یک گام تا تشکیل کشور فلسطین ؟!
قاسم محبعلی در گفتگویی با شورا آنلاین به تشریح وضعیت اخیر داعش در سوریه و عراق پرداخت و گفت این گروه یک گروه با تفکرات سلفی تندرو است که همه پدیدههای نوین و تمدنهای جهان را دشمن خود تلقی میکند.
وی همچنین در خصوص عملکرد این گروه تروریستی معتقد است داعش بیش از آنکه دارای برنامههای تاکتیکی و راهبردی باشد، دارای سیاستهای غریزی و عکس العملی است؛ همچنانکه حضور داعش در سوریه و عراق، واکنشی است به تحولات این کشورها.
شورا آنلاین: شکستهای اخیر داعش در عراق و سوریه به ویژه در روند آزادسازی فلوجه، چه تاثیری بر آینده حیات این گروه به دنبال خواهد داشت؟
محبعلی: امروزه داعش آن موقعیتی را که میرفت به سمت یک دولت یا کشور تبدیل شود، از دست داده است و دیگر این پیش بینی را نمیتوان برای این گروه تروریستی متصور بود. اما اینکه داعش به عنوان یک نیروی تهدید کننده تروریستی در منطقه باقی بماند، همچنان ممکن است. کما اینکه طی هفتههای گذشته شاهد بودیم که داعش تلاش داشت از طریق بمبگذاری و عملیات انتحاری به خشونت حداکثری روی بیاورد و اوضاع عراق، سوریه و برخی دیگر از نقاط در منطقه را بر هم زند. لذا اگر داعش احساس کند دیگر وضعیت سابق را ندارد و نسبت به آینده بدگمان شود یا آیندهای برای خود پیش بینی نکند، این خطر وجود دارد که به سمت تروریسم کور حرکت کند.
شورا آنلاین: یعنی پس از این در عراق و سوریه شاهد خشونت بیشتری خواهیم بود؟
محبعلی: بله، همانطور که اشاره کردم زمانی که داعش احساس میکرد برخی مناطق را تحت کنترل خود دارد، حالت متعادل تری نسبت به دشمنان و رقبایش داشت، اما در حال حاضر چون این گروه دریافته که ممکن است طی عملیاتهای آتی، موصل یا رقه را از دست بدهد، تنها راهی که برایش باقی مانده، روی آوردن به تروریسم کور است.
شورا آنلاین: به نظر شما گسترش تهدیدات داعش به خارج از مرزهای عراق و سوریه به ویژه در اروپا به معنای تغییر سیاستهای راهبردی داعش است یا اینکه آن را باید تنها یک تغییر تاکتیکی موقت درنظر گرفت؟
محبعلی: صحبت کردن در خصوص داعش تا حدودی مشکل است؛ زیرا داعش یک گروه زیرزمینی است و سروته تشکیلاتش مشخص نیست. لذا اینکه چنین عملیاتهایی ناشی از برنامه ریزی مرکزی بوده و یا اینکه گروههایی با افکار و عقاید مشابه با داعش در حال انجام عملیات هستند، روشن نیست. پرسش اینجاست که آیا داعش واقعا تا این حد توان و قدرت برنامه ریزی دارد که چنین عملیاتهایی را در یمن، سوریه، عراق، لیبی، بنگلادش، فرانسه و دیگر کشورها برنامه ریزی کند یا اینکه در کشورهای مختلف، گروههای تند و رادیکال سعی دارند مانند داعش عمل کنند. همچنانکه این گروههای افراطی پیشتر نیز مانند دیگر گروههای افراطی چون القاعده و طالبان عمل میکردند. در همین حال، باید به این مسئله توجه داشت که داعش، گروهی است که برای خود تفکر جهانی دارد؛ یعنی محدوده و سرزمینهایی بیشتر از عراق و سوریه برای خود قائل است. لذا اگرچه داعش خود را دولت عراق و شام تعریف کرده، اما یک حکومت جهانی برای خود متصور است و تمام قدرتهای بزرگ جهانی را دشمن خود میبیند. لذا این گروه به خود اجازه میدهد در هر جایی که تحت نفوذ آنها باشد عملیات انجام دهد.
