریکا وابسته کرده بودند، چرا که ناسا بزرگترین سازمان هوافضایی جهان است و بخش عمده‌ای از هزینه‌ها و بودجه‌های فضایی در جهان را ناسا تامین می‌کند.

اکنون اقدام اخیر فرانسه مبنی بر راه‌اندازی فرماندهی نظامی نیروی فضایی می‌تواند فرصتی باشد تا دیگر دولت‌های اروپایی نیز در این عرصه مستقل‌تر از آمریکا عمل کنند.

البته چنین فضایی در گذشته نیز مسبوق به سابقه بوده است؛ در دوره جنگ سرد با توجه به رقابت‌های ایدئولوژیکی بین دو ابرقدرت شرق و غرب، عملا این عرصه وجود داشت که هم شوروی و آمریکا یک رقابت نزدیک در فضا داشته باشند که آمریکا دست برتر را در این عرصه با نشاندن اولین فضانورد در ماه به خود اختصاص داد.

همچنین طرح ابتکار دفاع استراتژیک که در محافل رسانه‌ای به جنگ ستارگان نیز شهرت یافته بود، یکی از طرح‌های دفاعی ایالات متحده آمریکا در زمان ریاست جمهوری رونالد ریگان بود که اقدامی دفاعی در برابر حملات احتمالی موشک‌های دوربرد شوروی سابق به شمار می‌رفت.

گفته می‌شود ریگان توانست از این طریق هزینه‌های سنگین نظامی بر شوروی تحمیل کند که همان هزینه‌های سنگین نظامی زمینه‌ساز از هم پاشیدن شوروی شد.

اما در برهه فعلی بعید به نظر می‌رسد که دوباره همان فضا و موقعیت تکرار شود، زیرا به هر حال اکنون در عرصه فضا، آمریکا رقیب و هماوردی ندارد و کشور دیگری هم نیست که بتواند این بودجه‌های سنگین نظامی را بپردازد. بنابراین فرانسه اکنون بیش از آنکه در پی رقابت با آمریکا باشد، در پی اتخاذ سیاست‌های مستقل در این عرصه است.