جدیدترین مطالب
تداوم سیاستی بیتاریخ
أحدث المقالات
پیامدهای یکجانبهگرایی آمریکا
دکتر فواد ایزدی، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی به بررسی روند سیاست های یکجانبه گرایانه آمریکا در دوره ترامپ پرداخت و گفت این مسئله که پیگیری چنین سیاستهایی تا چه حد منافع اقتصادی برای آمریکا به دنبال داشته باشد، مشخص نیست.
متن کامل این گفتگو را در پی میخوانید.
پرسش: سیاست یکجانبه گرایانه دونالد ترامپ در قبال جامعه جهانی با واکنشهایی در داخل و در خارج از این کشور مواجه شده است. هدف ترامپ از پیگیری این سیاست چیست و ادامه این رویکرد، آمریکا را در عرصه سیاست خارجی به چه سمتی خواهد برد؟
رویکردها و سیاستهای یکجانبهگرایانه ترامپ بدون شک آمریکا را به سمت انزوا خواهد برد، چرا که طی دهههای بعد از جنگ جهانی دوم بسیاری از نهادهای بینالمللی توسط آمریکا ایجاد شدند و آنها توانستند قدرت اقتصادیشان را به قدرت سیاسی تبدیل کنند. همچنین نفوذ این کشور در کشورهای مختلف نیز حائز اهمیت است؛ این نفوذ بعضا با روشهای معمولی انجام میگرفت و بعضا نیز با کودتا و اشغال به اهدافشان نایل میشدند.
منتها طی این سالها آمریکا همواره یک ظاهری از چندجانبه گرایی و پیروی از قوانین بینالمللی را حفظ کرده است؛ اما ویژگی ترامپ این است که این ظاهر را حفظ نمیکند. به این معنا که وی با شعار «اول آمریکا» اعلام کرد در راستای همانچیزی که تشخیص دهد منافع آمریکا را تامین کرده و عمل خواهد کرد. نقد وی به دولتهای قبل چه دموکرات و چه جمهوریخواه این است که آنها برای حفظ وجهه چند جانبهگرایی در نهایت به منافع اقتصادی آمریکا ضربه وارد کردهاند. یعنی در حوزه اقتصادی هزینههایی را با هدف حفظ وجهه سیاسی پرداخت کردهاند، اما دونالد ترامپ با روی کار آمدن از ابتدا هدفش را تغییر این سیاست عنوان کرد و به همین دلیل به حضور در معاهدات بینالمللی که به زعم او به نفع آمریکا نیست، خیلی تمایلی ندارد. از این رو مشاهده میکنیم که وی با کشورهای همپیمان آمریکا نیز بعضا وارد جنگ تجاری شده است. در حوزه سیاسی نیز ترامپ قائل به حفظ نگاه چندجانبه گرایی نیست که این سیاست منجر به انزوای آمریکا در سطح جهان خواهد شد.
پرسش: آیا این سیاستهای ترامپ به نفع اقتصاد آمریکا خواهد بود؟
این مسئله که پیگیری چنین سیاستهایی تا چه حد منافع اقتصادی برای آمریکا به دنبال داشته باشد مشخص نیست. وی اینگونه اقدامات را با تفکر ملیگرایی اقتصادی و با این ذهنیت که این سیاستها به نفع اقتصاد آمریکا است انجام میدهد، اما در عمل مشخص نیست که این سیاستها لزوما به نفع اقتصاد ایالات متحده باشد یا خیر.
پرسش: طی ماههای اخیر بارها شاهد انتقاد رهبران اروپایی به سیاستهای یکجانبهگرایانه رئیسجمهوری آمریکا بودهایم. حتی فدریکا موگرینی، رئیسسیاست خارجی اتحادیه اروپا در سخنانی نسبت به این موضوع که قانون جنگل جایگزین اجرای قانون شده، ابراز نگرانی کرده است. با این تفاسیر آینده روابط آمریکا و اروپا را در دوره ترامپ چطور میتوان پیشبینی کرد و در حوزههایی چون برجام شاهد چه نوع سیاستی از سوی این کشورها خواهیم بود؟
یکی از نهادهایی که آمریکاییها در ظاهر همواره از آن اعلام حمایت میکردند و خواهان حفظ روابط خوب با آن بودند، اتحادیه اروپا بود، اما اکنون مشاهده میکنیم که ترامپ از خروج انگلیس از این اتحادیه که ضربهای به یکپارچگی آن خواهد بود، حمایت میکند.
شاید پیشتر نیز گرایشهایی برای خروج از این اتحادیه وجود داشت، اما روسای جمهوری پیشین آمریکا از این مسئله حمایت نمیکردند. این در حالی است که امروز رئیسجمهور آمریکا خلاف آن مسیر در حال حرکت است. یعنی هم از برگزیت حمایت میکند و هم مدافع جریانهای ملیگرایانه است. سخنرانی سال جاری ترامپ در سازمان ملل بر اهمیت و ارزش ملیگرایی تاکید دارد. این مسئله آن قشری در اتحادیه اروپا را که علاقهمند به باقی ماندن و حفظ این اتحادیه هستند، ناراحت میکند. از این رو، افرادی مانند خانم موگرینی که در این مجموعه اروپاگرایان قرار دارند، ادبیات منفیای در قبال سیاستهای ترامپ به کار میبرند.
البته واقعیت امر این است که اکنون اتحادیه اروپا در عمل کارکرد گذشته خود را از دست داده و کشورهای اروپایی در حال رقابت با یکدیگر هستند، چنانکه امروز که دریافتهاند آمریکای ترامپ خیلی علاقهای به اتحادیه اروپای متحد ندارد و به دنبال توافقات دوجانبه با کشورها است. بنابراین این واقعگرایی در پایتختهای اروپایی ایجاد شده که همراه و همراستا با واشنگتن گام بردارند. لذا میان برخی کشورهای اروپایی در مقطع فعلی نوعی رقابت برای روابط بهتر با آمریکا ایجاد شده است. با این تفاسیر میتوان گفت ترامپ موفق شده است معدود کشورهای اروپایی را به سمتی که مایل بوده، هدایت کند.
البته بحث اتحادیه اروپا به برجام نیز مرتبط میشود؛ همچنانکه امید بستن به اروپا کار عاقلانهای نیست، زیرا برخی مقامات اروپایی از جمله موگرینی که تقریبا یک سال دیگر در این سمت خواهد بود، ممکن است طی این مدت صحبتهایی در نقد اقدام واشنگتن داشته باشد، اما واقعیت امر این است که چون کشورهای اروپایی در رقابت برای ایجاد روابط بهتر با آمریکا هستند، لذا نمیخواهند در حوزه برجام، واشنگتن را از خود ناخشنود کنند. نتیجه این رویکرد نیز این خواهد بود که امتیازاتی که ایران گمان میکرد میتواند در حوزه برجام از اتحادیه اروپا بگیرد خیلی قابل توجه نخواهد بود و اگر امتیازی هم به ایران بدهند بیشتر جنبه نمادین خواهد داشت.
0 Comments