شورا آنلاین: به طور کلی آیا داعش سیاستها، اصول و تاکتیکهایی را برای عملیاتهای خود در نظر گرفته است؟
محبعلی: این مسئله که داعش دارای یک مغز متفکر باشد که سیاستهای راهبردی و تاکتیکی این گروه را تنظیم کند، جای تامل دارد. من این موضوع را رد نمیکنم، اما به نظر من، داعش بیش از آنکه دارای برنامههای تاکتیکی و استراتژیک باشد، دارای سیاستهای غریزی و عکس العملی است. همانطور که میبینیم حضور داعش واکنشی است به تحولات در سوریه و عراق. بنابراین بعید به نظر میرسد که رفتارهای داعش نیز از روی یک برنامه بلند مدت یا دید استراتژیک باشد. البته همچنانکه ذکر شد از آنجایی که داعش یک گروه زیرزمینی است، اطلاعات دقیقی در مورد افکار و شیوه تصمیم گیری این گروه در دست نیست. غریزی عمل کردن داعش نیز از آنجا مشخص است که اگر یک گروه دارای برنامهریزی باشد هیچ وقت به طور همزمان برای خود دشمنان متعددی ایجاد نمیکند بلکه اهم و فی الاهم میکند. یعنی یکی از کشورها را تهدید فوری تلقی و تلاش میکند که با بقیه مدارا کند. اما میبینیم در حالی که تصور میشد ترکیه و داعش با یکدیگر همخوانی دارند، این گروه هم در ترکیه عملیات انجام میدهد، هم در عربستان، هم در سوریه، هم در فرانسه و هم در بسیاری نقاط دیگر.
این مسائل بیانگر آن است که داعش در هر کجا که فرصتی داشته باشد خود را نشان دهد از آن فرصت بهره میبرد و به نظر میرسد یک برنامه ریزی مدون و با چشم انداز در دستور کار ندارد.
شورا آنلاین: آیا اینکه داعش دستور کار مشخص و سیاستها و استراتژی مدونی ندارد، به دلیل وجود برخی موانع است یا اینکه روش کار داعش به این صورت است؟
محبعلی: این مسئله به نوع نگاه و ایدئولوژی این گروه مربوط میشود؛ داعش یک گروه با تفکرات سلفی تندرو است که همه پدیدههای نوین و تمدنهای جهان را دشمن خود تلقی میکند؛ حال ایران شیعی باشد، یا ترکیه و سوریه لائیک یا فرانسه و روسیه. بنابراین داعش هر پدیدهای را که غیر از خودش میاندیشد و تلقی غیر از داعش دارد، یک تهدید تصور میکند. در نتیجه داعش، واکنشی به پدیدههای نوین است و این مسئله به نوع نگاه، ایدئولوژی و جهان بینی این گروه مربوط میشود.
از سوی دیگر این سوال نیز مطرح است که گروهی چون داعش که دشمنان بسیاری دارد چقدر توانایی و امکان دارد که برای مقابله با تمام این دشمنان برنامه ریزی کند. بسیاری از دولتها و قدرتهای بزرگ وقتی در چنین شرایطی قرار میگیرند، سعی میکنند تهدیداتشان را کاهش دهند، اما رویکرد داعش متفاوت است. به نظر میرسد که در شرایط فعلی این گروه فقط میخواهد نشان دهد که وجود دارد و نیرویی است که میخواهد به آن توجه شود. داعش چون امکانات مثبت و سازندهای ندارد، برای جلب توجه به تروریسم روی میآورد. یعنی پیامش این است که اگر به من توجه نکنید من میکشم، منفجر میکنم، تخریب میکنم و … بنابراین تنها ابزاری که در اختیار داعش است، همین ابزار تروریسم و خشونت است. امروز داعش نه قدرت اقتصادی دارد و نه قدرت نظامی آنچنانی که مانند اوایل بتواند سرزمینهایی را از آن خود کند، لذا تنها ابزار خشونت برایش باقی مانده است.
شورا آنلاین: با توجه به موقعیت فعلی داعش، پیش بینی شما از وضعیت آینده این گروه در منطقه و جهان چیست؟
محبعلی: داعش محصول چندین مسئله و در واقع مشکل است؛ نخست بحث مداخلاتی است که در کشورهای منطقه صورت میگیرد. مهمتر از آن مسئله توسعه نیافتگی است؛ در بسیاری از کشورهای اسلامی مشکلاتی وجود دارد که ناشی از توسعه نیافتگی است؛ مانند فقر، نبود حکومتهای منتخب و کارآمد و روی کار بودن دولتهای شکست خورده و ضعیف. این مسائل باعث میشود برای برخی نیروهای افراطی فضای آزادی برای زندگی به وجود بیاید. همچنین برخی در میان اهل تسنن، تمدن غرب و تمدن نوین جهان را تهدیدی علیه موجودیت خود تلقی میکنند که این افکار به خصوص در عربستان سعودی بسیار پررنگ است و به برخی کشورهای دیگر نیز بسط پیدا کرده است. در واقع چنین دیدگاهی متصور است که هر چقدر تمدن و جهانی شدن بیشتر گسترش یابد، آنها بیشتر در معرض نابودی قرار خواهند گرفت. لذا چنین واکنشهایی تا به امروز در گروههای مختلف چون طالبان، القاعده و داعش بروز و ظهور یافته و باید منتظر باشیم که بعد از این نیز به شکلهای جدید، در کشورهای دیگر و با نامهای دیگر ظهور یابد.
0 Comments